Frsm. fjh.- og viðskn. (Eiður Guðnason):
    Herra forseti. Frv. það sem hér um ræðir, til breytingar á vaxtalögum, er nú hér til einnar umræðu og á sér orðið nokkuð sérstæða sögu að því leytinu til að á sínum tíma, þegar þetta mál var til meðferðar í Nd., voru felld út úr 17. gr. frv. þrjú orð sem lengi hafa staðið í vaxtalögum, eru ekki nýmæli nú, heldur eru búin að vera þar býsna lengi. Í setningunni, með leyfi forseta, ,,Hver sem af ásetningi eða stórfelldu gáleysi hagnýtir sér á óréttmætan hátt fjárþröng viðsemjanda síns`` o.s.frv. voru það orðin ,,á óréttmætan hátt`` sem Nd. felldi niður. Í þessari hv. deild var þessum orðum síðan bætt inn aftur. Nú hefur það gerst að hv. Nd. hefur enn fellt þessi þrjú orð niður. Á fundi fjh.- og viðskn. þessarar hv. deildar í morgun var það einróma skoðun nefndarmanna að það bæri að taka þessi þrjú orð inn í 17. gr., ,,á óréttmætan hátt``, þannig að verði brtt. nefndarinnar samþykkt nú mun þetta mál væntanlega fara fyrir Sþ. til atkvæðagreiðslu þar og mér skilst að það hafi ekki gerst síðan 1969 eða 1970 að deildir hafi greint á með þessum hætti. Það er hins vegar bjargföst skoðun og sannfæring fjh.- og viðskn. þessarar hv. deildar að fyrir þeirri breytingu sem gerð var á 17. gr. vaxtalaga í Nd. séu ekki rök.
    Fjh.- og viðskn. þessarar deildar hefur ritað nýtt nál. við þessa einu umræðu málsins á þessa leið:
    Frv. þetta er komið til deildarinnar á ný vegna breytinga sem neðri deild hefur gert á 7. gr. þess, þ.e. 1. mgr. 17. gr. vaxtalaga, sem fjallar um okur.
    Tilgangur þessarar greinar frv., eins og hann kemur fram í frv. viðskiptaráðherra á þskj. 444, var alls ekki sá að hrófla við gildandi lagaákvæðum um okurvexti og misneytingu, heldur einungis að setja inn ný ákvæði um almenn vaxtamörk til viðmiðunar sem Seðlabankinn hefur heimild til að ákveða.
    Í lagatextanum segir að hver sá sem hagnýtir sér á óréttmætan hátt fjárþröng viðsemjanda síns eða aðstöðumun þeirra til að áskilja sér vexti umfram gildandi vaxtamörk skuli sæta viðurlögum. Neðri deild hefur nú fellt burt úr þessari grein, svo sem ég áðan gat um, orðin ,,á óréttmætan hátt``.
    Fjh.- og viðskn. þessarar hv. deildar telur engin rök fyrir þessari breytingu á okurákvæðum vaxtalaga og álítur að með breytingunni sé beinlínis verið að stofna til óvissu um efni þessara ákvæða og beitingu við dómsúrlausnir.
    Í athugasemdum við frv. til vaxtalaga, sem samþykkt var á Alþingi vorið 1987, segir svo almennt um vexti, með leyfi forseta:
    ,,Tilhögunin er sú í stórum dráttum að út af fyrir sig má semja um hvaða almenna vexti sem er. En sé farið ólöglega að við samningsgerð, framsal samnings, beitingu hans eða hagnýtingu, samkvæmt því sem lýst er í 17. gr., verður hinn brotlegi að gjalda þess að hafa áskilið sér vexti eða annað endurgjald umfram hæstu gildandi vaxtamörk sambærilegra útlánsvaxta hjá viðskiptabönkum og sparisjóðum, á þeim tíma er til skuldar var stofnað. Eftir því sem þetta bil breikkar og vaxtatakan fer lengra umfram vaxtakjör

innlánsstofnana, því meiri er áhættan, bæði hættan á því að dómstólar telji um óréttmæta hagnýtingu aðstöðumunar að ræða, svo og á þyngri viðurlögum ef brot sannast.``
    Um þessi umdeildu orð, ,,á óréttmætan hátt``, er svo sérstaklega fjallað í athugasemdum um 17. gr. vaxtafrumvarpsins, og þar segir m.a.:
    ,,Hinu ólögmæta atferli er lýst í upphafi 17. gr. frv. sem því að hagnýta sér á óréttmætan hátt fjárþröng viðsemjanda síns eða aðstöðumun þeirra að öðru leyti. Hér þarf að vera um misnotkun aðstöðu að ræða, það grófa að dómstólar telji hana refsiverða. Orðin á óréttmætan hátt eru ætluð sem eins konar fyrirvari til dómstóla um mat á refsiverðleika háttseminnar og þrengingu á efnissviði ákvæðisins. Tryggir það á svipaðan hátt og ólögmætisfyrirvari 248. gr. almennra hegningarlaga að ákvæðinu sé beitt með nokkurri varúð. Svipuð aðferð var höfð við lögfestingu 300. gr. b í dönsku hegningarlögunum. Að sjálfsögðu skiptir fjárþröng mestu máli varðandi aðstæður viðsemjandans en rétt þykir að hafa opið ákvæði um hliðstæðan aðstöðumun aðila, t.d. þar sem annar er háður hinum í starfi, vegna fyrri viðskipta, um útvegun fíkniefna o.s.frv. Hæfilega takmörkun á þessu atriði er að finna í óréttmætisfyrirvaranum.`` Hér lýkur tilvitnun í athugasemdir með 17. gr. vaxtalaga sem fram voru lögð hér á þinginu 1986--1987 og samþykkt 1987.
    Fjh.- og viðskn. telur ekki ástæðu til að breyta gildandi lagaákvæðum um okur og leggur til svofellda brtt.:
    ,,Við 7. gr. Á eftir orðunum ,,hagnýtir sér`` í fyrri efnismgr. komi: á óréttmætan hátt.``
    Þessu eru allir nefndarmenn hv. fjh.- og viðskn. sammála, en það segir hins vegar ekkert um afstöðu þeirra til frv. í öðrum efnum. Hér er eingöngu verið að fjalla um þessi orð og um þetta eru nefndarmenn sammála. Danfríður Skarphéðinsdóttir sem sat fund nefndarinnar sem áheyrnarfulltrúi er einnig
samþykk þessu áliti. Um þetta er enginn ágreiningur í nefndinni og nefndin leggur til, herra forseti, að frv. verði samþykkt með brtt. sem er að finna á þskj. 1013.