Flm. (Ásgeir Hannes Eiríksson):
    Virðulegi forseti. Þingmaður. Ég mæli hér fyrir till. til þál. um hagræðingu í utanríkisþjónustunni. Hún hljóðar svo:
    ,,Alþingi ályktar að fela utanrrh. að hagræða þegar í stað í utanríkisþjónustunni og að leggja áherslu á utanríkisviðskipti. Sameina skal sendiráð á mikilvægustu stöðum og leggja önnur niður, opna ný sendiráð á nýjum markaðssvæðum og fjölga kjörræðismönnum. Enn fremur skal gefa íslenskum ríkisborgurum kost á að reka sendiráð landsins. Verkinu skal að fullu lokið í árslok 1990.``
    Ástæðan fyrir því að þessi till. er flutt er fyrst og fremst sú að gera sendisveitir Íslendinga skilvirkari en þær eru í dag. Beisla þær í þágu landsframleiðslunnar, að aðstoða framleiðendur við að selja afurðir sínar á erlenda markaði. Í öðru lagi til þess að einfalda og spara í utanríkisþjónustunni eins og frekast er unnt og nota þann sparnað, þann ávinning til þess að efla utanríkisþjónustuna á væntanlegum markaðssvæðum þar sem okkur hefur ekki enn þá gefist kostur á að halda úti sendiráðum eða sendisveitum.
    Það er dýrt að vera sjálfstæð smáþjóð og Íslendingar halda úti tólf sendiráðum auk nokkurra heimasendiherra. Sú þjónusta kostar þjóðfélagið nærri 350 millj. kr. skv. síðustu fjárlögum. Með sama hlutfalli þyrftu Bandaríkin
13.000 sendiráð fyrir sig. Því er lagt til að sendiráð verði sameinuð sem hér segir: Þrjú sendiráð eru nú á Norðurlöndum, í Kaupmannahöfn, Stokkhólmi og Osló. Það er lagt til að sendiráðin verði sameinuð í eitt sendiráð í Kaupmannahöfn. Íslenskum ríkisborgurum verði gefinn kostur á að reka sendiráðin í Stokkhólmi og Osló fyrir eigin reikning gegn því að kosta líka einn verslunarfulltrúa á hvorum stað. Að öðru lagi ráði þeir fyrirkomulaginu sjálfir innan marka reglugerða sem utanrrn. setur um rekstur sendiráða á þennan hátt. Takist ekki að bjóða út rekstur sendiráðanna á þennan hátt verða þau lögð niður uns annað verður ákveðið. Jafnframt verði kjörræðismönnum fjölgað verulega á Norðurlöndum í samræmi við helstu viðskiptahagsmuni þjóðarinnar. Með þessu móti sparast a.m.k. 20--30 millj. á ári án þess að íslenska utanríkisþjónustan dragi nokkuð úr þjónustu sinni nema síður væri. Þá peninga má nota til að efla utanríkisþjónustuna annars staðar.
    Sex sendiráð eða aðsetur sendisveita eru í Vestur-Evrópu. Sendisveitin hjá NATO er ekki undanskilin. En hin sendiráðin fimm er rétt að sameina í eitt sendiráð á meginlandi Evrópu og koma þá Brussel og París helst til greina. En flm. telur rétt að bíða eftir niðurstöðum í samningum EFTA og EB-landanna um sameiginlegan Evrópumarkað áður en ákveðið verður hvar sendiráði á meginlandi Evrópum verði valinn staður. Með þeim breytingum hverfur líka þörfin fyrir sendisveitir í höfuðstöðvum bæði EB og EFTA. Þá er spurning hvort það eigi ekki að halda úti sendiráði í London og telur flm. rétt að kanna þann kost vel áður en íslenskum ríkisborgurum er gefinn

kostur á að reka þau sendiráð sem eftir standa á sama hátt og greinir frá í kaflanum um Norðurlönd.
    Þá er lagt til að það verði stórfjölgað í liði kjörræðismanna í Vestur-Evrópu. Með þessu móti telur flm. að það sé hægt að spara a.m.k. 75 millj. kr. á ári.
    Austur-Evrópa er að verða sérstakt markaðssvæði sem vissulega er þess virði að gefa gaum. Þar er nú eitt sendiráð, í Moskvu. Á þessu stigi er ekki lagt til að því verði breytt, heldur verði fylgst með þróun mála í Austur-Evrópu, því hún er bæði spennandi og mjög merkileg. Þar mun opnast gífurlega stór markaður sem mun gera kröfur til sömu lífskjara og á Vesturlöndum. Þegar eru komnir á laggirnar sjóðir þar sem þjóðir Austur-Evrópu munu fá mikið lánsfé frá Vestur-Evrópu til þess að ná sömu lífskjörum, til þess að kaupa vörur og þjónustu frá Vesturlöndum og til þess að auðvelda Austur-Evrópubúum frekari samskipti vestur á bóginn. Ef þungi viðskiptanna færist yfir á önnur lönd í Austur-Evrópu en Sovétríkin er rétt að færa sendiráðin til sem því nemur. Að öðru leyti er lagt til að beðið sé átekta þangað til ljóst er hver þróun mála verður í Austur-Evrópu.
    Þá víkur sögunni til Ameríku. Þar er núna eitt sendiráð í Bandaríkjunum, í Washington og sendisveit í New York hjá Sameinuðu þjóðunum. Hér er lagt til að sendiráðið í Washington verði flutt til New York, enda er ekki langt á milli borganna og þörf fyrir sendisveit er brýnni hjá Sameinuðu þjóðunum heldur en í Washington. Þó er rétt að kanna hvort hafa þarf sendiherra í Washington vegna siðareglna utanrrn. eða hvort búseta í New York fullnægi slíkum kröfum. Þá skal athugað hvort bjóða á sendiráðið í Washington út og fjölga kjörræðismönnum í Bandaríkjunum og í Kanada.
    Hins vegar er rétt að kanna hvort opna þurfi sérstök sendiráð vegna nýrra viðskiptahagsmuna í löndum Suður- og Mið-Ameríku. Nota má þá peninga sem sparast við sameininguna í Bandaríkjunum til að hrinda því í framkvæmd. Þess vegna er ekki gert ráð fyrir því að það hafi sparast peningar í ríkissjóð á þessu stigi heldur verði peningunum skipt á milli Norður- og Suður-Ameríku.
    Að lokum eru sendiráð í Afríku, Asíu og Ástralíu. Þar eru engin sendiráð í dag. En þar hafa svokallaðir heimasendiherrar gegnt störfum og er kostnaður við þá um 17 millj. á fjárlögum og er hann ekki færður undir gjaldaliðinn Sendiráð. Flm. telur rétt að opna þegar í stað sendiráð í Japan til þess að þjóna hinum gríðarstóra markaði í Austurlöndum fjær. Á sama hátt þarf að opna sendiráð í Austurlöndum nær til að þjóna hinum auðuga markaði Arabalandanna og öðrum markaði sem þar er ónumið land fyrir Íslendinga. Þá er rétt að kanna þegar í stað viðskipti við lönd Ástralíu og Afríku, auk annarra svæða í Asíu. Jafnframt telur flm. rétt að fjölga stórlega kjörræðismönnum í þessum stóru heimsálfum. Og vel má kanna hvort íslenskir ríkisborgarar vilji reka sendiráð á þessum slóðum.
    Virðulegi forseti. Flm. telur að með þessu móti sé

hægt að spara háar fjárhæðir í utanríkisþjónustunni sem síðan megi verja til að auka hana verulega í öðrum löndum heimsins og afla þar með nýrra markaða fyrir íslenska þjóð.
    Að svo mæltu mæli ég með því að till. verði vísað til seinni umr. og utanrmn.