Danfríður Skarphéðinsdóttir:
Virðulegur forseti. Ég vil byrja á því við 1. umr. frv. í þessari hv. deild að geta þess að ég tel það virðingarverðan áhuga sem hæstv. ríkisstjórn sýnir með því að vilja afgreiða þetta mál eins fljótt og auðið er í kjölfar kjarasamninga. Það hefur fremur heyrt til undantekninga að svo fljótt sé brugðist við og sannast sagna algengast að bókanir, yfirlýsingar og ýmis loforð hafi verið svikin jafnóðum. Launþegar hafa í gegnum tíðina sýnt einstaka þolinmæði og langlundargeð gagnvart stjórnvöldum en það er auðvitað ljóst engu að síður að þeir eru orðnir langþreyttir á að reyna að draga fram lífið á loforðasúpum sem hinar ýmsu ríkisstjórnir hafa stöðugt verið að reyna að drýgja með því að sjóða lengur og þynna. Hér er gerð bragarbót á og tel ég það svo sannarlega vera til fyrirmyndar og vona að það boði betri tíma í samskiptum opinberra aðila við launþega.
Flest af því sem fram kemur í frv. og hæstv. forsrh. gerði grein fyrir áðan er til bóta fyrir launþega. Ýmist er um að ræða réttarbætur eða kjarabætur. Sumt veldur ríkissjóði auknum útgjöldum en einnig eru ákvæði sem ættu að geta verið til þess fallin undir einhverjum kringumstæðum að draga úr útgjöldum ríkissjóðs.
Í 1. gr. frv. er að finna þá breytingu sem e.t.v. skiptir mestu máli fyrir launþega og varðar Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins. Þar er kveðið á um að launþegum og launagreiðendum verði gert skylt að greiða iðgjöld af föstum launum fyrir dagvinnu, persónuuppbót og orlofsuppbót og eins og fram hefur komið er þetta að nokkru leyti gert til að stuðla að því m.a. að eftirlaunafólk fái umsamdar kjarabætur á eftirlaun sín. Hins vegar hlýtur þessi breyting að vekja upp spurningu um hvernig stendur á því að yfirvinna stendur ætíð utan við samninga. Hvers vegna eru iðgjöld ekki greidd af yfirvinnu á sama hátt og dagvinnu? Á síðari árum hefur tilhneigingin orðið sú
að launafólk sækir æ stærri hluta tekna sinna með yfirvinnu. Um leið vex auðvitað þörfin fyrir að fólk geti áunnið sér réttindi vegna þeirrar yfirvinnu. Það er nú svo að síaukin áhersla á yfirvinnu launafólks vekur vissulega upp þær grunsemdir að hún sé jafnvel ódýrari fyrir launagreiðendur þegar öllu er á botninn hvolft. Eins og ástandið er á vinnumarkaðinum núna á fólk ekki jafnmikla möguleika á yfirvinnu og oft áður. Þó er alltaf töluvert um hana í ýmsum atvinnugreinum, oft tímabundið eða staðbundið, og því spurning hvort ekki sé nauðsynlegt að tryggja rétt þeirra sem fá stóran hluta tekna sinna vegna yfirvinnu.
Þó frv. sem hér um ræðir sé vissulega til bóta fyrir almennt launafólk sé litið á það eitt og sér þá er enn auðvitað mörgum spurningum ósvarað. Ekki liggur enn þá fyrir hvernig niðurskurði verður háttað og greinilegt að þar eiga ríkisstjórnarflokkarnir erfitt með að ná samstöðu. Hv. þm. stjórnarandstöðunnar hafa einungis haft fregnir af þeim niðurskurði í fjölmiðlum og virðast fjölmiðlarnir eiga mun greiðari aðgang að
slíkum upplýsingum en fulltrúar stjórnarandstöðunnar hér á þinginu, jafnvel fulltrúar stjórnarandstöðunnar í fjvn., að ekki sé nú minnst á ,,óbreytta`` þingmenn stjórnarandstöðunnar. Því eru fregnir af fyrirhuguðum niðurskurði á þessari stundu allar í véfréttastíl. Mér virðist þó á þeim takmörkuðu fregnum sem borist hafa okkur til eyrna um niðurskurðinn að nokkuð skorti á heildarsýn eins og oft vill verða. Heyrst hefur að í leit sinni að fé til að mæta þeim aukakostnaði sem hlýst af samningunum hugsi ríkisstjórnin sér einna helst að leita fanga í sjóði þess fólks sem hvað mest þarf á því fé að halda. Á ég þar bæði við það fólk sem þarf á lánum að halda til að koma sér þaki yfir höfuðið og ekki síður fólkið sem vegna atvinnuleysis fær bætur úr Atvinnuleysistryggingasjóði. Lögum samkvæmt á ríkið að greiða í þann sjóð og það kemur nokkuð undarlega fyrir sjónir að ef til stendur að draga úr framlögum ríkisins í sjóðinn skuli ekki þörf á lagabreytingu eins og raunin er um flest önnur atriði hér í frv. um ráðstafanir vegna kjarasamninga.
Í 9. gr. frv. er að finna mikilvæga réttarbót þeim til handa sem atvinnuleysisbóta njóta, en um leið er verið að setja auknar kvaðir á sjóðinn á sama tíma og skerðing á framlögum í hann er fyrirhuguð. Atvinnuleysistryggingasjóður á að vera bakhjarl fyrir launafólk á erfiðum tímum og burtséð frá lagabroti hlýtur það alltaf að vera siðferðislega rangt að ganga á þennan sjóð launafólksins. Tímarnir eru svo sannarlega erfiðir nú, atvinnuleysi meira en þekkst hefur um árabil og engin teikn á lofti um að úr því dragi á næstunni heldur þvert á móti virðast líkur benda til að það eigi enn eftir að aukast.
Þá virðist einnig svo af þeim hugmyndum um niðurskurð sem nefndar hafa verið í fjölmiðlum að nokkuð halli á landsbyggðina í þeim efnum. Enn einu sinni eru uppi áform um að skerða fjárframlög til vegamála eftir þá skerðingu sem þegar hefur átt sér stað. Fregnir af þeim niðurskurði og afstöðu Alþb. til hans sló mig nokkuð furðulega í morgunfréttum útvarpsins í dag. Var látið að því liggja að þingflokkur Alþb. væri á móti þeim niðurskurði en ætlaði að doka við með að
taka afstöðu þangað til fyrir liggur hvaða vegaspottar verða fyrir valinu. Það er auðvitað ljóst að miðað við fjárframlög til vegamála á þessu ári er ekki ein sinni hægt að sinna lágmarksframkvæmdum og því vandséð hvernig hægt er að velja á milli þeirra vegarspotta sem hægt er að setja í bið. Bættar samgöngur eru auðvitað ein helsta kjarabót þess fólks sem þarf að aka um vegina úti á landsbyggðinni daglega.
Það var nokkuð undarlegt og sérkennilegt að hlusta á umræðuna um kjarasamningana í Sþ. núna um daginn. Þar hljómaði einn allsherjar hallelújakór með ýmsum milliröddum. Milliraddirnar hljómuðu þó aðeins til að undirstrika hverja bæri helst að lofa og prísa fyrir að samningar skyldu takast. Vildi þar einn af öðrum syngja einsöng sjálfum sér til lofs og dýrðar. Ekki sáum við kvennalistakonur ástæðu til að taka þátt í þessum samsöng og sjáum ekki með hvaða rökum menn geta komist í slíkt hamingjukast yfir
þeim samningum sem nú hafa verið samþykktir. Niðurstaða þeirra er auðvitað alls ekki með þeim hætti sem hún hefði þurft að verða hvort sem launafólk hefur með góðu eða illu kosið að sætta sig við þá niðurstöðu sem varð. Það sem eftir stendur eftir atkvæðagreiðslu í hinum ýmsu stéttarfélögum sem hafa samþykkt samningana er í raun samþykki launafólks til að láta reyna á þessa leið í von um, eins og svo oft áður, að verulegar bætur komi seinna. Það er ef til vill heldur ekki undarlegt að fólk sjái sig tilneytt til að samþykkja samningana þar sem atvinnuleysi er yfirvofandi og að því er virðist er ekkert ofurkapp lagt á að leita úrræða til að draga úr því. Reyndar fól hæstv. forsrh. hæstv. ráðherra Hagstofu Íslands að móta stefnu í atvinnumálum þjóðarinnar. Sá hæstv. ráðherra hefur í vetur farið um landið í leit að þeirri atvinnustefnu. Hann hefur því miður ekki getað sinnt þeirri stefnu ótruflaður vegna anna við að koma sér upp umhverfisráðuneyti og neyddist því í gærkvöldi til að aflýsa fundi um atvinnumál með Sunnlendingum. ( KP: Vegna anna?) Það var samkvæmt auglýsingu í Ríkisútvarpinu í gærkvöldi. Þá var fundi á Selfossi aflýst vegna anna. Nú veit ég ekki hvort hæstv. ráðherra Hagstofu er hér í húsinu en ég hefði gjarnan viljað fá að heyra hvað líður störfum þeirrar nefndar sem hann skipaði í haust. Ætli hann sé í húsinu, forseti? ( Forseti: Það verður komið til hans skilaboðum.)
Ég vildi gjarnan beina spurningum til hæstv. ráðherra Hagstofu Íslands en honum hefur verið falið það verkefni að móta atvinnumálastefnu fyrir ríkisstjórnina. Spurning mín til hæstv. hagstofuráðherra var á þá leið hvað liði starfi hinnar svokölluðu hugarflugsnefndar sem vinnur að mótun atvinnustefnu. ( KP: Hvað segir hv. þm.?) Hvað liði starfi hugarflugsnefndarinnar svokölluðu. Í sömu andrá vil ég spyrja hæstv. forsrh. hvernig gangi starf þeirrar nefndar um sama mál sem hann skipaði í haust og spurning til þeirra beggja hvenær vænta megi að fyrstu hugmyndir þessara nefnda líti dagsins ljós.
Það eru alvarlegar staðreyndir sem við blasa í fréttatilkynningum félmrn. um atvinnuástandið. Í janúarmánuði voru skráðir 85 þúsund atvinnuleysisdagar í landinu öllu sem jafngildir því að 3,2% af áætluðum mannafla á vinnumarkaði hafi verið atvinnulaus. Ástandið er mismunandi eftir landshlutum, verst á Austurlandi þar sem atvinnuleysi er 7,7% af vinnuaflinu. Konur eru mikill meiri hluti hinna atvinnulausu og ef ríkisstjórnin fer ekki að sinna því átaki sem hún hefur gefið fyrirheit um í atvinnumálum kvenna á landsbyggðinni má vænta þess að byggðaröskunin verði enn meiri og hraðari en nú er.
Það er dæmigert fyrir áhugaleysi stjórnvalda á atvinnu og kjörum kvenna að nú þegar atvinnuleysi kvenna er svo mikið sem raun ber vitni er unnið að því af kappi að bæta úr atvinnuleysi með því að fá hingað nýtt álver. Þar fer umsjónarmaður atvinnustefnu ríkisstjórnarinnar, hæstv. hagstofuráðherra, fremstur í flokki. Skilningur hans á stöðu kvenna á vinnumarkaðinum birtist skýrast í því
að hann lét sér ekki til hugar koma að fá konu til liðs við sig á þeim fundum sem hann heldur vítt og breitt um landið fyrr en hann hafði fengið um það ábendingu. Í auglýsingum um þessa fundi nú er greinilegt að hann hefur tekið þá stefnu að hafa eina konu í hópi framsögufólks á hverjum fundi. Gleggst kom þó skilningur hans á atvinnumálum kvenna í ljós á einum þessara funda þar sem hann ýmist vísaði spurningum fundargesta um atvinnumál kvenna á bug eða þá til þeirra kvenna sem tóku þátt í fundinum um leið og hann fór lítilsvirðandi orðum um ýmsar þær atvinnugreinar sem konur leggja stund á, svo sem prjónaskap og hannyrðir. Þetta er dapurleg staðreynd í ljósi þess mikilvæga hlutverks sem ríkisstjórnin hefur falið honum. Hann virðist ekki hafa gert sér grein fyrir mikilvægi kvenna á vinnumarkaðinum.
Í tilefni af þessum hugleiðingum mínum hafði ég hugsað mér að beina einni spurningu til hæstv. forsrh. sem ég veit reyndar ekki hvort heyrir í mér núna og mun ég þá doka við með það. Það sem ég ætlaði að spyrja hæstv. forsrh. um var hvenær megi vænta þess að fram komi hugmyndir ríkisstjórnarinnar um með hvaða hætti hún hyggst ná fram markmiðum sínum um átak í atvinnumálum kvenna á landsbyggðinni. Mér er kunnugt um að félmrn. réð starfskraft til að sinna tímabundnu verkefni við upplýsingasöfnun. Ég spyr því: Er því verki lokið og
hvert verður framhaldið?
Þegar hæstv. forsrh. lét vinna skýrslu um tekjur karla og kvenna í þjóðfélaginu hefði mátt ætla að nú hefði honum þótt nóg komið og viljað kortleggja ástandið með það fyrir augum að leiðrétta þann gífurlega og óréttláta launamun sem er milli karla og kvenna. Niðurstöður skýrslunnar sýna að meðaltekjur kvenna eru rétt rúmlega 60% af meðaltekjum karla. Það hefur því miður hvorki orðið honum né öðrum í hæstv. ríkisstjórn hvatning til að rétta hlut kvenna og því er spurningunni um það hver var tilgangurinn með gerð skýrslunnar ósvarað.
Ég hafði eina spurningu enn til hæstv. forsrh. um þá skýrslu sem hann lét gera um tekjur kvenna og karla í þjóðfélaginu og vildi spyrja hann hvernig hæstv. ríkisstjórn hyggist bregðast við þeim staðreyndum sem við blasa í umræddri skýrslu. Það er ekki að sjá að með gerð þessara kjarasamninga sé verið að gera annað en að staðfesta á eftirminnilegan hátt að hér skuli ríkja jafngífurlegur launamunur og raun ber vitni. Þeir festa í sessi það óviðunandi ástand sem við búum við að konur geta ekki séð sér farborða af tekjum sínum. Að ekki sé minnst á þá staðreynd að algerlega er horft fram hjá því að 10 þúsund konur á Íslandi eru einstæðar mæður og meiri hluti þeirra neyðist til að draga fram lífið á lægstu launum.
Á dögunum rakst ég á grein í Pressunni þar sem rætt er við tvær konur um þau kjör sem þær búa við og langar mig til þess að vitna til þeirrar greinar rétt á eftir. Í greininni koma fram útreikningar um framfærsluvísitölu vísitölufjölskyldunnar eins og hún var í janúar 1990. Þá var áætlað að heildarútgjöld eða framfærslukostnaður vísitölufjölskyldunnar sem er
miðuð við 3,48 manns, hversu geðfellt sem manni finnst að reikna fólk út í slíkum tölum, er 2.282.007,49 kr. nákvæmlega tiltekið. Samkvæmt sundurliðuðu yfirliti um útgjöld vísitölufjölskyldunnar þarf hún 464.226,51 kr. á ári í mat og 354.886,46 kr. í húsnæði, rafmagn og hita. Þetta eru stærstu útgjaldaliðir hverrar fjölskyldu og nema samtals 819.112,97 kr. Í umræddri grein er rætt við unga konu sem hefur tvo syni á sínu framfæri. Heildarárslaun hennar í starfi sem sérhæfður starfskraftur á barnaheimili eftir að hafa lokið þremur námskeiðum á vegum Sóknar sem gefa henni 10 þús. kr. aukalega á mánuði --- heildarárslaun þessarar konu eru 669 þús. 600 kr. Fram kemur í búreikningum hennar að hún eyðir um 600 þús. kr. í mat á ári og þá er auðvitað harla lítið eftir til annarra hluta. Um kjör sín segir þessi kona, með leyfi forseta:
,,Ég kaupi aldrei það sem ég þyrfti að kaupa. Lambalæri eða hrygg hef ég ekki keypt lengi fremur en kjúklinga sem eru allt of dýrir. Ég kaupi mikið af fiski en ég er mikið til hætt að eltast við ódýrari matvörur um allan bæ þar sem maður þarf alltaf að hafa peninga til að geta verslað ódýrt. Ég er farin að versla mest við kaupmanninn á horninu því að hann er sá eini sem skrifar hjá fólki fram að mánaðamótum. Mér sýnist fólk ekki spara mikið á því að fara bæinn á enda eftir ódýrari vörum því bensínkostnaður er orðinn mikill og fólk í fullu starfi hefur ekki tíma til að fara með strætisvagni eftir ódýrari hlutum. Þarna kemur aftur inn í að þeir sem hafa peninga geta grætt meira en þeir sem ekki eiga peninga til að versla fyrir.``
Þetta er heillöng grein. Ég ætlaði ekki að þreyta þingheim með því að lesa hana alla en mig langar til þess að vitna aðeins aftur til hennar hér síðar þar sem segir um þessa ungu konu, með leyfi forseta:
,,Á vegum Sóknar sótti Jónína námskeið í félagsfræði og sálfræði sem hún segir að hafi gerbreytt launum sínum`` --- og hér er haft eftir henni beint: ,,Þær starfsstúlkur hér sem ekki hafa átt þess kost að sækja slík námskeið eru á 10 þús. kr. lægri launum en ég. Og margar hér hafa það mjög efitt. Ég hef klofið mínar skuldbindingar með hjálp bankanna. Ég hef verið með safnlán, lagt fyrir 5 þús. kr. á mánuði og fengið 150% hærra lán eftir ákveðinn tíma. Ég hef ekki keypt mér nein föt í mörg ár og mamma hefur hjálpað mér að kaupa föt á strákana sem og hin amma þeirra og afi. Föt á strákana kaupum við aldrei nema í Hagkaup. Sjálf á ég nokkuð af fötum frá þeim tíma sem maður gat leyft sér meira og hef verið svo heppin að kaupa fatnað sem endist og endist. Það verður að hafa það þótt maður sé ekki alltaf í tískunni. Ég geri ekki miklar kröfur sem allir ættu þó að geta gert því við erum jú öll lifandi manneskjur`` og lýkur þar tilvitnun minni í þessa grein og þetta viðtal, en ég held að þessi lýsing gefi eimitt raunsanna mynd af lífi margra í þjóðfélaginu, ekki síst einstæðu mæðranna sem eru að reyna frá degi til dags að framfleyta sjálfum sér og börnum sínum.
Ég veit ekki hvort hæstv. fjmrh. er í húsinu en
flokkur hans kom með nýja launastefnu sem kynnt var í tillöguformi hér á Alþingi í mars 1988 og áður en hún var lögð fram hér í þinginu var hún kynnt sérstaklega á blaðamannafundi sem haldinn var rétt áður en þingfundur hófst. Ég hefði gjarnan viljað vita hvað hefði orðið um þá launastefnu. ( Forseti: Það er verið að athuga hvort fjmrh. er ekki á næstu grösum.) ( KP: Hagstofuráðherra er við.) Ég hef þegar beint til hans mjög mikilvægum spurningum sem varða einmitt atvinnustefnuna í framtíðinni og það starf sem honum hefur verið falið fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar. ( GHG: Hv. þm. ætti að óska eftir því að forsrh. væri viðstaddur.) Já, hann er hér í hliðarherbergi og ég vænti þess að hann sé að fylgjast með.
Það hefur reyndar komið í ljós í umræðunni og mér er kunnugt um að þegar þetta frv. var til umsagnar í félmn. Nd. og til hennar komu ýmsir umsagnaraðilar, að allir leggja auðvitað gífurlega áherslu á að ef þetta samkomulag á að halda má enginn hlekkur í keðjunni bresta. Ég vil koma aðeins aftur að því sem ég sagði um Atvinnuleysistryggingasjóð að það er auðvitað áhyggjuefni að um leið og fyrirhugað er að skerða hann skuli á hann lagðar auknar álögur sem enginn veit hverjar verða. Það er lítið lát á gjaldþrotum fyrirtækja og atvinnuhorfur eru ekki góðar og það mun hafa áhrif á stöðu sjóðsins. Það er auðvitað útilokað að fjalla um þarfa leiðréttingu á stöðu fólks sem er atvinnulaust langtímum saman án þess að líta á stöðu sjóðsins í þessu samhengi. Mér er kunnugt um að þetta kom fram frá fulltrúum stjórnar Atvinnuleysistryggingasjóðs þegar þeir komu til félmn. Nd.
Ég vil nota tímann meðan beðið er eftir hæstv. fjmrh. og minnast aðeins á a.m.k. eina aðra grein þessa frv. Það snertir IV. kaflann, 7. gr. þar sem fjallað er um verðlag á búvörum. Það gildir auðvitað það sama um bændur og aðra í þjóðfélaginu að þeir eru mjög misvel í stakk búnir til að taka á sig það sem þessu samkomulagi fylgir og það hefur komið í ljós að 40% hefðbundinna búa í landinu eru svo smá að þau veita ekki nema öðrum á búinu atvinnu, þ.e. öðru hjónanna. Bændakonurnar eru sjaldnast á atvinnuleysisbótum af því að þær hafa ekki verið í vinnu annars staðar þannig að bændur hafa svo sannarlega sýnt mikinn samstarfsvilja með því að koma til móts við launþegahreyfinguna í landinu á þann hátt sem hér er gert. Hæstv. forsrh. minntist á ríkisábyrgð á launum áðan og það sést greinilega á þeirri töflu sem er í greinargerð með frv. að það var full þörf á að gera eitthvað til að stöðva það útstreymi sem er og í sjálfu sér e.t.v. ekki óeðlilegt að einhverjar skorður séu settar við þessari ríkisábyrgð. En í einu ákvæði í 11. gr. segir: ,,Leiði ákvæði þetta til mjög ósanngjarnrar niðurstöðu að mati félmrh. getur hann ákveðið að heimila greiðslu til þessara launþega úr ríkissjóði á grundvelli laganna.``
Það er nú svo með mörg hugtök að þau geta verið ansi teygjanleg og það gæti orðið mikið matsatriði
hvað teldist ósanngjörn niðurstaða varðandi þetta atriði en hér er trúlega átt við maka þess sem lendir í gjaldþroti.
Mér sýnist þó ekki ósanngjarnt að hafa eitthvert ákvæði þar um en vildi benda á að þetta ákvæði getur orðið dálítið erfitt fyrir þann sem á að meta. --- Það virðist dragast eitthvað að hæstv. fjmrh. geti komið hér. ( Forseti: Er óskað eftir að ítreka það við hann?)
Þá gengur hæstv. fjmrh. í salinn og mun ég þá beina þeim spurningum til hans sem ég hafði óskað svara við áðan. Ég var að minnast á í sambandi við þá samninga sem nú hafa verið gerðir að í mars 1988 var lögð fram till. til þál. hér í þinginu af öllum þingmönnum Alþb. um nýja launastefnu en skömmu áður en tillagan kom til formlegrar umfjöllunar í þinginu var haldinn blaðamannafundur þar sem hæstv. núv. fjmrh., sem formaður Alþb., kynnti þá stefnu. Mig langar, með leyfi forseta, að vitna til fyrsta liðar í tillögu alþýðubandalagsmanna sem þeir lögðu fram í mars 1988, nokkrum mánuðum áður en þeir gengu inn í ríkisstjórn jafnréttis og félagshyggju. Þar segir:
,,Launamunur í landinu taki mið af því að hæstu laun nemi á næstu árum ekki hærri upphæð en nemur fjórföldum lágmarkslaunum og á hverjum vinnustað verði lægstu laun aldrei lægri en 1 / 3 af hæstu launum sem þar eru greidd. Stefnt verði að enn frekari launajöfnuði þannig að launamunur verði í framtíðinni aldrei meiri en tvöfaldur.``
Nú vildi ég spyrja hæstv. fjmrh., sem stýrir mikilvægasta ráðuneytinu í hæstv. ríkisstjórn og sem snertir fjárhag okkar allra beint, hver gæti verið launamunur nú innan hans ráðuneytis milli þess aðila sem lægst laun fær og þeirra sem hæstu launin hafa. Hvort þessi áform sem fram koma í tillögunni hafi náðst fram innan ríkiskerfisins. Og ef svo er ekki hvaða áætlanir liggi fyrir um að ná fram þessari launastefnu innan stofnana ríkisins. En til að nefna dæmi um stéttir þá vildi ég gjarnan fá upplýsingar um hver gæti verið launamunur t.d. milli ritara sem er kominn upp í hæsta launaflokk og ráðuneytistjóra, svo að dæmi sé tekið.
Þá vildi ég einnig spyrja hæstv. fjmrh. hvort fjallað hafi verið formlega um tillögu í þessa veru innan ríkisstjórnarinnar og ef svo er ekki, mér sýnist að ekki hafi þokað með þessum samningum, hvort hæstv. fjmrh. geti ekki haft áhrif á samráðherra sína í núv. ríkisstjórn í þessu máli. Í fylgiskjali með þessari tillögu er ályktun miðstjórnarfundar Alþb. frá 31. jan. 1988. Þar segir m.a. í nokkrum liðum þar sem upp er talið ýmislegt varðandi hag læaunafólks:
,,Í öðru lagi hefur ríkisstjórnin lagt á 5 milljarða matarskatt sem fyrst og fremst bitnar á láglaunafólki þar eð venjuleg matvæli vega mun þyngra í heimilishaldi þeirra sem minni tekjur hafa.``
Nú hafa gengið í gildi lög um virðisaukaskatt og þeim fylgdu ákvæði og fyrirheit um að lækka verð á matvælum. Ég spyr hæstv. fjmrh. hvernig sú lækkun
hefði skilað sér í verði á matvælum það sem af er þessu ári, þ.e. síðan lögin tóku gildi. ( KP: Það vitum
við nú sjálf.) Það vitum við nú sjálf já, rétt er það, hv. 3. þm. Vestf. En það er einn liður til viðbótar í þessu fskj. frá miðstjórnarfundi Alþb. sem mig langar einnig að vitna til, með leyfi forseta. Hér segir:
,,Í þriðja lagi hefur ríkisstjórnin lagt á tekjuskatt með einu skattþrepi þannig að þeir sem hæst hafa launin borga sömu prósentu og hinir sem hafa margfalt lægri laun. Fiskvinnslukonan sem með gífurlegri vinnu nær e.t.v. 50 þús. kr. mánaðarlaunum greiðir sömu prósentu af skattskyldum hluta sinna launa og bankastjórinn með 250 þús. kr. tekjur. Í stað þess að þyngja skattbyrðina þegar ofar dregur er hún nú hlutfallslega þyngri eftir því sem tejurnar verða minni.``
Ég veit að það hefur lengi verið áhugamál hæstv. fjmrh. að koma á öðru tekjuskattsþrepi. Ég veit líka að hann hefur séð á því ýmsa annmarka það sem af er setu hans í ríkisstjórninni. Það hafa verið nefndir ýmsir annmarkar á þeirri framkvæmd og einnig það gífurlega álag sem hefur verið á fjmrn. og skattstofunum vegna þeirra miklu breytinga sem orðið hafa á skattalögunum svo ekki sé tekið yfir lengra tímabil en þetta kjörtímabil. En ég vildi spyrja hæstv. fjmrh. hvort uppi séu áform um það nú þegar annir fara að minnka vegna þessarar stóru skattkerfisbreytinga vegna virðisaukaskattsins og vegna staðgreiðslunnar að sett verði á annað tekjuskattsþrep alveg á næstunni og þá jafnvel hvort til standi að leggja fram um það frv. á þessu þingi.
Þetta voru helstu athugasemdir sem ég hef við þetta mál svona í fyrstu lotu, en ég vil ítreka það enn og aftur að það hefur verið mynduð keðja með þessum samningum. Það má enginn hlekkur í henni bresta því þá fer allt úr böndunum og þá þarf að byrja upp á nýtt. En ég vil enn og aftur leggja áherslu á að auðvitað er með öllu óviðunandi sá mikli launamunur sem er í landinu og sá mikli munur sem er á launum kvenna og karla og ég hef fjallað um hér. Á því verður að ráða bót og ég ítreka spurningar mínar um það efni til hæstv. forsrh. og auðvitað væri gott að heyra um áform hæstv. fjmrh. um það líka.