1989. – 1059 ár frá stofnun Alþingis.
112. löggjafarþing. – 240 . mál.


Ed.

356. Frumvarp til laga

vegna aðildar Íslands að Evrópusamningi um varnir gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.

(Lagt fyrir Alþingi á 112. löggjafarþingi 1989.)

1. gr.

    Með lögum þessum eru sett fyrirmæli vegna aðildar Íslands að Evrópusamningi um varnir gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu frá 26. nóvember 1987.

2. gr.

    Nefnd, sem stofnsett er samkvæmt samningnum til að rannsaka meðferð frelsissviptra manna, hefur rétt til að heimsækja hvern þann stað hér á landi þar sem frelsissviptur maður er vistaður samkvæmt ákvörðun yfirvalda ef:
1.    Tilgangur heimsóknar er að rannsaka hvernig meðferð maðurinn sætir, og
2.    nefndin hefur tilkynnt þá fyrirætlun sína að heimsækja staði hér á landi.

3. gr.

    Sá sem ábyrgð ber á frelsissviptum manni eða er í fyrirsvari fyrir stofnun, þar sem hann er vistaður, skal láta nefndinni í té þá aðstoð sem hún þarfnast til að sinna skyldum sínum. Aðilar þessir skulu heimila nefndinni:
1.    Aðgang að þeim stöðum þar sem frelsissviptir menn eru vistaðir og rétt til ferðar innan slíkra staða án hindrunar,
2.    að eiga viðtöl í einrúmi við frelsissvipta menn og aðra sem veitt geta upplýsingar um meðferð slíkra manna,
3.    að fá upplýsingar sem hún þarfnast til að sinna hlutverki sínu.

4. gr.

    Ef sá sem ábyrgð ber á frelsissviptum manni eða er í fyrirsvari fyrir stofnun, sem nefndin fyrirhugar að heimsækja, hefur athugasemdir við tíma eða stað heimsóknar skal viðkomandi þegar tilkynna það dóms- og kirkjumálaráðuneytinu. Ráðuneytið ákveður hvort fyrirhugaðri heimsókn verði andmælt við nefndina.
    Ráðuneytið tekur jafnframt ákvörðun um flutning á mönnum, sem nefndin hyggst heimsækja, til að nefndin geti rækt störf sín.

5. gr.

    Nefndarmenn og sérfræðingar, sem starfa með nefndinni, skulu meðan þeir rækja störf sín og ferðast vegna starfa sinna hér á landi njóta eftirtalinna forréttinda og friðhelgi:
1.    Friðhelgi að því er varðar handtöku og kyrrsetningu og hald á einkafarangri, svo og að því er varðar hvers kyns lögsókn vegna allra athafna þeirra í starfi, þar á meðal vegna ummæla í ræðu og riti.
2.    Undanþágu frá öllum hömlum á ferðafrelsi við brottför og komu til landsins vegna starfa í nefndinni og undanþágu frá skráningu útlendinga þegar komið er í vitjun til landsins eða farið um landið af öðrum ástæðum vegna starfa sinna.
3.    Sömu aðstöðu varðandi tollgæslu og gjaldeyriseftirlit og veitt er fulltrúum erlendra ríkisstjórna sem gegna hér á landi tímabundnum opinberum erindum.
    Skjöl og gögn nefndarinnar eru friðhelg að því leyti sem þau varða störf hennar og ekki má hefta eða ritskoða opinber bréf eða önnur opinber boðskipti nefndarinnar.
    Friðhelgi að því er varðar lögsókn vegna ummæla í ræðu eða riti og allra athafna nefndarmanna við störf helst eftir að þeir láta af störfum.

6. gr.

    Lög þessi öðlast þegar gildi.

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.

Inngangur.

    Varnir gegn pyndingum er hluti mannréttinda. Ákvæði um bann við pyndingum eru m.a. í almennri yfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna um mannréttindi og mannfrelsi og í samningi Sameinuðu þjóðanna um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi frá 1966 sem fullgiltur var af Íslands hálfu árið 1979. Pyndingar eru einnig bannaðar samkvæmt Genfarsamningi frá árinu 1949 um verndun almennra borgara á stríðstímum sem Ísland gerðist aðili að árið 1965.
    Þá er Ísland aðili að Evrópusáttmála um verndun mannréttinda og mannfrelsis frá 1950. Meðal atriða í þeim samningi eru í 3. gr. hans svohljóðandi ákvæði um bann gegn pyndingum: „Enginn maður skal sæta pyndingum, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.“
    Samkvæmt beiðni einstaklings eða ríkis getur mannréttindanefnd Evrópuráðsins eða Mannréttindadómstóll Evrópu athugað hvort ríki uppfyllir skyldur sínar samkvæmt samningnum. Til að kæra frá einstaklingi verði tekin til meðferðar hjá nefndinni er það skilyrði sett að það ríki, sem kært er, hafi gefið yfirlýsingu um að það viðurkenni að hún sé bær til að taka við slíkum erindum. Slíkar yfirlýsingar hafa verið gefnar af öllum aðildarríkjum Evrópuráðsins nema Finnlandi. Finnland fékk aðild að Evrópuráðinu 5. maí 1989 og hefur ekki enn gerst aðili að Mannréttindasáttmálanum. Varðandi þau ríki, sem viðurkenna lögsögu dómstólsins, getur það álit sem mannréttindanefndin gefur, að beiðni viðkomandi einstaklings eða ríkis, sætt endurskoðun Mannréttindadómstólsins. Fyrir þessi ríki eru dómar Mannréttindadómstólsins bindandi.
    Kærur vegna meintra brota á 3. gr. mannréttindasamningsins geta þannig sætt meðferð hjá mannréttindanefndinni og endanlega hjá Mannréttindadómstólnum hjá öllum þeim ríkjum sem aðilar eru að sáttmálanum. Fari mál ekki fyrir Mannréttindadómstólinn fer það til úrskurðar hjá ráðherranefnd Evrópuráðsins.
    Innan Evrópuráðsins hefur verið talið að hægt sé að bæta þetta kerfi með aðgerðum sem hafa meiri varnaðaráhrif í för með sér, en leiða ekki af sér réttarúrræði, með því að kanna stöðu frelsissviptra aðila. Tilgangurinn er að auka vernd viðkomandi gegn pyndingum, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Í þessum tilgangi var Evrópusamningur um varnir gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu gerður. Íslensk þýðing samningsins er birt sem fylgiskjal með frumvarpi þessu.
    Samkvæmt samningnum skal setja á fót sérstaka nefnd sem getur heimsótt þá staði í aðildarríkjunum þar sem frelsissviptir menn eru vistaðir. Eftir að heimsókn lýkur skal nefndin gera skýrslu um heimsóknina og þær athuganir sem hún hefur gert og skal skýrslan send viðkomandi ríki. Í þessari skýrslu skal nefndin koma með athugasemdir og tillögur um hvernig bæta megi vernd frelsissviptra manna. Ef ríki fer ekki að tillögum nefndarinnar um úrbætur eða neiti samvinnu getur nefndin gefið út opinbera yfirlýsingu um málið.
    Nefndin skal árlega skila skýslu um störf sín til ráðherranefndar Evrópuráðsins. Nefndin hefur ekki dómgæsluhlutverk og á ekki að tjá sig um hvort hún telji að Mannréttindasáttmálinn hafi verið brotinn eða á annan hátt túlka þann samning eða aðra alþjóðasamninga.
    Með aðild að þessum samningi ábyrgjast íslensk stjórnvöld að þau geti fullnægt skyldum samkvæmt honum. Aðallega er þar um að ræða að leyfa og sjá til þess að nefndin fái aðgang að fangelsum og öðrum stöðum þar sem handteknir menn eru vistaðir, sjúkrahúsum og meðferðarstofnunum þar sem menn kunna að vera vistaðir gegn vilja sínum. Til að tryggja að Ísland geti fullnægt skyldu um aðgang að stöðum þar sem frelsissviptir menn eru vistaðir þykir nauðsynlegt að ákvæði þar að lútandi verði tryggð í lögum. Jafnframt er nauðsyn að lögfesta ákvæði um friðhelgi nefndarmanna og aðstoðarmanna þeirra.

Um bakgrunn samningsins.

    Í janúar 1981 samþykkti ráðgjafarþing Evrópuráðsins ályktun (909/1981) þar sem ályktað var að ráðherranefnd Evrópuráðsins skyldi beina því til aðildarríkjanna að flýta vinnu við samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum. Í mars sama ár komu fram tvær tillögur varðandi baráttuna gegn pyndingum. Tillögum þessum var vísað til laganefndar ráðgjafarþingsins sem skilaði skýrslu í júní 1983 (skjal 5099) þar sem nefndin lagði fram uppkast að Evrópusamningi um varnir gegn pyndingum. Uppkastið hafði verið unnið í samvinnu við alþjóðlegu lögfræðinganefndina og svissnesku nefndina gegn pyndingum.
    Á 366. fundi ráðherranefndar Evrópuráðsins, í janúar 1984, var stýrinefnd í mannréttindamálum, CDDH, falið að gera tillögur um texta að samningi til að styrkja vernd frelsissviptra manna gegn pyndingum og öðru ofbeldi. Undirnefnd stýrinefndarinnar í mannréttindamálum vann síðan uppkast að samningstexta sem var sendur til umsagnar mannréttindanefndarinnar, Mannréttindadómstólsins, alþjóðlegu lögfræðinganefndarinnar og Alþjóða Rauða krossins.
    Samningurinn var samþykktur af stýrinefnd í mannréttindamálum, CDDH, í nóvember 1986 og þar eftir sendur ráðherranefndinni sem endanlega samþykkti hann 26. júní 1987. Samningurinn var síðan lagður fram til undirritunar 26. nóvember 1987. Þann dag var hann undirritaður af 19 af 21 aðildarríki Evrópuráðsins, þar á meðal af Íslands hálfu.
    Samningurinn er bindandi fyrir þau ríki sem fullgilda hann. Hann gekk í gildi 1. febrúar 1989 þegar sjö ríki höfðu fullgilt hann. Gagnvart þeim ríkjum, sem síðar fullgilda hann, öðlast hann gildi fyrsta dag þess mánaðar er liðnir eru þrír mánuðir frá því að fullgildingarskjal er afhent. Aðilar að samningnum nú eru: Austurríki, Bretland, Danmörk, Frakkland, Holland, Írland, Ítalía, Kýpur, Lúxemborg, Malta, Noregur, Spánn, Sviss, Svíþjóð og Tyrkland.

Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.

Um 1. gr.

    Þessi grein fjallar um gildissvið lagafrumvarpsins. Ákvæði laganna gilda þannig ekki um önnur atriði en þau sem eru afleiðing af fullgildingu Íslands á þessum samningi Evrópuráðsins um varnir gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu frá 26. nóvember 1987.

Um 2. gr.

    Í þessari grein kemur fram einn aðaltilgangur með frumvarpinu, þ.e. sá að tryggja nefnd þeirri sem stofnsett er með 1. gr. Evrópusamningsins rétt til að heimsækja þá staði hér á landi, þar sem frelsissviptir menn eru vistaðir, í samræmi við ákvæði samningsins. Samkvæmt þessari grein skal nefndinni tryggður réttur til að fá aðgang að öllum stöðum hér á landi þar sem frelsissviptir menn eru vistaðir. Á það við um afplánunarfangelsi, gæsluvarðhaldsfangelsi, fangageymslur lögreglu, sjúkrahús, þar með talin geðsjúkrahús og aðrar stofnanir, án tillits til hver á þær eða rekur, ef frelsissviptir menn eru vistaðir þar. Um er að ræða alla þá staði þar sem menn eru vistaðir samkvæmt ákvörðun yfirvalda, hvort sem um er að ræða formlega ákvörðun eður ei.
    Forsenda þess, að nefndinni sé heimilt að heimsækja framangreindar stofnanir, er að tilgangur heimsóknar sé að rannsaka meðferð manns/manna sem sæta frelsissviptingu og að ríkisstjórninni hafi verið tilkynnt um heimsóknina samkvæmt ákvæðum í 8. gr. samningsins.

Um 3. gr.

    Samkvæmt þessari grein frumvarpsins er lögð skylda á þá sem ábyrgð bera á eða eru í fyrirsvari fyrir stofnun þar sem frelsissviptur maður er vistaður að aðstoða nefndina.
    Í samræmi við þá skyldu, sem fram kemur í 8. gr. samningsins, ber viðkomandi ríki á ýmsan hátt að aðstoða nefndina. Í þessari grein er lögfest að þeir sem ábyrgð bera á frelsissviptum manni eða eru í fyrirsvari fyrir stofnunina þar sem slíkir menn eru vistaðir beri að veita nefndinni þá aðstoð er 8. gr. samningsins gerir ráð fyrir.
    Hvað varðar 1. tölul. greinarinnar skal tekið fram að réttur til ferðar án hindrunar innan staðar útilokar ekki að fulltrúi viðkomandi yfirvalda fylgi nefndarmönnum.
    Samkvæmt 2. tölul. greinarinnar skal nefndin hafa rétt til viðtala í einrúmi við frelsissvipta menn. Slík viðtöl koma ekki til nema með samþykki viðkomandi manns. Vilji frelsissviptur maður ekki eiga samtal við fulltrúa nefndarinnar hefur nefndin rétt til að kanna hvort slík ákvörðun sé tekin samkvæmt frjálsum vilja viðkomandi. Í slíkum tilfellum er að sjálfsögðu best að viðkomandi sjálfur skýri nefndinni frá því að hann vilji ekki ræða einslega við fulltrúa hennar.
    Ef viðkomandi er ekki sjálfur tilbúinn að skýra nefndinni frá því að hann vilji ekki eiga viðtal við fulltrúa hennar ber að leysa málið í samvinnu við nefndina. Þegar í greininni er fjallað um aðra sem veitt geta upplýsingar er t.d. átt við starfsmenn stofnana, lækna eða aðra sem hafa með meðferð eða vistun að gera. Að sjálfsögðu eru slíkir aðilar ekki heldur skyldugir til samvinnu við nefndina.
    Upplýsingar skv. 3. tölul. geta verið aðgangur að meðferðar- eða sjúkraannálum. Það ætti einungis að vera í undantekningartilfellum að slíkur aðgangur væri ekki leyfður.

Um 4. gr.

    Í þessari grein eru ákvæði um hvernig fara skal með mál ef óskað er að undantekningarregla 9. gr. samningsins verði notuð. Í greininni eru ákvæði um að sá sem hefur athugasemdir við tíma eða stað heimsóknar skuli tilkynna það dóms- og kirkjumálaráðuneytinu þegar er hann fær vitneskju um fyrirhugaða heimsókn. Jafnframt eru hér ákvæði um að ráðuneytið ákveði hvort andmælum skuli komið á framfæri við nefndina í samræmi við 9. gr. samningsins og annist viðræður við hana. Eins og fram kemur í 9. gr. samningsins skulu slíkar viðræður teknar upp þegar í stað ef heimsókn er andmælt. Þau efnisatriði, sem leitt geta til andmæla við heimsókn, eru rakin í 9. gr. samningsins.
    Í 2. mgr. greinarinnar eru ákvæði um að ráðuneytið taki ákvörðun um flutning á þeim mönnum sem nefndin hyggst ræða við til að geta fullnægt skyldum sínum. Samkvæmt 2. tölul. 9. gr. samningsins getur slíkur flutningur orðið niðurstaða viðræðna nefndarinnar og ráðuneytisins ef heimsókn á fyrirhugaðan stað er andmælt.

Um 5. gr.

    Í 16. gr. samningsins og í viðauka við hann eru ákvæði um að nefndarmenn og þeir sérfræðingar, sem með nefndinni vinna, skuli njóta þar til greindra forréttinda og friðhelgi. Þar sem ekki eru í gildi almenn lög hér á landi um friðhelgi og forréttindi erlendra sendimanna og annarra sem slíkra réttinda eiga að njóta er nauðsynlegt að lögfesta ákvæði þar að lútandi í samræmi við þær skyldur er greinir í viðauka við samninginn. Samráð var haft við utanríkisráðuneytið er grein þessi var samin.

Um 6. gr.

    Greinin þarfnast ekki skýringa.



Fylgiskjal.

Evrópusamningur um varnir gegn pyndingum og ómannlegri

eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.

    Aðildarríki Evrópuráðsins, sem undirritað hafa samning þennan,
    sem hafa hliðsjón af ákvæðum sáttmála um verndun mannréttinda og mannfrelsis,
    sem minnast þess að „enginn maður skal sæta pyndingum, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu“ samkvæmt 3. gr. þess sáttmála,
    sem líta til þess að úrræði þau, sem sáttmálinn gerir ráð fyrir, verka gagnvart þeim sem telja sig hafa orðið fyrir broti gegn 3. gr.,
    sem eru sannfærð um að vernd manna, sem sætt hafa frelsissviptingu gegn pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, megi efla með fyrirbyggjandi aðgerðum sem grundvallast á vitjunum fremur en með réttarúrræðum, hafa orðið ásátt um eftirfarandi:

I. KAFLI

1. gr.

    Stofnsett skal Evrópunefnd um varnir gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu (hér á eftir nefnd „nefndin“). Skal nefndin með vitjunum kanna meðferð manna sem sætt hafa frelsissviptingu í því skyni að efla, ef nauðsyn krefur, vernd þeirra gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.

2. gr.

    Hver aðili skal heimila vitjanir samkvæmt samningi þessum til sérhvers staðar innan lögsögu hans þar sem frelsissviptir menn eru vegna ákvörðunar opinbers yfirvalds.

3. gr.

    Við framkvæmd þessa skulu nefndin og þar til bær yfirvöld þess aðila sem við á hafa samvinnu sín í milli.

II. KAFLI

4. gr.

1.    Nefndin skal skipuð jafnmörgum mönnum og aðilar eru.
2.    Nefndarmenn skulu kjörnir úr hópi manna sem eru vammlausir og viðurkenndir fyrir hæfni á sviði mannréttinda eða með starfsreynslu á því sviði sem samningur þessi tekur til.
3.    Engir tveir nefndarmenn skulu vera þegnar sama ríkis.
4.    Nefndarmenn eru einungis bundnir við sannfæringu sína í störfum sínum, skulu vera sjálfstæðir og óhlutdrægir og skulu vera tiltækir til virkra starfa í þágu nefndarinnar.

5. gr.

1.    Ráðherranefnd Evrópuráðsins kýs nefndarmenn af skrá sem stjórnarnefnd ráðgjafarþings Evrópuráðsins tekur saman. Skulu þeir kjörnir með hreinum meiri hluta atkvæða. Hver sendinefnd aðilanna á þinginu tilnefnir þrjá frambjóðendur og skulu að minnsta kosti tveir þeirra vera þegnar hlutaðeigandi ríkis.
2.    Fara skal að með sama hætti þegar fylla þarf sæti sem kunna að losna.
3.    Nefndarmenn skulu kjörnir til fjögurra ára. Aðeins má endurkjósa þá einu sinni. Þó skal kjörtímabili þriggja nefndarmanna sem kjörnir eru í fyrstu kosningu lokið að tveimur árum liðnum. Nefndarmenn, sem ganga eiga úr nefndinni að fyrstu tveimur árum liðnum, skulu valdir með hlutkesti af aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðsins þegar að afloknu fyrsta kjöri.

6. gr.

1.    Fundi nefndarinnar skal halda fyrir luktum dyrum. Fundur er lögmætur þegar meiri hluti nefndarmanna er viðstaddur. Ákvarðanir nefndarinnar skulu teknar af meiri hluta þeirra nefndarmanna sem viðstaddir eru, sbr. þó 2. tölul. 10. gr.
2.    Nefndin setur sér sjálf fundarsköp.
3.    Aðalframkvæmdastjóri Evrópuráðsins skal annast skrifstofuhald fyrir nefndina.

III. KAFLI

7. gr.

1.    Nefndin skal skipuleggja vitjanir til staða sem um getur í 2. gr. Auk reglubundinna vitjana getur nefndin skipulagt aðrar vitjanir sem henni virðist þörf á með hliðsjón af aðstæðum.
2.    Að jafnaði skulu að minnsta kosti tveir nefndarmenn fara í vitjun. Nefndin má, ef hún telur nauðsynlegt, hafa sérfræðinga og túlka sér til aðstoðar.

8. gr.

1.    Nefndin skal tilkynna ríkisstjórn þess aðila, sem í hlut á, um þá fyrirætlun að koma í vitjun. Er það hefur verið tilkynnt má nefndin hvenær sem er fara til hvers þess staðar sem um getur í 2. gr.
2.    Aðili skal veita nefndinni eftirfarandi aðstöðu til að sinna hlutverki sínu:
    a.    Aðgang að landsvæði sínu og rétt til ferðar án hindrunar,
    b.    allar upplýsingar um þá staði þar sem frelsissviptir menn eru,
    c.    ótakmarkaðan aðgang að hverjum þeim stað þar sem frelsissviptir menn eru, þar með talinn réttur til að fara um þá staði án hindrunar,
    d.    allar aðrar upplýsingar sem aðilanum eru tiltækar og nefndinni nauðsynlegar til að sinna hlutverki sínu. Þegar nefndin leitar þessara upplýsinga skal hún taka tillit til þeirra laga og siðareglna sem við eiga í landinu.
3.    Nefndin má eiga viðtöl í einrúmi við frelsissvipta menn.
4.    Nefndin getur átt óheft samskipti við hvern þann sem hún telur geta veitt gagnlegar upplýsingar.
5.    Sé þess þörf getur nefndin þegar komið athugasemdum sínum á framfæri við þar til bær yfirvöld þess aðila sem í hlut á.

9. gr.

1.    Ef alveg sérstaklega stendur á geta þar til bær yfirvöld þess aðila, sem í hlut á, andmælt því við nefndina að hún komi í vitjun á þeim tíma eða til þess tiltekna staðar sem hún hyggst vitja. Slík andmæli verði aðeins borin fram vegna landvarna, öryggis almennings, alvarlegrar upplausnar á stöðum þar sem frelsissviptir menn eru, heilsufars manns, eða vegna þess að áríðandi yfirheyrsla vegna alvarlegs afbrots stendur yfir.
2.    Er slík andmæli hafa verið borin fram skulu nefndin og aðilinn þegar ráðgast sín á milli til að skýra aðstæður og leita samkomulags um tilhögun sem geri nefndinni kleift að rækja störf sín án tafar. Slík tilhögun getur falið í sér flutning manns, sem nefndin hyggst vitja, á annan stað. Þar til vitjun á sér stað skal aðilinn veita nefndinni upplýsingar um hvern þann sem í hlut á.

10. gr.

1.    Að lokinni hverri vitjun skal nefndin gera skýrslu um þau atriði sem í ljós hafa komið við vitjunina og skal tekið tillit til allra athugasemda sem viðkomandi aðili kann að hafa lagt fram. Skal nefndin senda honum skýrslu sína með þeim tillögum sem hún telur nauðsynlegar. Getur nefndin ráðgast við aðilann í því skyni að leggja til, ef þörf er á, umbætur varðandi vernd frelsissviptra manna.
2.    Ef aðili hafnar samvinnu eða neitar að bæta aðstæður í ljósi tillagna nefndarinnar getur nefndin með atkvæðum tveggja þriðju hluta nefndarmanna ákveðið, er aðilanum hefur verið veittur kostur á að kynna sjónarmið sín, að gefa út opinbera yfirlýsingu um málið.

11. gr.

1.    Upplýsingar, sem nefndin aflar í tengslum við vitjun og skýrsla hennar og viðræður við viðkomandi aðila, eru trúnaðarmál.
2.    Nefndin skal birta skýrslu sína með hverjum þeim athugasemdum sem viðkomandi aðili kann að hafa gert hvenær sem aðilinn fer fram á það.
3.    Þó skal ekki birta persónulegar upplýsingar án skýlauss samþykkis þess manns sem í hlut á.

12. gr.

    Að gættum reglum 11. gr. um trúnað skal nefndin árlega gefa ráðherranefndinni almenna skýrslu um störf sín og skal skýrslan send ráðgjafarþinginu og gerð opinber.

13. gr.

    Nefndarmenn, svo og sérfræðingar og aðrir aðstoðarmenn nefndarinnar, skulu meðan á starfstímabili þeirra stendur og síðar halda trúnað um atvik og upplýsingar sem þeir hafa fengið vitneskju um í störfum sínum.

14. gr.

1.    Nöfn aðstoðarmanna nefndarinnar skulu tilgreind í tilkynningu skv. 1. tölul. 8. gr.
2.    Sérfræðingar skulu starfa samkvæmt fyrirmælum og í umboði nefndarinnar. Þeir skulu hafa sérstaka þekkingu og reynslu á þeim sviðum sem samningur þessi tekur til og vera sjálfstæðir, óhlutdrægir og tiltækir til starfa á sama hátt og nefndarmenn.
3.    Aðili getur, ef sérstaklega stendur á, lýst því yfir að sérfræðingur eða annar aðstoðarmaður nefndarinnar fái ekki að koma í vitjun til staðar innan lögsögu hans.

IV. KAFLI

15. gr.

    Hver aðili skal tilkynna nefndinni um nafn og aðsetur þess stjórnvalds sem bært er til að taka við tilkynningum til ríkisstjórnar hans og um hvern þann tengilið sem hann kann að skipa.

16. gr.

    Nefndin, nefndarmenn og sérfræðingar þeir, sem um getur í 2. tölul. 7. gr., skulu njóta þeirra forréttinda og friðhelgi sem greinir í viðauka við samning þennan.

17. gr.

1.    Samningur þessi skal ekki skerða gildi ákvæða í landslögum eða alþjóðasamningum sem veita frelsissviptum mönnum betri vernd.
2.    Ekkert í samningi þessum skal talið takmarka eða raska löghæfi stofnana Mannréttindasáttmála Evrópu eða skyldur þær sem aðilar hafa tekist á hendur samkvæmt þeim sáttmála.
3.    Nefndin skal ekki vitja staða sem fulltrúar eða sendimenn verndarríkja eða alþjóðanefndar Rauða krossins vitja á virkan hátt reglubundið samkvæmt Genfarsamningunum frá 12. ágúst 1949 og viðbótarbókunum við þá frá 8. júní 1977.

V. KAFLI

18. gr.

    Samningur þessi skal liggja frammi til undirritunar fyrir aðildarríki Evrópuráðsins. Hann er háður fullgildingu, viðurkenningu eða samþykki. Fullgildingar-, viðurkenningar- og samþykktarskjöl skulu afhent aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðsins.

19. gr.

1.    Samningur þessi gengur í gildi fyrsta dag þess mánaðar sem hefst eftir að liðnir eru þrír mánuðir frá þeim degi er sjö aðildarríki Evrópuráðsins hafa lýst samþykki sínu á að vera bundin af honum skv. 18. gr.
2.    Gagnvart aðildarríki, sem síðar lýsir samþykki sínu á að vera bundið af samningi þessum, öðlast hann gildi fyrsta dag þess mánaðar sem hefst eftir að liðnir eru þrír mánuðir frá þeim degi er fullgildingar-, viðurkenningar- eða samþykktarskjal þess er afhent.

20. gr.

1.    Sérhverju ríki er heimilt við undirritun eða við afhendingu fullgildingar-, viðurkenningar- eða samþykktarskjals að tilgreina það eða þau landsvæði sem samningur þessi nær til.
2.    Með yfirlýsingu til aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðsins getur sérhvert ríki, hvenær sem er, síðar látið samning þennan ná til hvaða annars landsvæðis sem tilgreint er í yfirlýsingunni. Samningurinn tekur gildi gagnvart slíku landsvæði fyrsta dag þess mánaðar sem hefst eftir að liðnir eru þrír mánuðir frá þeim degi er aðalframkvæmdastjóra berst slík yfirlýsing.
3.    Sérhverja yfirlýsingu, sem gefin er samkvæmt tveimur undanfarandi töluliðum, má afturkalla fyrir hvert það landsvæði, sem þar er tilgreint, með tilkynningu til aðalframkvæmdastjórans. Afturköllun tekur gildi fyrsta dag þess mánaðar sem hefst eftir að liðnir eru þrír mánuðir frá þeim degi er aðalframkvæmdastjóra berst slík tilkynning.

21. gr.

    Enga fyrirvara má gera við ákvæði samnings þessa.

22. gr.

1.    Sérhver aðili getur, hvenær sem er, sagt upp samningi þessum með tilkynningu til aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðsins.
2.    Slík uppsögn tekur gildi fyrsta dag þess mánaðar sem hefst eftir að liðnir eru tólf mánuðir frá þeim degi er aðalframkvæmdastjóra berst tilkynningin.

23. gr.

    Aðalframkvæmdastjóri Evrópuráðsins skal tilkynna aðildarríkjum Evrópuráðsins um:
a.    Sérhverja undirritun,
b.    afhendingu sérhvers fullgildingar-, viðurkenningar- eða samþykktarskjals,
c.    sérhvern gildistökudag samnings þessa skv. 19. og 20. gr.,
d.    sérhvern annan gerning, tilkynningu eða orðsendingu sem samning þennan varðar, nema hvað snertir gerninga skv. 8. og 10. gr.

    Þessu til staðfestu hafa undirritaðir, sem til þess hafa fullt umboð, undirritað samning þennan.

    Gjört í Strassborg 26. nóvember 1987 á ensku og frönsku í einu eintaki sem varðveitt skal í skjalasafni Evrópuráðsins og eru báðir textarnir jafngildir. Aðalframkvæmdastjóri Evrópuráðsins skal senda staðfest endurrit til allra aðildarríkja Evrópuráðsins.

Viðauki.

Forréttindi og friðhelgi.

(16. gr.)

1.    Þegar rætt er um nefndarmenn í viðauka þessum er einnig átt við sérfræðinga þá sem í 2. tölul. 7. gr. getur.
2.    Er nefndarmenn rækja störf sín og meðan þeir ferðast vegna starfa sinna njóta þeir eftirtalinna forréttinda og friðhelgi:
    a.     Friðhelgi að því er varðar handtöku og kyrrsetningu og hald á einkafarangri þeirra, svo og að því er varðar hvers kyns lögsókn vegna allra athafna þeirra í starfi, þar á meðal vegna ummæla í ræðu eða riti,
    b.     undanþágu frá öllum hömlum á ferðafrelsi við brottför frá búsetulandi sínu og við endurkomu þangað og þegar komið er til og farið frá landi því þar sem þeir rækja störf sín; og frá skráningu útlendinga í landi þar sem komið er í vitjun eða landi sem þeir fara um vegna starfa sinna.
3.    Er nefndarmenn ferðast vegna starfa sinna skal þeim hvað varðar tollgæslu og gjaldeyriseftirlit veitt
    a.    af hálfu stjórnvalda lands síns sama aðstaða og veitt er háttsettum embættismönnum sem ferðast utan lands í tímabundnum opinberum erindum,
    b.    af hálfu stjórnvalda annarra aðila sama aðstaða og veitt er fulltrúum erlendra ríkisstjórna sem gegna tímabundnum opinberum erindum.
4.    Skjöl og gögn nefndarinnar eru friðhelg að því leyti sem þau varða störf hennar.
    Ekki má hefta eða ritskoða opinber bréf eða önnur opinber boðskipti nefndarinnar.
5.    Svo að nefndarmönnum sé tryggt óskorað málfrelsi og þeir séu að öllu leyti sjálfstæðir við störf sín skal friðhelgi þeirra að því er varðar lögsókn vegna ummæla í ræðu eða riti og allra athafna þeirra við störf haldast eftir að þeir láta af störfum.
6.    Forréttindi og friðhelgi eru veitt nefndarmönnum til að vernda sjálfstæði þeirra við störf, en ekki vegna þeirra sjálfra. Eingöngu nefndin er til þess bær að afsala nefndarmönnum friðhelgi þeirra og hún hefur ekki einungis rétt til þess, heldur er henni skylt að afsala nefndarmanni friðhelgi hans hvenær sem hún telur að friðhelgin hefti réttan gang máls og þar sem unnt er að afsala friðhelgi án þess að skaða tilgang hennar.