Virðulegi forseti. Eins og fram kom í máli málshefjanda, hv. 2. þm. Suðurl., er þetta ekki umræða um GATT-samkomulagið heldur var beint nokkrum fyrirspurnum til hæstv. landbrh. um stöðu íslensks landbúnaðar í framtíðinni í ljósi væntanlegrar niðurstöðu af GATT-samningum sem ekki liggja endanlega fyrir. Vegna þess að þannig er í pottinn búið er að sjálfsögðu ekki ástæða til þess fyrir utanrrh. að setja á langar tölur um GATT út af fyrir sig, en hins vegar hafa komið fram nokkur atriði í umræðunum sem gefa tilefni til athugasemda.
Hér hafa vissulega fallið stór orð, orð á borð við það að ef þetta samkomulag tækist nú væru dagar íslensks landbúnaðar taldir, íslenskur landbúnaður lagður í rúst, samkeppnisstaða íslensks landbúnaðar engin. Menn hafa haft uppi orð um að trú ríkisstjórnarinnar á það sem erlent er væri slík að menn sæju ekkert annað, það væri verið að fórna íslenskum landbúnaði o.fl. í þessum dúr. Þessi orð hafa einkum komið frá talsmönnum stjórnarandstöðuflokkanna tveggja, þ.e. Framsfl. og Alþb. ( Gripið fram í: Og Sjálfstfl.) Ég tók hins vegar eftir því að talsmaður Kvennalistans í þessum umræðum lét vera að fara með svona fleipur.
Þegar hér er komið umræðunum er sérstök ástæða til að víkja að því að á sínum tíma var sett fram með formlegum hætti af hálfu þáv. ríkisstjórnar ákveðið tilboð í þessum GATT-viðræðum. Þetta tilboð er ég með í höndunum og það var afhent með formlegum hætti fyrir hádegi að morgni dagsins 13. nóv. árið 1990. Að þessu tilboði stóðu þáv. stjórnarflokkar allir sameiginlega, þ.e. Framsfl., Alþb. og Alþfl., og það gerði þáv. landbrh. að sjálfsögðu að höfðu samráði við samtök bænda. Og hvað fólst nú í þessu tilboði? Í því fólst í aðalatriðum eftirfarandi, með leyfi virðulegs forseta:
Að því er varðaði stuðning innan lands við landbúnaðarframleiðslu af hálfu ríkis eða skattgreiðenda var það tilboð gert að lækka hann á umtöldu árbili um fjórðung eða 25%. Í þeim samkomulagsdrögum sem nú liggja fyrir er talað um að minnka þann stuðning við landbúnaðarframleiðslu af hálfu skattgreiðenda í gegnum fjárlög um 20%, þ.e. fimmtung minna en fólst í tilboði fyrrv. ríkisstjórnar.
Í annan stað varðandi annað meginatriðið, þ.e. útflutningsbætur, fólst í tilboði fyrrv. ríkisstjórnar tilboð um að skuldbinda sig til að draga úr útflutningsbótum um 65% frá og með árinu 1996, 65%. En í þeim samkomulagsdrögum sem nú eru til umræðu er talað um að draga úr útflutningsbótum um 36%.
Þá er það þriðja meginatriði tilboðsins sem fjallaði um markaðsaðgang. Um það segir svo, með leyfi forseta, í tilboði fyrrv. ríkisstjórnar:
,,Ísland er reiðubúið að auka frjálsræði í innflutningi og draga úr magntakmörkunum að því er varðar unnar mjólkur- og kjötafurðir.``
Fyrirvörum er lýst. Þeir eru þessir:
1. Með vísan til heilbrigðisreglugerða þar sem lögð er áhersla á sérstöðu Íslands vegna einangrunar og meiri smithættu innlendra bústofna.
2. Gerður er fyrirvari að því er varðar þann mun sem kann að vera á ólíkri verðbólguþróun hér á landi og í helstu viðskiptalöndum.
Að þessum fyrirvörum gerðum segir hins vegar að Ísland sé þá reiðubúið til, í staðinn fyrir að draga úr magntakmörkunum og heimila innnflutnig á þessum afurðum, og það er fjórða meginatriðið, að lækka þau jöfnunargjöld sem sett yrðu á í staðinn fyrir aðrar magntakmarkanir um 30% fram að árinu 1996. Í því tilboði sem nú er verið að ræða, þ.e. í þeim samkomulagsdrögum sem nú er verið að ræða, er verið að tala um 36%.
Þetta var það tilboð sem gert var með fullu samkomulagi í fyrrv. ríkisstjórn, með fullu samkomulagi af hálfu Alþb. og Framsfl. og fullu samkomulagi við þáv. landbrh., vissulega í fullu samkomulagi við þáv. hæstv. forsrh. sem hér talaði áðan nokkuð ógætilega í ljósi þessa tilboðs, og um það var enginn ágreiningur.
Í ljósi þeirra gífuryrða sem hér hafa verið látin falla er ástæða til að spyrja: Voru hér að verki menn sem vildu leggja íslenskan landbúnað í rúst? Voru hér að verki menn sem sátu á svikráðum við íslenskan landbúnað? Voru hér að verki menn sem höfðu slíka ofurtrú á því sem erlent er að þeir vildu fórna íslenskum landbúnaði? Að sjálfsögðu ekki. Hér voru að verki föðurlandsvinir, ættjarðarvinir, þjóðernissinnar sem höfðu tröllatrú á íslenskum landbúnaði og íslenskri bændastétt, sérstaklega ef eitthvað mætti nú gera til að leysa íslenska bændur úr viðjum ánauðar þess einokunarkerfis sem leikið hefur þá grátt á undanförnum áratugum. Það var allt og sumt. Gífuryrðin falla þess vegna um sjálf sig og þau eiga sér enga stoð í veruleikanum. Reyndar held ég á ályktun sem var verið að senda inn á þingbekkina áðan frá Félagi ísl. iðnrekenda, það er hagsmunafélag úti í bæ sem stóð í þeim sporum þegar Íslendingar gengu í EFTA 1970 að standa þá frammi fyrir aukinni samkeppni. Þeir vísa til þeirrar reynslu og segja svo, með leyfi forseta:
,,Fullyrðingar um að landbúnaður muni leggjast að mestu af á Íslandi vegna þess að hingað flæði niðurgreiddar landbúnaðarafurðir eru rangar. Það er ljóst að heimsmarkaðsverð á landbúnaðarafurðum mun hækka í kjölfar samningsins.`` --- Innskot mitt er að þetta kom fram í máli hv. 7. þm. Reykn. áðan og er það sem var sérstaklega rétt í ræðu hans. --- ,,Heimsmarkaðsverð á landbúnaðarafurðum mun hækka í kjölfar samningsins auk þess sem tollígildun kemur í veg fyrir að innfluttar afurðir verði seldar hér eins ódýrt eins og annars væri hægt. Auðvitað verða breytingar þegar landbúnaðurinn þarf að takast á við nýjar aðstæður. Það er eðlilegt, óumflýjanlegt og nauðsynlegt.``
Og hvað er það sem er eðlilegt, óumflýjanlegt og nauðsynlegt? Það er að sjálfsögðu svokölluð markaðstenging landbúnaðarins sem var yfirlýst markmið þeirra velviljuðu föðurlandsvina sem unnu að því kappsamlega í sjömannanefnd í tíð fyrrv. ríkisstjórnar að koma fram breytingum á þáverandi ríkjandi landbúnaðarkerfi og gengu svo langt í því efni að með fullu samráði við bændasamtökin sömdu þeir þá um það að bændur vildu ganga svo langt að falla með öllu frá útflutningsbótum sem eru að sjálfsögðu eins og fram kom í rökstuðningi þeirra þá ,,heimskulegasta form stuðnings við nokkra atvinnugrein sem um getur og ekki þeirri þjóð í hag í samanburði við aðrar þjóðir sem eru svo vitlausar að vilja halda svo heimskulegum stuðningsaðgerðum``. (Gripið fram í.) Ég var að tala um föðurlandsvini, ættjarðarvini og fyrrv. aðildarflokka og stuðningsmenn fyrrv. ríkisstjórnar sem gerðu ákveðið tilboð í GATT, hv. þm. Halldór Ásgrímsson, sem við höfðum þá fulla samstöðu um, og vil halda því til haga að menn afflytji ekki þetta góða tilboð heldur standi við það. ( ÓÞÞ: Er ekki Gylfi guðfaðirinn að útflutningsbótunum?) Hv. þm., sé það svo er það þá ekki fagnaðarefni að þær skulu lagðar af út frá bæjardyrum hv. þm.? (Gripið fram í.) Það er nú það.
Eins og ég vék að í upphafi er margt að segja um þetta GATT-tilboð umfram það sem hér hefur verið sagt, en vegna þess að það mál er ekki á dagskrá heldur eingöngu málefni landbúnaðarins læt ég út af fyrir sig útrætt um það að öðru leyti en því að menn mega þó ekki gleyma einu. Íslendingar eru sú þjóð sem einna mest er háð utanríkisverslun í heiminum, lifir nánast á utanríkisverslun, flytur út matvæli og flytur inn flest annað
það sem hún þarf til að halda hér uppi lífskjörum nútímaþjóðfélags. Við eigum þess vegna eins og reynslan hefur kennt okkur öðrum þjóðum fremur mikilla hagsmuna að gæta í alþjóðasamningum til að tryggja okkur markaðsaðgang og við höfum aðeins tvær leiðir til þess. Fyrri leiðin er fríverslunarsamningar af því tagi sem við höfum gert um Evrópskt efnahagssvæði og hitt er GATT-samkomulagið. Það er reyndar athyglisvert að þeir sem hafa haft hér uppi stærst orð um GATT-samkomulagið vitnuðu gjarnan til þess að það væri fyrirmyndin þegar þeir höfðu allt á hornum sér um EES-samkomulagið. En ég held að niðurstaðan sé í reynd svipuð og fram kom í orðum norska forsætisráðherrans, Gro Harlem Brundtland, eins og frá því var skýrt í fréttum fyrir tveimur sólarhringum þegar hún beindi orðum sínum til þeirra sem mestir voru andstæðingar hvors tveggja, að Noregur ætti nokkra aðild að GATT-samningnum, að Noregur ætti nokkra aðild að EES-samningnum, hvað þá heldur að Noregur tengdist Evrópubandalaginu. Þar voru saman komin þau öfl í norsku þjóðfélagi sem hafna öllum þeim kostum sem gætu tryggt Noregi það sem þessir aðilar hinir sömu leggja á höfuðáherslu, þ.e. að auka efnahagslegar framfarir, hagvöxt og að bæta lífskjör meðal norsku þjóðarinnar. Menn hafna leiðunum öllum, gagnrýna stjórnina fyrir þær leiðir sem hún vill fara, en í þessu er að sjálfsögðu ekki heil brú.
Leyfist mér að lokum, virðulegi forseti, að rifja upp að Íslendingar gerðust aðilar að GATT til bráðabirgða þó árið 1964, en fullgildir aðilar árið 1968. Við tókum þátt í tveimur fyrri umræðulotum GATT-samninganna, svokallaðri Kennedy-lotu 1964--1967 og svokallaðri Tókíó-lotu 1973--1979. Í hinni fyrri náðist sá árangur sem lífskjör Íslendinga hafa byggst á síðan, þ.e. það var samið um afnám tolla á fiskblokk í Bandaríkjunum og verulega tollalækkun á ýmsum öðrum sjávarafurðum, þar á meðal lagmeti, og reyndar ullarvörum sem var upphafið að vexti og viðgangi ullariðnaðar á Íslandi. Í Tókíó-viðræðunum náðum við því að fá tollfrjálsan kvóta fyrir fryst fiskflök og mjög verulegum lækkunum á tollum á lagmeti, humar, hörpudisk, heilfrystum fiski, þorskalýsi sem og verulegar tollalækkanir á ullarvörum og við náðum tollkvóta á lækkuðum tollum fyrir osta og tryggðum þar að auki tollalækkanir fyrir íslenskar útflutningsafurðir í Japan og Kanada.
Þetta minnir okkur á hverjir eru hagsmunir matvælaútflutningsþjóðarinnar Íslendinga í þessum málum, en í guðanna bænum höfum eitt hugfast: Ýkjusögur um að þessir samningar að því er varðar landbúnaðarþáttinn muni leggja íslenskan landbúnað í rúst eru ámóta haldbærar og fullyrðingar fulltrúa sömu flokka um að aðild okkar að EFTA á sínum tíma mundi leggja íslenskan iðnað í rúst eða binda endi á íslenskt sjálfstæði. Svona fullyrðingar eru ekki samboðnar ábyrgum stjórnmálamönnum.