Herra forseti. Hér hefur átt sér stað gagnmerk umræða í dag og við erum að ræða samningsdrög sem þessa dagana eru til umræðu í fjölmörgum ríkjum heims. Ef ég man rétt eru það um 108 ríki sem eiga aðild að GATT-viðræðunum. Þess vegna hlýt ég að lýsa furðu minni á því að sá ráðherra sem þetta mál heyrir undir skuli ekki sitja hér og hlusta á umræður. Og ég verð að segja að mér finnst sú litla virðing sem sá hæstv. ráðherra sýnir Alþingi ekki ásættanleg og ég tek undir það sem hefur komið fram hjá fyrri ræðumönnum og mótmæli þessari framkomu. Þetta er mjög mikilvægt mál og það er lágmark að ráðherrar hlusti á þau rök sem hér koma fram.
Ég flutti ræðu fyrr í dag og það fór fyrir mér eins og fleiri ræðumönnum að ég var ekki búin að ljúka máli mínu þegar klukkan kallaði og þess vegna vil ég bæta hér örlitlu við. Ég vil aðeins rifja upp að ég nefndi það í upphafi minnar ræðu að ég tæki ekki afstöðu til þessa samnings í heild m.a. vegna þess að okkur skorti mjög upplýsingar um aðra þætti þessara samningsdraga en þann sem snýr að landbúnaðinum. Ég hlýt að koma þeirri ósk hér á framfæri við hæstv. utanrrh. að alþingismenn fái gleggri og nákvæmari upplýsingar um aðra þætti þessa samnings.
Nú er það svo að menn hafa deilt mest um landbúnaðarkaflann og því eðlilegt að hann sé ræddur og mest komi fram um hann. En eins og ég nefndi í dag snúast þessir samningar um fjöldamörg önnur atriði sem líka snerta stóra hópa í íslensku samfélagi og sem hljóta að þurfa að koma til umræðu og skoðunar þegar verið er að vega og meta þennan samning.
Í mínu máli fyrr í dag lagði ég mesta áherslu á að við yrðum að skoða þennan samning í heild og meta hann út frá þýðingu hans fyrir þjóðarhagsmuni og í öðru lagi lagði ég mikla áherslu á það í mínu máli að ég teldi bændur draga upp of dökka mynd af afleiðingum þessa samnings. Við hljótum að velta því fyrir okkur bæði hvað gerist ef þessi samningur gengur í gildi og einnig hvað muni gerast ef hann verður ekki að veruleika.
Samkvæmt því sem starfsmenn íslensku utanríkisþjónustunnar segja er talið mjög líklegt að hinn endanlegi samningur, ef hann nær fram að ganga, verði á mjög svipuðum nótum og hann er núna. Það kunna að verða einhverjar smávægilegar breytingar en þær verða ekki miklar þannig að við stöndum frammi fyrir þessum veruleika. Í öðru lagi, ef þessi samningur verður ekki samþykktur, ef við Íslendingar höfnum samningnum, þá þýðir það að þær ívilnanir sem menn hafa verið að bjóða í tvíhliða viðræðum Íslendinga og annarra landa, svo sem Bandaríkjanna, Japan, Kanada, Kóreu og fleiri ríkja, ná ekki fram að ganga. Hins vegar er ekki rétt, og ég tel mikilvægt að það komi fram, að við munum missa einhver réttindi. Samkvæmt því sem starfsmenn utanríkisþjónustunnar fullyrða gildir gamli GATT-samningurinn, en því er ekki að heilsa sem betur fer að við munum missa einhver þau réttindi sem við nú höfum.
Ég vil einnig ítreka að ég held að í þessum umræðum og í framhaldinu verði menn að skoða mjög rækilega hvaða stuðningur er mögulegur fyrir íslenskan landbúnað. Það er alveg ótvírætt að þessi samningur boðar miklar breytingar. Það er algerlega augljóst að hann mun valda einhverjum samdrætti. Við getum hins vegar deilt um hversu mikill hann muni verða. Samningurinn eins og hann er gefur ýmsa kosti á stuðningi við landbúnaðinn, stuðningi sem ekki er markaðstruflandi eins og það er kallað, stuðningi sem fellur undir hinar svokölluðu grænu greiðslur. Ég vil bara nefna sem dæmi að sá stuðningur getur verið varðandi rannsóknir, sjúkdómavarnir, starfsþjálfun, ráðgjöf, eftirlit, almenna markaðsþjónustu og grundvallarþjónustu, svo sem rafmagn, vegasamband og þess háttar, stuðning vegna fæðuöryggissjónarmiða, matargjafir til þurfandi og fleira samkvæmt nánar tilteknum skilyrðum. Einnig segir í þeirri skýrslu sem við höfum fengið í hendur:
,,Annars konar stuðningur sem verður heimilaður samkvæmt þessum hugmyndum
er t.d. afkomutrygging vegna náttúruhamfara, stuðningur til aðila til að hætta búskap, stuðningur til að taka land úr ræktun, stuðningur til fjárfestinga ef hann er almennur og varðar ekki einhverja tiltekna tegund af framleiðslu, stuðningur vegna umhverfisverndar. Jafnframt má veita byggðastyrki, enda sé tilteknum skilyrðum fullnægt.``
Hér eru sem sagt ýmsar leiðir til þó að það sé erfitt að gera sér grein fyrir því hvað þetta þýðir í raun.
En það sem ég vildi fyrst og fremst koma á framfæri er að auðvitað eiga Íslendingar að leita eftir sem bestum samningi fyrir alla þjóðina og þar með talda bændur. Ég tel að við eigum að setja fyrirvara. Við hljótum að koma á framfæri okkar sérkennum. Ég tel að þar eigi fyrst og fremst að leggja áherslu á heilbrigðisreglur og hins vegar það að hér hefur verið mótuð ákveðin stefna í landbúnaðarmálum og gerður samningur við bændur. Við hljótum a.m.k. að krefjast þess að fá ákveðinn aðlögunartíma til að móta aðra stefnu ef það verður ofan á. Við verðum að taka tillit til þess að hér er ákveðinn samningur við bændur í gildi.
Megininntak þeirrar umræðu sem hér hefur farið fram í dag er auðvitað hvað gerist af hálfu Íslands nk. mánudag, 13. janúar, og sú spurning liggur í loftinu hvernig utanrrh. sem yfirmaður þessa máls ætlar að halda á málum. Hvað ætlar ríkisstjórnin að gera? Hverjir eru hennar fyrirvarar? Ég hef ekki orðið vör við að það hafi komið svar við því. Ég beini þeirri spurningu til hæstv. landbrh. og hæstv. viðskrh. sem báðir sitja hér: Hvað er til umræðu hjá ríkisstjórninni? Hvaða tíðindi geta þeir fært Alþingi hvað varðar viðbrögð Íslendinga við þessum samningsdrögum? Hvað hefur ríkisstjórnin hugsað sér að segja nk. mánudag?