Herra forseti. Á þskj. 382 er brtt. við frv. til lánsfjárlaga sem ég er meðflm. að. Hv. 2. þm. Austurl., 1. flm., gerði skýra grein fyrir tilefni tillögunnar og skal ég ekki endurtaka margt af því en vil þó leggja áherslu á mikilvægi þess að hún nái fram að ganga eða
nái sínum tilgang þannig að þau viðskipti sem henni er ætlað að tryggja, þ.e. útflutningur á saltsíld til Rússlands, geti átt sér stað. Ég held að yfirgnæfandi meiri hluti þjóðarinnar telji það miklu máli skipta að við getum aukið verðmæti sjávarafla okkar og reynum að selja hann á þeim bestu mörkuðum sem hægt er. Sú stefna ríkisstjórnarinnar er óviðunandi að vilja ekki skipta sér af atvinnulífinu og hafa þannig áhrif á að þetta nái fram að ganga, a.m.k. ekki með nægjanlega skýrum hætti. Að vísu virtist koma fram a.m.k. í öðru orðinu hjá hæstv. ráðherrum í utandagskrárumræðu í gær að þeim væru vonbrigði að þetta gæti ekki átt sér stað en ég held að það sé alveg augljóst að til þess að það hefði orðið hefði nægt að þeir hefðu talað eitthvað skýrar þegar þess var þörf. En því miður virðist það svo sem í fleiri atriðum að hæstv. ríkisstjórn gerir sér ekki grein fyrir mikilvægi þess að ríkisvaldið hafi áhrif til þess að auka þjóðarframleiðslu okkar og hvers virði það er fyrir þjóðarbúið.
Hæstv. fjmrh. ræddi fyrr í umræðunni um viðskiptahallann sem sem betur fer mun hafa orðið heldur minni en áætlað var á tímabili og er sammála því að það væri mikilvægt að svo hefði tekist til þó hann sé að sjálfsögðu allt of mikill. En viðskiptahalli fer að sjálfsögðu eftir því hversu mikil verðmæti við sköpum í þjóðfélaginu, annars vegar til þess að flytja út og hins vegar til þess að koma í veg fyrir innflutning. Mér finnst að ríkisstjórnin geri þá ekki það sem í hennar valdi stendur til þess að það megi verða.
Nokkru fyrir jól átti ég hér orðaskipti við hæstv. iðnrh. um verðlagningu á raforku þar sem ég gagnrýndi verðlagningu Landsvirkjunar á orku sem væri umfram umsamið magn en hún er svo himinhá að það margborgar sig fyrir rafveitur að kaupa innflutta olíu til þess að framleiða raforku. Ég veit ekki hversu há upphæð eða mikið það atriði á þátt í að auka viðskiptahalla okkar á síðasta ári en það munu vera einhverjir tugir eða hundruð milljóna sem þjóðarbúið hefur glatað af þeim sökum. Mér fannst að það væri skylda ríkisvaldsins sem á Landsvirkjun að hálfu að beita sér fyrir því að ekki væri staðið þannig að verki að verðmæti glatist á þann hátt út úr þjóðarbúinu.
En af því að ég minnist á Landsvirkjun væri kannski fróðlegt að spyrja hæstv. fjmrh. að því hvað þessi setning þýðir sem er sett í sérstakt yfirlit aftan við fjárlög, d-liður, ,,Landsvirkjun greiði hagnað í samræmi við ákvæði laga.`` Hv. 1. þm. Norðurl. e. ræddi þetta sérstaka yfirlit að öðru leyti og ég skal ekki endurtaka það, þ.e. hvað þetta táknar, hvaða lagabókstafur er á bak við þetta yfirlit, en þarna er þessi sérstæða setning. ( Fjmrh.: Það eru lög um Landsvirkjun, það er tekið fram í lögunum.) Já, en af hverju þarf að segja að fyrirtæki eigi að gera þetta í samræmi við ákvæði laga? Ég átta mig ekki á því af hverju það er svo fram sett.
Hjá hv. síðasta ræðumanni var rætt um niðurskurð í menntakerfinu, í skólunum, þar sem komið hefur fram að það muni ekki verða farið að því leyti eftir ákvörðun eða samþykkt fjárlaganna um sparnað þar sem litlu mun verða um þokað fyrri hluta ársins. En mun þá ekki þurfa lánsfjárheimild til þess að taka lán á móti því sem ekki næst í sparnaðinum? Ég vil ítreka þá spurningu hv. síðasta ræðumanns. Eða á kannski að hafa sama háttinn á með kennara eins og virtist við afgreiðslu fjárlaga að eigi að hafa við sauðfjárbændur þar sem ákveðið var að taka 1 / 6 af beinum greiðslunum til þeirra sem eru launagreiðslur þeirra? Á kannski að taka 1 / 6 af launum kennara og spara þannig eða hvernig á að leysa þetta?
Í sambandi við beinu greiðslurnar til bænda þá vekur það athygli að í frv. sem hæstv. landbrh. hefur flutt er skýrt tekið fram að þessum greiðslum skuli lokið fyrir 15. des. Sem betur fer, þannig að þá mun þessi tala verða tekin í fjáraukalögum nema því aðeins að sett verði inn tala í lánsfjárlögin sem veitir fjmrh. heimild til að taka að láni það sem á vantar vegna þeirra breytinga sem gerð var við afgreiðslu fjárlaga. Ég vil því spyrja hæstv. fjmrh., er hann reiðubúinn eða vill hann nú beita sér fyrir því að fyrir 3. umr. um lánsfjárlögin verði sett inn í þau heimild til þess að ljúka þessum launagreiðslum til bænda samkvæmt því sem kveðið er á um í frv. hæstv. landbrh.? Væntanlega ætlast stjórnarflokkarnir til að verði afgreitt áður en langt um líður. A.m.k. lýsti hæstv. landbrh. því yfir fyrir jólin að beinu greiðslurnar mundu hefjast eins og kveðið er á um 1. mars nk. Þá þarf
að vera búið að afgreiða þetta frv. þannig að ekki er langur tími til stefnu. Hvaða rök getur hæstv. fjmrh. haft fyrir því að taka eina stétt út úr og segja að laun hennar eigi ekki að greiða? Það væri afleiðingin sem breytingin á fjárlögunum, sem gerð var með því að lækka þessa tölu, mundi hafa.
Ég vænti þess að hæstv. fjmrh. svari því hvort hann muni beita sér fyrir því við afgreiðslu lánsfjárlaganna eða fyrir 3. umr. að sú breyting verði gerð sem veiti þessa heimild. Ég þori ekki að segja nákvæmlega hver hún er þó að fjmrh. gerði ráð fyrir að hún yrði 295 millj. kr.
Hér hefur verið rætt um raunvexti. Hæstv. forsrh. er ekki nálægur en ég mun þá freista þess að spyrja hæstv. fjmrh. um það atriði. Ég ræddi um stöðu atvinnulífsins og þá afstöðu stjórnvalda að telja að ríkisstjórninni komi hún ekki við. Svo er þó ekki með alla ráðherra. Í viðtali við hæstv. sjútvrh. sem birtist 27. nóv. sl. í Morgunblaðinu segir m.a. og er haft eftir honum orðrétt, með leyfi hæstv. forseta:
,,Það er ekki nóg að nafnvextir lækki fram til áramóta. Meira þarf að koma til. Gerist það ekki með öðru móti þarf handleiðslu Seðlabankans í því efni. Ég tel að það sé komið á það stig núna, staða atvinnulífsins er það veik um þessar mundir og ástandið svo alvarlegt að undan því verður ekki vikist, segir Þorsteinn. Staðan í sjávarútvegi knýr á um að raunverulegar breytingar verði á raunvaxtastiginu en það er ekki einskorðað við sjávarútveginn því hagsmunir atvinnulífsins í heild og heimilanna í landinu eru bundnir við það.``
Tveimur dögum síðar er frétt í Morgunblaðinu þar sem segir, með leyfi hæstv. forseta:
,,Þorsteinn Pálsson sjútvrh. hefur lagt fram í ríkisstjórninni tillögur í sjö liðum en markmið þeirra er að styrkja stöðu sjávarútvegsins, ekki síst fiskvinnslunnar.`` Síðan eru þessir liðir taldir upp og sá síðasti þeirra er: ,,og vextir lækkaðir.`` Ég ætlaði að spyrja hæstv. forsrh. að því en spyr þá hæstv. fjmrh.: Af hverju felldi ríkisstjórnin tillögu hæstv. sjútvrh. um að þrýsta á um lækkun vaxta með handleiðslu, eins og það er orðað þarna? Eins og hér hefur verið rakið hefur ekki enn þá komið fram sú raunvaxtalækkun sem svo oft hefur verið lofað. Af hverju var ekkert tillit tekið til þessarar tillögu hæstv. sjútvrh. sem fann hve þörfin var rík fyrir atvinnulífið og á hve miklu valt fyrir það að breyting yrði? Óþarfi er að tefja tímann á að ítreka það frekar.
Ég skal svo ekki tefja þessa umræðu þó að vissulega sé margt í sambandi við lánsfjárlögin sem ástæða er til þess að fjalla um en það mun þá væntanlega verða aðstaða til þess síðar.