Hæstv. forseti. Með þessu frv. er í raun óskað eftir enn frekari staðfestingu Alþingis á ákvæðum búvörusamningsins, þess sem gerður var fyrir tæplega einu ári síðan milli ríkisvaldsins og bændasamtakanna. Eins og menn muna veitti Alþingi þegar á liðnu vori í lánsfjárlögum fyrir sl. ár heimild til að hefja framkvæmd samningsins og aðlögunarákvæða hans. Í öðru lagi voru við afgreiðslu fjárlaga nú á yfirstandandi þingi fyrir jólin veittar lagaheimildir til þess í frekari mæli að framkvæma þennan samning og segja má að nú sé í þriðja sinn og í enn ríkari mæli lagt fyrir þingið frv. um heimildir til að fullnusta þennan samning. Ég lít svo á að með afgreiðslu þessa frv., ef eða þegar að lögum verður, sé Alþingi að veita endanlega fullnægjandi lagaheimildir til framkvæmdar búvörusamningsins að öðru leyti en því sem tæknilegt má telja og að sjálfsögðu þarf að koma hér fyrir þingið sem fyrst. Það sem ég á við í þessu sambandi og vil undirstrika sérstaklega er það að með þessu frv. er beinlínis óskað lagaheimildar til að hefja framkvæmd ákvæða í aðalhluta samningsins, í aðalsamningnum sjálfum, til viðbótar viðaukum og aðlögunarákvæðum sem áður hafa verið til umfjöllunar. Ég held að það hljóti að liggja í hlutarins eðli að um leið og lögfest hafa verið ákveðin atriði aðalsamningsins, þá verði hann ekki í sundur slitinn og þar með í raun felist endanlegt samþykki Alþingis við framkvæmd hans. Því er þetta frv. að mínu mati mikilvægt þó það taki ekki á nema afmörkuðum þáttum samningsins að það er óhjákvæmilegt að líta svo á og nauðsynlegt að alþingismenn átti sig á því að með því að taka upp og lögfesta ákvæði aðalsamningsins hlýtur Alþingi að leggja blessun sína yfir gjörninginn í heild.
Það eru ekki mörg atriði í sjálfu sér, hæstv. forseti, sem ég sé ástæðu til að staldra sérstaklega við nú við 1. umr. málsins, enda er hér eins og ég hef séð það við lauslega athugun nánast um bein og borðleggjandi framkvæmdaratriði að ræða sem fyrst og fremst og beinlínis taka mið af ákvæðum samningsins sjálfs þannig að þeir sem eru kunnugir innihaldi hans og áhrifum geta gefið sér hvað hér er á ferðinni í frv. Í örfáum tilvikum tel ég þó ástæðu til að staldra aðeins við eða spyrja spurninga sem lúta að framkvæmd og orðalagi í frv. á atriðum sem tekin eru beint upp úr samningnum sjálfum.
Í 1.--5. gr. er um að ræða ákveðnar breytingar á fyrri hluta laganna um framleiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum, nr. 46/1985, og er það held ég á öllum stöðum um fullkomlega eðlileg atriði að ræða og eðlilegar heimildir sem varða undanþágu verðlagsnefndar til þess að hún geti starfað í samræmi við ákvæði samningsins nýja, m.a. tekið til greina ákveðnar umsamdar eða fyrir fram ákveðnar framleiðnikröfur sem nauðsynlegt er að taka tillit til eða svigrúm þarf að vera fyrir hendi til að taka tillit til við verðlagningu. Í 4. gr. er kveðið á um meðferð umframframleiðslu og verðskerðingar sem nauðsynlegar eru í því sambandi.
Eitt atriði í 3. gr. þar sem er vikið að fimmmannanefnd mun ég ræða lítillega síðar en ég tel að úr því að hróflað er við lagaákvæðum um fimmmannanefnd á annað borð í þessu frv. hljóti að koma til álita að taka þá inn í ákvæðin um þá nefnd þær breytingar á samsetningu hennar sem búvörusamningurinn gerir ráð fyrir. En ég mun koma að því aðeins síðar.
Í staflið d í 6. gr. er vikið að möguleikum framleiðenda til að eiga viðskipti sín í milli með greiðslumark. Það er kallað aðilaskipti á greiðslumarki. Þar tek ég eftir að lítils háttar ósamræmi er í orðalagi milli ákvæða greinarinnar annars vegar og samsvarandi ákvæða í búvörusamningnum hins vegar. Þetta er í 3. mgr. þar sem fjallað er um hlutverk Landgræðslunnar og það tillit sem taka þarf til landnýtingarsjónarmiða og síðan segir: ,,Ef hætta skapast á að tilfærsla á greiðslumarki gangi gegn æskilegum landnýtingarsjónarmiðum er landbrh. heimilt að takmarka eða stöðva slík aðilaskipti að höfðu samráði við umhvrn.``
Þetta var lítillega öðruvísi orðað ef ég man rétt í búvörusamningnum og er væntanlega að finna í viðaukaákvæðum um viðskipti með framleiðslurétt, ( Gripið fram í: Grein 4.3.) rétt, og einnig í gr. 5.4 í kafla V í viðauka I. Þar var einmitt með sérstökum hætti tekið til orða vegna þess að það varð niðurstaða manna að beinlínis skyldi fela Landgræðslunni ákvörðunarvald að nokkru leyti um þetta efni með því að orða síðan hlutina þannig þegar að hlutverki landbrn. eða landbrh. kæmi að þar skuli fara að rökstuddu áliti Landgræðslu ríkisins, liggi það fyrir. En þar segir svo, með leyfi forseta, í lið 5.4 í viðauka I:
,,Ef gróðurverndarsjónarmið mæla á móti því að sauðfjárrækt aukist á einstökum jörðum eða landssvæðum að mati Landgræðslu ríkisins og fyrir liggur rökstutt álit þar um, skal landbrh. takmarka eða stöðva kaup á fullvirðisrétti í slíkum tilvikum.``
Það er þetta misræmi sem ég vildi leyfa mér að vekja athygli á og óska eftir því að það verði yfirfarið hvort mönnum hafi þarna orðið lítillega á þegar orðuð voru ákvæði frv. eða hvort einhver hugsun búi á bak við það að draga úr með þessum hætti sem yrðu hin efnislegu áhrif í því úrslitavaldi sem Landgræðslan að nokkru leyti hefur eins og þetta er orðað í búvörusamningnum sjálfum. Þarna er ákveðinn munur á, annars vegar heimild og hins vegar nánast skyldu til að bregðast við slíku rökstuddu áliti Landgræðslunnar. Og það er óþarft að taka það fram en skal gert samt að sá sem hér stendur er þeirrar skoðunar að það sé rétt að hafa þarna alveg ótvírætt orðalag, að það eigi ekki að leyfa slík viðskipti ef þau stríða gegn æskilegum landnýtingarsjónarmiðum að áliti Landgræðslu ríkisins og þar liggur fyrir rökstutt álit um. Ég sé engan aðila í landinu betur til þess fallinn að ráða þá niðurstöðu málsins við slíkar aðstæður heldur en Landgræðsluna og tvímælalaust rétt að það sé þá ótvírætt orðalag á ferðinni.
Varðandi e-lið 6. gr. þar sem lögfest eru ákvæðin varðandi beinar greiðslur úr ríkissjóði til framleiðenda sauðfjárafurða er óhjákvæmilegt að staldra aðeins við þá staðreynd sem varð hér með afgreiðslu
fjárlaga fyrir jólin að of naumar fjárhæðir voru ákveðnar til að inna af hendi beinar greiðslur eins og samningurinn gerir ráð fyrir á árinu 1992 og það var skýrt með því að meiningin væri að fresta greiðslum á tveimur síðustu mánuðum ársins 1992 og færa þær yfir á fjárlagaárið 1993.
Eins og hv. þm. hafa eflaust áttað sig á er orðalag frv. sjálfs sem hér er á ferðinni í beinu samræmi við búvörusamninginn og þar stendur ósköp einfaldlega að beinar greiðslur skuli greiðast mánaðarlega á tímabilinu frá mars til desember fyrir það verðlagsár sem hefst 1. sept. það ár og í fyrsta sinn í mars 1992. Fullnaðargreiðsla skal innt af hendi eigi síðar en 15. des. Það er því ljóst að sé ætlunin að láta niðurstöðu fjárlaganna ráða þarf að koma til breyting á þessu orðalagi eða a.m.k. ákvæði til bráðabirgða sem undanþiggur þá yfirstandandi ár hvað þetta snertir. Nú er það að sjálfsögðu von mín að menn nái hér saman um að afgreiða frv. óbreytt og snúi sér að því að leysa þann fjármögnunarvanda sem þá stendur út af og lýtur að því að unnt sé að standa við ákvæði samningsins eins og þau hljóða og eru hugsuð og ekki þurfi að koma til þess leiðinlega atburðar strax á fyrsta ári gildistíma samningsins að hann sé brotinn að þessu leyti gagnvart bændum því að auðvitað er hér um svo gjörsamlega borðleggjandi brot efnda á ákvæðum samningsins að ræða að það er með öllu vonlaust að rökstyðja hið gagnstæða. Það þarf tæplega að lesa upp þau ákvæði búvörusamningsins sem lúta að þessu fullnaðaruppgjöri við bændur innan ársins en skal nú gert svona rétt til upprifjunar fyrir menn. Í gr. 5.2.1 í búvörusamningi segir svo, með leyfi forseta:
,,Tilhögun beinna greiðslna skal tryggja framleiðendum áþekka fjármögnun og verið hefur. Fullnaðaruppgjör til framleiðenda fari fram eigi síðar en 15. des.`` --- Ég held að það þurfi ekkert að lesa meira, en það segir síðan aftar í sömu grein: ,,Beinar greiðslur skulu greiðast mánaðarlega. Greiddar verði fastar mánaðarlegar upphæðir frá 1 mars, í fyrsta sinn 1. mars 1992.``
Meðal annars af þessum sökum er ljóst að það er æskilegt að vegferð þessa frv. geti orðið greið hér í gegnum þingið því að í því eru ákvæði sem eiga að koma beint til framkvæmda 1. mars nk.
En það eru nokkur atriði varðandi þetta til viðbótar sem ég vildi gjarnan spyrja hæstv. landbrh. aðeins um ef ráðherra nemur mál mitt og þá vil ég taka það fram að ég var að spyrja um þetta misræmi í orðalagi varðandi ,,heimilt`` og ,,skal`` sem snýr að hlutverki Landgræðslunnar. Í öðru lagi vil ég spyrja í sambandi við meðferð þessara beinu greiðslna: Hvað hefur verið að því unnið að ákveða endanlega hvernig dreifing þeirra skuli vera innan ársins? Nú er ljóst að það er ekki með beinum hætti t.d. kveðið á um að þetta skuli vera jafnar upphæðir í hverjum mánuði á þessu 10 mánaða tímabili frá 1. mars til 1. des. eða að mars til desember, enda er nær að mínu mati að skoða þau ákvæði búvörusamningsins sem kveða á um að beinu greiðslurnar skuli tryggja bændum áþekka fjármögnun og verið hafi hvað rekstrarfjármagnið innan framleiðsluársins snertir. Þar er auðvitað verið að vísa til þess afurðalána- eða rekstrarlánakerfis sem við lýði hefur verið og tryggt hefur bændum ákveðið rekstrarfé, ekki endilega jafnt milli mánaða heldur í nokkru hlutfalli við tilkostnaðinn eins og menn meta að hann leggist til á framleiðsluárin. Þannig til að mynda hefur verið reynt að tryggja ákveðna fjármögnun að vori vegna áburðarkaupa o.s.frv svo að afurðalán og rekstrarlán hafa gjarnan verið hærri í mánuðunum apríl/maí heldur en mánuðunum á undan og eftir.
Ég vil því láta það álit mitt í ljós alveg tvímælalaust að eðlilegast væri að miða við það að fjármögnunin yrði hvað beinu greiðslurnar snertir a.m.k. ekki lakari en svo að í maímánuði hvers árs yrðu þeir 5 / 12 hlutar beingreiðslnanna sem þá ættu að vera til komnir miðað við jafnar upphæðir í hverjum mánuði þegar greiddir, þ.e. þó svo að greiðslurnar hefjist ekki fyrr en 1. mars á hverju ári, þá yrði í maímánuði búið að greiða a.m.k. 5 / 12 hluta beingreiðslnanna. Síðan gæti eftir atvikum orðið um nokkuð jafna útgreiðslu á mánuði hverjum til og með desember að ræða eftir það. Þetta er þó að nokkru leyti skilgreiningaratriði og væri auðvitað æskilegast að samningsaðilar kæmu sér saman um hvernig þessu yrði til hagað.
Um útfærsluna að þessu leyti vil ég spyrja hæstv. landbrh. hvað hafi verið unnið og hvernig áformað sé að haga greiðslunum t.d. fyrstu mánuðina nú á útmánuðum og í vor, hver verði orðin fyrirgreiðslan af hálfu ríkisins í formi beinna greiðslna þegar kemur að maímánuði. Þetta skiptir einnig miklu máli varðandi það hver verða áhrifin af þeirri frestun ef af verður nái menn ekki áttum og hætti við það þegar kemur að því að ákveða þá 2 / 12 hluta eða aðra fjárhæð sem ákveðið verði að færa yfir næstu áramót. Það auðvitað liggur í hlutarins eðli, ef við tökum nú dæmi, að ef menn t.d. létu sér detta það í hug að geyma 30% af beingreiðslunum og hugsuðu það svo að það væru 15% hvorn mánuðinn nóvember og desember og síðan væru þau 30% tekin og færð yfir áramót, væri það bersýnilega mjög óhagstætt bændum og allt annað en ef um væri að ræða t.d. 1 / 12 hluta fyrir hvorn mánuð.
Um þessi atriði er held ég óhjákvæmilegt að spyrja hæstv. landbrh. af því að ljóst er og ég vona að mér hafi tekist að útskýra það að það skiptir máli hvernig þessar beingreiðslur verða útfærðar og þeim dreift milli mánaða. Það skiptir bæði máli varðandi framkvæmdina almennt og stöðu bænda í þessu sambandi. En það getur líka skipt máli, verði af þeirri frestun greiðslna sem boðuð er í fjárlagafrv., hversu miklum fjárhæðum, hversu háu hlutfalli beingreiðslnanna, verður þá frestað yfir áramót. Ég vona að hæstv. landbrh. geti veitt hér nokkur svör.
Að lokum vil ég eindregið mælast til þess að takist svo illa til að menn haldi til streitu þessari frestun sem mér finnst satt best að segja ákaflega smásmuguleg, svo ekki sé meira sagt og er auðvitað öllum ljóst að vegur sára lítið í þessum efnum öllum saman þar sem er vandi ríkissjóðs og stærð þess dæmis sem þar er um að ræða. Það er heldur smásmugulegt að mínu mati að taka á sig samningsbrot fyrir jafnlitlar upphæðir og þarna eru á ferðinni og að reyna ekki frekar að ná einhvern veginn landi með því að efna ákvæði þessa samnings. En ég vil þó, fari svo, beina þeim eindregnu tilmælum til ríkisstjórnarinnar, hæstv. landbrh. og þá e.t.v. annarra ráðherra sem þurfa að veita hæstv. landbrh. stuðning, að reynt verði að taka á því máli sem lýtur að fjármögnun rekstrarþáttanna og launanna hjá bændum því að auðvitað eru fleiri leiðir til í þessu efni til þess að tryggja bændum fjármögnunina heldur en sú ein að þessar greiðslur berist mánaðarlega úr ríkissjóði. Auðvitað er hægt að hugsa sér að einhvern veginn verði með samstarfi við banka eða aðra aðila reynt að tryggja bændum þessa fjármögnun á réttum tíma þó að greiðslurnar úr ríkissjóði berist síðan ekki fyrr en eftir áramót. Ég vona að enginn misskilji mig þannig að ég sé að mæla því bót en það væri auðvitað hægt að hugsa sér að með einhvers konar framlengingu eða bráðabirgða rekstrar- eða afurðalánakerfi sem tæki til tímabilsins frá nóvember til febrúar á þessu ári og hinu næsta, þá væri þessi fjármögnun leyst gagnvart bændunum. Í raun væri þá fyrst verið að lána ríkissjóði þetta fé yfir áramótin með einhverjum hætti þó svo það gerðist í formi lántöku bænda sem væri greitt fyrir með samningum við banka eða með öðrum hætti. Auðvitað er alveg ljóst að það skapar ýmsum aðilum þessa máls verulegan vanda ef þetta samhengi greiðslnanna er rofið með þeim hætti sem frestun ríkisvaldsins á beinu greiðslunum mundi gera. Bændur hafa að sjálfsögðu sínar skuldbindingar sem þeir eru samningsbundnir með gagnvart öðrum aðilum og stemma af sín útgjöld í ljósi þeirra tekna sem þeir eiga von á, þess uppgjörs fyrir sína framleiðslu sem þeir hafa undanfarin ár fengið fyrir áramót. Það er kannski sá hluti þessa máls sem alvarlegastur er að menn eru orðnir vanir því að hafa fengið uppgert að langmestu leyti a.m.k., nema þá með undantekningum sem lúta að einhverjum einstökum afurðastöðvum sem samið hafa sérstaklega um annað. En menn hafa undanfarin ár, þar sem þessir hlutir hafa verið í lagi, fengið þetta uppgert í desember og þess vegna eru þeirra útgjöld og skuldbindingar gjarnan löguð að því. Það samhengi mun rofna ef ekki verður með einhverjum hætti reynt að sjá fyrir því. Þetta vildi ég aðeins ræða hér. Mér finnst það í rauninni alveg óhjákvæmilegt þar sem ákvæðin eru þess eðlis.
Mig langar að spyrja hæstv. landbrh. varðandi staflið f í 6. gr. þar sem vikið er að því að ríkissjóður ábyrgist með samningnum að birgðir 1. sept. 1992 verði ekki umfram áætlaða þriggja vikna neyslu, þ.e. 500 tonn, hvernig þau mál standi. Hvaða horfur eru á að við þetta ákvæði verði staðið án sérstakra ráðstafana? Hafa þær aðgerðir sem þegar hefur verið gripið til með sölu úr landi, m.a. til Mexíkó, leitt af sér eða skilað þeirri stöðu að ætla megi, miðað við sæmilegar horfur í sölumálum, að birgðastaðan verði í lagi 1. sept. nk.? Það væri fróðlegt að fá að heyra hvernig þeir hlutir standa því að sé svo ekki, sýnist mér auðvitað nauðsynlegt að athuga með hvaða hætti eftir sem áður verði unnt að tryggja það að þessi ákvæði samningsins verði framkvæmd. Ég held að það sé ákaflega mikilvægt að þarna takist vel til.
Einn sá draugur sem hvað hvimleiðastur var í tengslum við gamla búvörusamninginn var sú staðreynd að yfir 1.000 tonn af kjöti voru til í landinu í skemmum þegar gamli búvörusamningurinn gekk í gildi og þeim var síðan rúllað á undan samningnum allan líftíma hans. Það var ágreiningur í reynd um það hver bæri ábyrgð á þessu magni og ekki var nákvæmlega tekið á hvernig með skyldi fara þegar gamli góði búvörusamningurinn, sem hæstv. utanrrh. kallar svo, tók gildi á sínum tíma. Til þess að fyrirbyggja að um slíkan vanda yrði að ræða í þessari framkvæmd er þarna alveg afdráttarlaust kveðið á um það hver staðan skuli vera upp á kíló þegar hið nýja fyrirkomulag tekur gildi. Það er auðvitað til stórkostlegra bóta hvað sem öllu öðru líður, að þar séu hlutirnir alveg skýrir og það er nauðsynlegt, held ég, að allt verði gert sem hægt er til þess að þetta standist.
Varðandi g-lið 6. gr. vil ég spyrja hæstv. landbrh. eða kannski benda á, ef mönnum hefur þar yfirsést, að þar er enn á ferðinni lítils háttar ósamræmi milli ákvæða frumvarpsgreinarinnar annars vegar og viðkomandi ákvæða í búvörusamningi hins vegar. Í g-lið stendur að úrskurðarnefnd, sem samningsaðilar hafa komið sér saman um að sé hægt að tilnefna, sé þannig skipuð að landbrh. skipi nefndina til fjögurra ára í senn og skuli einn tilnefndur af Stéttarsambandi bænda, einn án tilnefningar, þ.e. af landbrh., og einn samkvæmt tilnefningu Hæstaréttar Íslands. Þetta virðist vera afdráttarlaust ákvæði um að Hæstiréttur skuli tilnefna þennan oddamann gerðardómsins eða úrskurðarnefndarinnar. En í samningnum sjálfum eru ákvæðin hins vegar þannig að það er samningsaðilum í sjálfsvald sett hvort þeir óska eftir að leita til Hæstaréttar eða hvort þeir koma sér saman um oddamann og þarf þá ekki að leita til Hæstaréttar. Ég tel miður að taka það ákvæði út úr lagatextanum að samningsaðilar geti sjálfir komið sér saman um oddamann. Ég held að það liggi í hlutarins eðli að takist svo til, þá er það af hinu góða og þá er ekki ástæða til að ónáða hinn virðulega Hæstarétt og að mörgu leyti farsælast ef samningsaðilarnir, sem gerst til þekkja koma sér sjálfir saman um það hverjum skuli þarna treyst til að gegna oddamannsstöðu. Ég held því að skynsamlegra væri að lagfæra orðalagið þannig að það væri opið gagnvart þessu atriði eins og það er í búvörusamningnum. Þá hljómaði það ekki eins og fortakslaust ákvæði varðandi það að Hæstiréttur tilnefni oddamanninn ef ekki er ástæða til. Ef samningsaðilar koma sér saman um mann, þá held ég að það eigi að sjálfsögðu að heimila samkvæmt lögunum.
Þetta voru þau beinu atriði úr lagafrv. sjálfu sem mig langaði til að nefna og spyrja um, hæstv. forseti. Mig langar þá til að bæta við spurningum sem lúta að stöðu málsins að öðru leyti og væri æskilegt ef hæstv. landbrh. gæti lauslega upplýst okkur um þá hluti. Þá er það í fyrsta lagi: Hvað líður gerð samningshlutans um mjólkurframleiðsluna? Hvar eru þau mál á vegi stödd? Í öðru lagi: Hvað líður þeirri vinnu sem sett var af stað í beinu framhaldi af þessum hluta stefnumörkunar í landbúnaðarmálum, þ.e.
vinnslu- og dreifingarmálum búvörunnar? Þetta tvennt var áformað að reyna að vinna af miklum krafti í beinu framhaldi af gerð samnings um framleiðsluþáttinn sjálfan sem var útfærður í einstökum atriðum varðandi sauðfjárræktina en rammi settur um í samningnum varðandi mjólkurframleiðsluna. Inni í bókunum sem fylgja samningnum eru meira að segja ákveðnar dagsetningar um hvernig þeirri vinnu skuli hraðað sem því miður hafa ekki staðist að öllu leyti. Þær eru þegar útrunnar en eftir sem áður er jafnnauðsynlegt og ekki síður að hraða þessari vinnu. Ég vil spyrja hæstv. landbrh. hvað líði þessu tvennu, annars vegar gerð mjólkurhlutans í samningnum og hins vegar vinnunni að stefnumörkun á sviði vinnslu- og dreifingarmálanna.
Um þetta almennt vil ég segja að ég hef hugleitt það undanfarnar vikur í sambandi við ýmislegt annað sem er að gerast úti í þjóðfélaginu að sú samstaða og merkilega breiða þátttaka hagsmunaaðila í þjóðfélaginu sem náðist við gerð búvörusamnings á sl. ári má vera mönnum þeim mun meira fagnaðarefni sem þeir sjá meira af hinu gagnstæða fyrir sér þessa dagana og þessar vikurnar. Ég vil í lengstu lög trúa því að menn muni vinna áfram að þessu máli með það að leiðarljósi að varðveita þá breiðu samstöðu sem tókst pólitískt með því að engin mótatkvæði féllu hér á Alþingi eða hafa fallið þegar búvörusamningurinn hefur átt í hlut, sem tókst úti í þjóðfélaginu með því að bændasamtökin og aðilar vinnumarkaðarins náðu samstöðu um hlutina. Vonandi verður það svo að við sjáum í þessu efni áframhaldandi samskipti sem markast af þeirri sanngirni, samstarfssvilja og kjarki sem til þurfti af hálfu ýmissa aðila til að ná saman um viðkvæm atriði í þessu máli. Það þýðir að sjálfsögðu að enginn má keyra yfir annan, svo að notuð séu nýleg orðatiltæki, heldur þurfa samskipti manna að einkennast af sanngirni og skilningi eins og þau hafa gert hingað til að mínu mati.
Auðvitað er mjög mikilvægt að sem fyrst komi sú heildarendurskoðun búvörulaganna hér inn í þingið sem er nauðsynlegur lokapunktur á afgreiðslu þessa máls af hálfu Alþingis. Ég vona sannarlega að hæstv. landbrh. geti upplýst okkur um að þau birtist hér á þinginu fyrir vorið, en í allra síðasta lagi, sýnist mér, er óhjákvæmilegt að þau komi fyrir þingið á þessu ári.
Ég ætla svo að lokum, hæstv. forseti, að nefna ákvæðin um fimmmannanefnd af því að svo háttar til að í frv. er aðeins komið inn á málefni hennar í 3. gr. frv. þar sem lögð er til lítils háttar breyting á 14. gr. laga um framleiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum. Það eru einmitt 13. og 14. gr. laganna sem fjalla um fimmmannanefnd og úr því að svo er að ákvæðin um fimmmannanefnd eru þarna opnuð, þá vil ég spyrja hæstv. landbrh. hvort ekki sé þá ástæða til að taka inn í þetta frv. þær breytingar sem menn urðu sammála um í búvörusamningnum að gera á skipan fimmmannanefndar, þ.e. að fjölga í nefndinni upp í sjö. Sú breyting er fyrst og fremst gerð til þess að bændur komi sínum fulltrúa inn í fimmmannanefnd. Og hvers vegna er þetta áformað? Vegna þess að mönnum þykir óeðlilegt annað, og hefur sumum lengi þótt, en að bændur eigi fulltrúa í þessari nefnd sem semur beint um verðlagningu og þjónustu við þá, þ.e. þar sem fulltrúar afurðastöðvanna eru annars vegar við borðið að semja við --- við getum þess vegna sagt bæði neytendur á öðrum endanum og bændur á hinum, sem framleiðendur annars vegar og kaupendur hins vegar að vörunni sem fer í gegnum afurða- og vinnslustigið. Það sjónarmið varð ofan á og samstaða varð um það í umræðum um þessi mál á sl. ári að auðvitað væri eðlilegt að bændur sem beinir hagsmunaaðilar ættu aðild að þessum samningum eða þessari verðlagningu á vinnslu- og dreifingarhlutanum ekki síður en neytendurnir því að þeir eru viðskiptavinir vinnslustigsins og úrvinnslustigsins frá framleiðandanum. Til þess að halda jafnvægi í nefndinni var fjölgað um tvo, sinn frá hvorum samningsaðilanum, afurðastöðvunum og framleiðendum og neytendum. Áfram er verðlagsstjóri oddamaður. Ég held að það væri að mörgu leyti einnig æskilegt með tilliti til þess að verðlagsnefndirnar, verðlagsnefndin og fimmmannanefndin eða sjömannanefndin sem þá yrði þurfa báðar að taka til starfa á þessu ári á grundvelli hins nýja búvörusamnings. Því fyrr sem þessi nýskipan á mönnun nendarinnar kæmist á því betra. Ég tel því ástæðu til að skoða hvort a.m.k. þetta atriði sem lýtur svona að framtíðarskipan þessara mála yrði tekið með í þessari umferð þó að aðrir hlutir væru látnir bíða heildarendurskoðunar laganna. Ég leyfi mér að vekja athygli á þessu og spyrja hæstv landbrh. hvort ekki megi athuga þetta.
Varðandi ýmsa hluti sem upp koma og voru lítillega nefndir af hæstv. landbrh. og síðasta ræðumanni, hv. 1. þm. Norðurl. v., ætla ég ekki að lengja umræður í þessari umferð a.m.k. með því að taka inn áhrif samningaviðræðna úti í heimi, hvort heldur er á vettvangi almenna tollabandalagsins eða innan Evrópustórríkisins verðandi, á íslenska landbúnaðarstefnu á næstu árum. Ég vil segja það eitt og það finnst mér kannski skipta mestu máli að ég er þeirrar skoðunar að búvörusamninginn, sem löggerning á milli stjórnvalda og bænda á Íslandi, sem umsamda stefnu til allmargra ára, eigi og hefði átt að senda og leggja fram á vettvangi GATT þegar í stað eftir að Alþingi hafði afgreitt og heimilað að hefja framkvæmd hans. Betra er seint en aldrei því að ég tel beinlínis skylt af okkar hálfu að kynna í slíkum umræðum þá lagasetningu og þá samningagerð sem farið hefur fram á vettvangi íslenskra stjórnvalda og með aðild þeirra. Að mínu mati hefði átt að leggja búvörusamninginn fram sem plagg af Íslands hálfu í viðræðunum og vísa þá til hans varðandi fyrirvara og/eða aðlögunartíma sem við Íslendingar þyrftum að fá hver sem niðurstaðan yrði á vettvangi GATT. Mér finnst ólíklegt annað, ég verð að segja það alveg eins og er, en að vænta hefði mátt skilnings á því, a.m.k. hvað aðlögunartíma snertir, þegar í gildi var kominn slíkur samningur á grundvelli laga í einu aðildarríkjanna, Íslandi. Auðvitað hefði það verið hin besta og farsælasta niðurstaða fyrir alla málsaðila ef við hefðum getað fengið, hver sem niðurstaða GATT-viðræðnanna verður, tillit tekið til þessa samnings sem hér var á kominn á Íslandi og hagað aðild okkar að samningum um þessi
mál hvað beina fyrirvara og aðlögunartíma snertir á grundvelli hans. Mér er ekki kunnugt um að samningurinn hafi verið lagður fram sem slíkur eða kynntur, þótt ekki væri nú meira, á vettvangi GATT og þess vegna spyr ég hæstv. landbrh. og jafnvel hæstv. utanrrh., sem heiðrar okkur með nærveru sinni undir umræðum um landbúnaðarmál, hvort svo hafi verið gert. Hefur búvörusamningurinn og viðaukar hans og slík málsskjöl verið þýdd á erlendar tungur og lögð fram til kynningar eða sem málsskjöl af Íslands hálfu í GATT-viðræðunum? Ef ekki, eru þá hæstv. ráðherrar tilbúnir til að beita sér fyrir að svo verði gert í anda þess að betra sé seint en aldrei?