Virðulegi forseti. Ég ætla að gera hér tilraun til þess að svara örfáum fyrirspurnum og ræða örfá atriði sem komið hafa fram í þessum umræðum.
Hv. síðasti ræðumaður gat um skipaiðnaðinn og spurðist fyrir um það hvað ríkisstjórnin hygðist gera varðandi framtíð hans. Því er til að svara að starfandi er nefnd iðnrn. og sjútvrn. um þetta mál. Þar eru þessi mál auðvitað til umræðu en jafnframt hafa þau að sjálfsögðu verið rædd í ríkisstjórninni. Um þessi mál er því fjallað á þeim vettvangi sem eðlilegastur er.
Ég get verið sammála því sem kom fram hjá hv. þm. Önnu Ólafsdóttur Björnsson að það er mikilvægt fyrir atvinnulífið í landinu að þróa rannsókna- og þróunarstarfsemi en ég vil benda á af því að hún mælti gegn þátttöku okkar í EES að einmitt með þátttöku okkar þar opnast nýir möguleikar, sérstaklega á þessu sviði og einnig á menntunarsviðinu. Það þekkja þeir auðvitað sem starfa til að mynda við háskóla eða rannsóknir.
Hv. þm. Jóhann Ársælsson sagði að staðan í sjávarútveginum í dag væri jafnslæm og hún var 1988. Því miður verð ég að hryggja hv. ræðumann með því að staðan, þegar á heildina er litið, er mun verri vegna þess að skuldastaða fyrirtækjanna hefur versnað, skuldirnar hafa hækkað. Til viðbótar því hafa tapast milljarðar í gegnum sjóðakerfið í þeim sjóðum sem þáv. ríkisstjórn setti á laggirnar og áttu að bjarga öllu. Það er sú staðreynd, sem við stöndum frammi fyrir, að þær aðgerðir sem þá var gripið til reyndust aðeins vera frestsaðgerðir, því miður. Það sem vantar í sjávarútveginn er að sá skilningur --- hann hefur ekki verið fyrir hendi allt of lengi því miður og þar ætla ég ekkert að kenna einni stjórn annarri fremur um --- að gróða þarf í sjávarútveginn, það þarf ágóða til að standa fyrir þeirri uppbyggingu sem nauðsynleg er til þess að við náum meiru út úr þessari grein. Og þar kem ég að því sem kannski er mikilvægast og það er að við aukum gæðin í greininni því um meira magn verður vart að ræða á komandi missirum og jafnvel árum.
Hv. 1. þm. Austurl., Halldór Ásgrímsson, ræddi hér nokkuð um þjóðarsáttarsamninginn og spurðist fyrir um það hvert hefði verið framlag ríkisstjórnarinnar til þess samnings og framhalds af honum. Hann svaraði reyndar spurningunni sjálfur. Ég vil heldur að ég fái að leggja þar til málanna og ég vil benda hv. þm. á að kannski er veigamesta og mikilvægasta framlag ríkisstjórnarinnar það að hafa sýnt það í verki að hægt er að ná stöðugleika við verðbólgustig sem ekki hefur þekkst í áratugi og eins að nú fara vextir lækkandi og eru um það bil þeir sömu og þegar ríkisstjórnin tók við. Það er talsvert afrek miðað við þann viðskilnað sem þá var við að etja.
Ég vil hins vegar benda hv. þm. Framsfl. á að það er kannski einn ákveðinn munur á stjórnarandstöðu Sjálfstfl. þá og stjórnarandstöðu Framsfl. nú. Stjórnarandstaða Sjálfstfl. þá hafði skilning á þjóðarsáttarsamningi og studdi slíkan samning og hafði skilning á stöðugleikanum sem þarf að vera í þjóðfélaginu. Því miður, það gildir að vísu ekki um alla framsóknarþingmennina, þá finnst mér stundum örla á því í þeirra röðum að þeir hafi nú misst sjónar á þeim skilningi sem þeir höfðu þá.
Varðandi hlutabréfamarkaðinn vil ég geta þess að það mál er að sjálfsögðu í skoðun hjá ríkisstjórninni ásamt eignatekjum og eignatekjuskatti. Ég get fullvissað hv. þm. um það að við munum ekki koma fram með tillögur eða frumvörp sem munu leiða til þess að þeir sem vilja spara, til að mynda með hlutabréfum, sjái minni ástæðu til þess en ella.
Hv. þm. Jóna Valgerður fjallaði nokkuð um Atvinnuleysistryggingasjóð að vonum. Í því sambandi vil ég taka fram að samkvæmt útreikningum, sem ég er hér með, má búast við því að mismunur á áætlun í fjárlögum og því sem hugsanlega gæti þurft að greiða úr sjóðnum gæti verið á bilinu 150--350 millj. kr. eftir því hvort miðað er við 2,3% eða 2,6% atvinnuleysi eins og verstu spár sýna. Ég vil eingöngu segja að auðvitað stendur ríkissjóður á bak við sjóðinn þannig að enginn þarf að kvíða því. Eins vil ég nefna að Atvinnuleysistryggingasjóður á vel á annan milljarð í eignum þótt þær eignir séu þess eðlis að erfitt geti reynst að selja sumar þeirra, t.d. bréf í atvinnutryggingardeild Byggðastofnunar o.s.frv.
Hv. þm. Guðni Ágústsson ræddi hér nokkuð um vextina og hélt því fram að ríkisstjórnin hefði hækkað vextina með þeim hætti að það hefði kostað atvinnuvegina milljarð, eða skilja mátti hans orð á þann veg. Ég er alveg hissa á formanni bankaráðs Búnaðarbankans að orða þetta svona því hann veit jafn vel og ég sem sat í bankaráði líka á sínum tíma að skráðir vextir á eftirmarkaði, um það leyti sem stjórnin kom að völdum, voru 8,4% á húsbréfum og 7,85% á ríkisskuldabréfum, spariskírteinum ríkissjóðs. Það var þess vegna nánast formsatriði að hækka þessa vexti í takt við það sem markaðurinn sagði. Það eru hins vegar aðrir sem lána atvinnuvegunum. Það eru bankarnir sem lána atvinnuvegunum og þeir hækkuðu vextina langt umfram það sem þurfti til að halda starfseminni gangandi á síðari hluta ársins. Þeir voru, og það hafa forsvarsmenn bankanna viðurkennt, að vinna inn það tap sem þeir urðu fyrir á fyrri hluta ársins þegar þeir urðu fyrir því óláni að fara eftir tillögum þáv. ríkisstjórnar. Þetta veit hv. þm. auðvitað mætavel.
Hv. þm. sagði að við gengjum of hart fram. Ég vil eingöngu minna hann á að enn þá er ástandið svo í landinu að viðskiptahalli er líklega upp á 15 milljarða kr. Við erum
því enn að safna skuldum. Af OECD-þjóðunum eru Íslendingar með langmestan viðskiptahalla vegna þess að ríkisstjórnir hér á landi hafa ekki viljað taka þannig á málum að horfið sé til þeirrar stefnu að fullt jafnvægi ríki í viðskiptum við aðrar þjóðir til þess að höggið verði ekki of mikið. Það sama á við í ríkisfjármálunum. Þetta hefur verið gert viljandi og við höfum ekki sett markið hærra en svo að ríkissjóðshallinn á þessu ári á að verða sá sami og hugmyndir fyrrv. ríkisstjórnar voru um. En vegna vaxtanna vonast ég að sjálfsögðu til þess að hv. þm. Guðni Ágústsson, sem ætlar að tala hér á eftir, lýsi því yfir fyrir hönd bankaráðs Búnaðarbankans að hann hugsi sér að lækka vextina á föstudaginn þegar vaxtaákvörðun fer fram í þeim banka.
Hv. þm. Ólafur Ragnar Grímsson kom hér í ræðustól og minntist á nokkur atriði. Hann sagði til að mynda að ríkisstjórnin notaði atvinnuleysi sem stjórntæki. Ég hef sagt það hér að þetta er alrangt því að ríkisstjórnin hefur farið mjög mjúklega í sakirnar eins og tölur og dæmi sanna. Í Finnlandi er atvinnuleysi nú um 10--11%, í Svíþjóð 4--5%, í Danmörku nálægt 10%. Samt er efnahagssamdrátturinn á Íslandi á milli áranna 1991 og 1992 líklega fjórum sinnum meiri en þar sem hann er mestur í þessum löndum. Þetta skulum við hafa í huga þegar menn tala um efnahagshrun í þessum löndum og erfiðleika hjá okkur.
Hv. þm. sagði að engar aðgerðir hefðu komið frá ríkisstjórninni. Eru það engar aðgerðir að draga úr lánsfjárþörf ríkissjóðs, opinberra aðila? Eru það engar aðgerðir að lækka vexti? Eru það engar aðgerðir að hafa náð stöðugleikanum niður í lægsta verðbóglustig sem hér hefur þekkst í áratugi? Eru það engar aðgerðir sem gripið var til í sjávarútveginum seint á síðasta ári? Ég var auðvitað sammála hv. þm. um að það á ekki að grípa til nýrra erlendra lána né heldur ríkisreksturs. En hvað var það sem hv. þm. lagði til að gert yrði? Hafði hann skoðun á því? Nefndi hann eitthvað til sögunnar? Jú, hann nefndi eina hugmynd, sem hann fékk lánaða hjá sjálfstæðismönnum á Suðurnesjum, og það var að tvöfalda Reykjanesbrautina. Það var eina hugmyndin sem frá honum kom í hans ræðu og sýnir kannski vel hugmyndafátækt stjórnarandstöðunnar.
Virðulegi forseti. Það er komið að lokum þessarar umræðu. Ég vil eingöngu segja það að erfiðleikarnir sem við stöndum frammi fyrir eru alvarlegir. Ég lýsi því yfir að enginn stjórnmálaflokkur á Íslandi, og ég treysti mér þar til að tala fyrir hönd þeirra allra, stefnir að því að auka atvinnuleysi hér á landi. Atvinnuleysi er sá bölvaldur sem við viljum síst hafa í okkar landi. Hins vegar eru mismunandi sjónarmið uppi um það hvernig ráðast skal að draugnum.
Við skulum líka viðurkenna þær staðreyndir sem við stöndum frammi fyrir. Það getur enginn læknað vandamálin, það getur enginn ráðist að rótum vandans nema sá sem viðurkennir að hann sé til. Það sem skiptir máli fyrir okkur er að styrkja samkeppnisstöðuna með því að halda stöðugleikanum, með því að lækka vexti en umfram allt að byggja upp hagvöxt sem hlýtur að hvíla á arðsömum rekstri og bæta þannig lífskjör þjóðarinnar. Við getum lært margt af þeim þjóðum sem þannig hafa farið að að treysta á framtak og frumkvæði einstaklinganna því að þeim hefur vegnað best þegar þær þjóðir hafa verið að keppa að sem bestum lífskjörum.