Virðulegi forseti, þar sem ég hef tækifæri til að fjalla um þetta mál í þeirri nefnd, sem gerð er tillaga um að ræði það, mun ég ekki fara ítarlega yfir málið en láta það koma í ljós strax í upphafi eftir lauslegan yfirlestur þessa frv. að mér sýnist að ekki sé á ferðinni lítil heldur mjög mikil breyting á starfsemi viðlagatryggingar og þeim grundvallaratriðum sem hún byggði starf sitt á frá því að lögin voru sett 1982.
Lögin frá 1982 voru sett fyrst og fremst í því skyni að stuðla að því að einhver sjóðmyndun ætti sér stað í landinu til að mæta meiri háttar tjónum af náttúruhamförum. Á
þeim tíma voru menn þeirrar skoðunar að við ákvarðanir um að taka á vandamálum væri þjóðin allt of lítið fyrir að safna í sjóði og menn gerðu allt of mikið af því að treysta á að guð og lukkan bjargaði hlutunum þegar tjónin yrðu. Þess vegna var ákveðið að stofna Viðlagatryggingu Íslands sem næði til allra meiri háttar náttúruhamfara hér á landi og niðurstaðan er sú að veruleg eignamyndun hefur átt sér stað hjá viðlagatryggingunni og ég sakna þess að hæstv. ráðherra og ráðuneyti skuli ekki í grg. eða ráðherra í ræðu sinni gera grein fyrir því hver sú eignamyndun er orðin sem átt hefur sér stað hjá Viðlagatryggingu Íslands, hversu mikil velta hennar er, hverjar tekjur hennar eru og hverjar skuldbindingar hennar eru. Ég vil þess vegna segja það sem mína skoðun við fyrstu yfirferð málsins að ég tel að í frv. felist í raun stórfelldar breytingar frá því sem er í lögum um Viðlagatryggingu Íslands.
Það er t.d. gert ráð fyrir því í frv. að skylduviðlagatrygging nái ekki til hita-, vatns- og skolpveitna og hafnarmannvirkja í einkaeign en eigendur þeirra eiga kost á að vátryggja veitu- og hafnarmannvirki hjá Viðlagatryggingu Íslands. Í öðru lagi verður ekki skylt að vátryggja brýr sem eru styttri en 50 metrar. Í þriðja lagi verður afnumin skyldutrygging á raforkuvirkjum, síma og öðrum fjarskiptamannvirkjum. Í fjórða lagi verður frjálst að vátryggja ræktað land og lóðir og vátryggingarskylda vegna þessa er afnumin. Í fimmta lagi verður heimilt að vátryggja muni sem hingað til hafa ekki verið viðlagatryggðir. Í sjötta lagi er gert ráð fyrir því að settar verði nýjar reglur sem leiða til breytinga iðgjalda af skyldutryggingum og fleiri dæmi mætti nefna jafnframt því sem heildargreiðsluskylda viðlagatryggingar er aukin mjög verulega frá því sem er í gildandi lögum, sbr. 1. mgr. 18. gr. frv. En þar stendur, með leyfi forseta, í fyrri mgr.:
,,Heildargreiðsluskylda Viðlagatryggingar Íslands vegna hvers vátryggingaratburðar takmarkast við 7,5‰ af samanlögðum vátryggingarfjárhæðum sem í gildi eru við upphaf vátryggingaratburðarins. Frá 1. janúar 1994 takmarkast greiðsluskylda við 10‰ af samanlögðum vátryggingarfjárhæðum.``
Hér er um gríðarlega mikla hækkun að ræða á heildargreiðsluskyldu. Út af fyrir sig geta verið full rök fyrir því en þau rök koma ekki fram í frv. né heldur í ræðu hæstv. heilbr.- og trmrh.
Í ræðu sinni sagði hæstv. ráðherra, og hafði það auðvitað upp úr grg. og nál., að í rauninni væri hér horfið frá skyldutryggingum nema um sérstök veigamikil rök væri að ræða. Ég tel að það séu sérstök og veigamikil rök fyrir því að þeir þættir verði inni sem nú er lagt til að verði felldir út samkvæmt frv. eða eins og nýmæli þess eru rakin á bls. 8 í grg. frv. og hæstv. heilbrrh. las upp áðan.
Ég vil einnig nefna, virðulegi forseti, að í frv. eða grg. þess og ræðu hæstv. ráðherra er ekki tekið á mjög alvarlegum vandamálum og hnökrum sem hafa komið upp á framkvæmd mála varðandi Viðlagatryggingu Íslands. Ég skal nefna eitt dæmi. Í febrúar 1990, trúi ég að hafi verið, gekk hér yfir mikið ofviðri. Þá gerist það að þeir íbúar og byggðarlög á suðurströnd landsins, sem höfðu orðið fyrir tjóni, leita eftir stuðningi Viðlagatryggingar Íslands. Niðurstaðan verður sú að öll þessi byggðarlög nema eitt fá nokkra úrlausn sinna mála. Það byggðarlag var Vík í Mýrdal vegna þess að þar var ekki um að ræða tjón vegna sjávargangs með sama hætti og annars staðar, heldur var þar um að ræða tjón vegna sandfoks og þar af leiðandi fór það þannig að Vík í Mýrdal varð að taka á sig tjón upp á milli 10--20 millj. kr. meðan önnur byggðarlög fengu verulegar bætur frá Viðlagatryggingu Íslands til að taka á tjónum og endurbótum vegna þeirra sem óhjákvæmilegt var.
Ég held þess vegna, virðulegi forseti, að full ástæða sé til að frv. verði athugað mjög rækilega í þeirri nefnd sem um málið mun fjalla og vil segja að ég efast um að það
sé skynsamlegt annars vegar að draga úr eða fækka þeim aðilum sem er gert skylt að tryggja hjá Viðlagatryggingu Íslands og hins vegar dreg ég mjög í efa að það sé skynsamlegt eða nauðsynlegt að hækka iðgjöld mjög verulega eins og gert er ráð fyrir í frv. A.m.k. dreg ég það í efa þangað til ég sé gild rök fyrir því en þau eru engin í frv.
Þetta er auðvitað geysileg breyting á greiðsluskyldu að því er varðar heildarvátryggingarfjárhæðina þannig að það þýðir að byrðar eru jafnframt auknar á stofnuninni og þess vegna er óhjákvæmilegt að laga endurtryggingarvernd að þessari miklu hækkun greiðsluskyldunnar en um þessi mál vantar efnislegar og tæknilegar upplýsingar í frv. og grg. þess.
Ég sagði, virðulegi forseti, að ég hygðist ekki lengja þessa umræðu vegna þess að ég hef aðstöðu til að fjalla um málið í hv. heilbr.- og trn. Alþingis. Ég tel að hér sé mikilsverðu máli hreyft, en ég set spurningarmerki við talsverðan hluta af þeim breytingartillögum sem hæstv. ríkisstjórn flytur hér að því er mér virðist svo að segja óbreyttar frá starfi þeirrar nefndar sem fjallaði um málið. Þó að nefndir geti verið góðar, þá er það ekki hlutverk ríkisstjórna að mínu mati að flytja gagnrýnislaust eða gagnrýnislítið nefndarálit í frumvarpsformi inn í þessa virðulegu stofnun.