Virðulegur forseti. Ég þakka fyrir þær umræður sem hafa farið fram um þetta mál. Ég tel að ýmislegt hafi komið fram sem varpi ljósi á stöðu þess. Þó að ég sé langt frá því að vera sammála hæstv. utanrrh. um stöðu málsins og hvernig á því ber að halda áfram vil ég þakka honum fyrir þátttöku í umræðunni og svör við þeim spurningum sem ég bar fram við ráðherrann.
Varðandi fyrstu spurninguna var svar ráðherrans afdráttarlaust nei og það fékk hér
stuðning frá hv. þm. Birni Bjarnasyni rétt áðan, að tvíhliða viðræður væru ekki tímabærar, ekki undirbúningur slíkra viðræðna. Ég bendi á að þetta stangast á við það sem kom fram hjá hv. þm. Eyjólfi Konráð Jónssyni í máli hans hér áðan, formanns utanrmn., þar sem hann einmitt lagði áherslu á tvíhliða viðræður, að þær væru æskilegar, þyrftu að vera í gangi og undirbúningi. Mér finnst að menn ræði dálítið á dreif um þessar tvíhliða viðræður og í hverju þær eigi að vera fólgnar.
Menn eru ekki að tala um það að þetta sé eitthvað sem eigi sér stað samhliða. Við erum í ýmsum viðræðum sem eiga að kallast tvíhliða viðræður við Evrópubandalagið og höfum verið lengi. Spurningin er hvort við ætlum að leggja hugmyndina um Evrópskt efnahagssvæði á hilluna eða ekki og taka þess í stað upp tvíhliða viðræður við Evrópubandalagið um hagsmuni okkar og gagnkvæm samskiptamál. Það er sú leið sem Alþb. leggur áherslu á, og við höfum lengi vísað til að væri það sem við ættum öðru fremur að beita okkur að og ég er eindregið þeirrar skoðunar að það sé nú tímabært og nauðsynlegra en áður að fara inn á þá braut.
Hæstv. ráðherra sagði að látið yrði reyna á þennan samning til þrautar. Það fannst mér allt annar tónn en t.d. hefur komið fram hjá núv. formanni EFTA-ráðsins, utanríkisráðherra Finna, sem útilokaði samkvæmt blaðafréttum að samningar yrðu teknir upp á nýjan leik. Einhver smávegis lögfræðileg samræming kæmi til greina en alls ekki að taka samningana upp í heild sinni og þar með dómsþáttinn. Ég tel að mikið ósamræmi sé á málflutningi hæstv. ráðherra þegar hann er að vísa til þess að það eigi að reyna á þetta til þrautar. Hann er að vísa á lausnir --- og það varðar aðra spurningu mína til ráðherrans --- að við eigum að fara í frekari viðræður. Hann dregur upp möguleika sem hann í rauninni hefur þegar efnislega dæmt ótæka, þ.e. að veikja þennan dómsþátt samkvæmt samningnum. Hann hefur sagt það í fréttum undanfarið og sagði það í raun efnislega hér áðan, að hann teldi að það væri mjög slæmur kostur fyrir Ísland að veikja þennan dómsþátt samningsins eins og hann liggur fyrir.
Það var fleira sem kom fram hjá hæstv. ráðherra sem ástæða væri til að koma að en tími minn leyfir ekki langa umræðu um það. Ég tel að það sé mikill vandi sem ráðherrann verði staddur í ef hann þarf að leiða upptöku samninga á vegum EFTA og jafnframt að gæta íslenskra hagsmuna. Og ég öfunda hann ekki af því hlutskipti sem því mundi fylgja.
Hér hefur orðið umræða um stjórnarskrána og ég þakka hv. þm. Steingrími Hermannssyni fyrir þær undirtektir sem hann kom með varðandi þann þátt. Ég held að það hafi verið orð á réttum stað að við eigum að gæta þess að ganga ekki á svig við íslenska stjórnarskrá. Við eigum að vanda okkur í því efni og við eigum ekki að lenda í þeirri stöðu að standa uppi með samning sem verði dæmdur af sem ólögmætur. Því er full ástæða til þess að endurskoða, til að leggja mat á það og fá til þess sérfróða aðila, gjarnan á vegum Alþingis, til þess að leggja á þetta mat fyrir stjórnvöld og fyrir Alþingi. Ef framhald verður á þessum viðræðum mun ég vinna að því að Alþingi fjalli um tillögu þar að lútandi.
Ég vil aðeins nefna það vegna þess að ég beindi hér orðum mínum að hv. 10. þm. Reykv., fáum orðum, að mér fannst þingmaðurinn taka þetta dálítið óstinnt upp og ekki málefnalega. Ástæðan fyrir því að spurt var, virðulegur forseti, var það að ekki aðeins blaðaviðtal í Morgunblaðinu heldur ítrekuð ummæli í fréttum eftir að niðurstaða dómstólsins í Lúxemborg lá fyrir, og ég vitna til fjölmiðla, bæði sjónvarps og Ríkisútvarps á sunnudaginn var, 15. des., þar sem nákvæmlega þetta kom fram efnislega. Ég held að hv. þm. hefði notað tíma sinn betur með því að skýra efnislega hvað liggur að baki þessum áherslum, að innganga í Evrópubandalagið geti verið umræðuverður kostur fyrir Íslendinga. Það
er þar sem við erum ósammála. Ég tel eðlilegt að menn skiptist á skoðunum á Alþingi um pólitískar áherslur og það er ágætt ef hv. þm. hefur skýrt málið fyrir sjálfum sér í þessari umræðu, en mér fannst það ekki mjög skýrt sem frá þingmanninum kom að þessu leyti.
Virðulegur forseti. Ég þakka þessa umræðu. Ég vil ekki ganga á þann tíma sem um hefur verið samið. Ég er sannfærður um það að við þurfum að taka þessi mál hér til mjög ítarlegrar umræðu ef framhald verður á samningaviðræðum um Evrópskt efnahagssvæði, ef þetta mál er ekki dautt pólitískt séð. Mér finnst þetta miklu flóknara mál en hæstv. utanrrh. hefur látið að liggja í sínu máli, miklu vandasamara og flóknara mál og það munum við þurfa að ræða síðar ef ráðherrann setur á sig hattinn á nýjan leik og tekur upp ferðalög um Evrópu, þ.e. verður sér úti um nýjan hatt. Þá er nú ekki víst reyndar að við höfum oft færi á honum hér á Alþingi og þurfum þá að leita færis til þess að ræða við hæstv. ráðherra.