Ólafur Ragnar Grímsson :
Virðulegi forseti. Það hefur þegar komið fram í þessari umræðu, m.a. hjá hv. þm. Steingrími J. Sigfússyni, að við teljum að þessi tillaga sem hér er flutt af þeim hv. þm. Guðmundi Hallvarðssyni og Eyjólfi Konráð Jónssyni sé mjög athyglisverð, brýn og þörf. Því ber vissulega að fagna að þessir tveir þingmenn Sjálfstfl. hafa flutt tillögu sem miðar að því að efla starfsemi Landhelgisgæslunnar og þarf ég í sjálfu sér litlu við það að bæta. Ég held að það sé mjög mikilvægt að sú starfsemi sé fest í sessi.
Ástæðan fyrir því hins vegar að ég kvaddi mér hljóðs er sú að í fyrirsögn þskj. kemur fram að þetta sé till. til þál. um eftirlit Landhelgisgæslunnar innan 200 sjómílna efnahagslögsögunnar. En síðan segir í texta till., og ég er því alveg sammála: ,,Einnig skal kanna hver viðbótin þurfi að vera verði efnahagslögsagan færð út allt að 350 sjómílum á þeim svæðum sem Ísland á rétt á samkvæmt alþjóðalögum.``
Þann tíma sem ég hef setið í utanrmn. á þessu kjörtímabili og hv. þm. Eyjólfur Konráð Jónsson sat þar, þá fylgdist ég af athygli með þeim röksemdum sem hann setti fram um réttindi Íslendinga til efnahagslegra áhrifa í lögsögunni utan við 200 mílurnar. Á vegum utanrmn., þegar hv. þm. var formaður hennar, var gefin út sérstök greinargerð með kortum þar sem þessi réttindi voru útskýrð. Því miður er það
þannig að af hálfu framkvæmdarvaldsins hefur á undanförnum árum verið lítill áhugi á að fylgja þessum réttindum eftir.
Nú er það svo að hér fyrir nokkuð löngu átti ég einnig samvinnu við hv. þm. Eyjólf Konráð Jónsson um réttindi Íslendinga við Jan Mayen. Þegar við komum að því máli fyrir röskum áratug síðan þá var það líka þannig að innan framkvæmdarvaldsins var mjög lítill áhugi á þeim réttindum. Satt að segja var það þannig að sérfræðingar utanrrn. og jafnvel þáv. utanrrh. höfðu ekki mikinn áhuga á því að halda til streitu réttindum Íslendinga á því svæði. Án þess að ég ætli að rekja þá sögu hér þá var frægur samningafundur þar sem fulltrúar Norðmanna, utanríkisráðherra og sjávarútvegsráðherra, komu hingað til lands með fríðu föruneyti og ýmsir þáverandi sérfræðingar íslenska ríkisins og starfsmenn á vettvangi framkvæmdarvaldsins virtust vera reiðubúnir að ganga þá til samninga. Hins vegar voru það fulltrúar þingsins, m.a. hv. þm. Eyjólfur Konráð Jónsson og við fleiri, sem komu í veg fyrir það að það var gert og málstað Íslendinga var haldið til streitu sem lyktaði svo með því að Íslendingar fengu viðurkenningu á réttindum við Jan Mayen.
Nú hefur það gerst í þinghléinu að hv. þm. Eyjólfur Konráð Jónsson hefur með réttu vakið athygli á því að Íslendingar ættu margvísleg réttindi utan 200 mílnanna. Hvað gerist þá? Þá kemur hæstv. sjútvrh. og segir í viðtölum að það sé alls ekki, það sé bara misskilningur að Íslendingar eigi þar réttindi. Og prófessor við háskólann sem við og við er að vinna einhver verk fyrir ráðuneytin kemur í fjölmiðla og segir líka að það sé misskilningur að Íslendingar eigi þar nokkur réttindi. Ég vil segja við hæstv. sjútvrh.: Þetta er gáleysistal í ráðherranum. Ráðherrann getur ekki leyft sér að taka þátt í því að skerða möguleika Íslendinga til þess að sækja fram á þessum réttindagrundvelli með því að lýsa þessu yfir opinberlega sem að sjálfsögðu er þýtt af sendiráðum erlendra ríkja sem þarna eiga líka hagsmuni og verður örugglega notað þegar þar að kemur gegn hagsmunum Íslands.
Ég vil því eindregið í tilefni af þessari till. mælast til þess að hæstv. sjútvrh. hagi þannig orðum sínum fljótlega að hann dragi í land frá fyrri fullyrðingum um það að Íslendingar eigi þarna ekki neinn rétt. Ég tel reyndar mjög brýnt að á vettvangi þingsins verði hafist handa um það að knýja á um þessi réttindi. Það er nefnilega þannig ef maður skoðar sögu landhelgisbaráttu Íslendinga að það hefur nánast ætíð verið þjóðþingið sem hefur knúið á, ekki framkvæmdarvaldið, ekki sérfræðingarnir í utanrrn., ekki þeir sem hafa verið í vinnu hjá ráðherrunum, þeir hafa yfirleitt verið notaðir til að draga úr.
En hvort sem við förum í 12 mílurnar, 50 mílurnar eða 200 mílurnar eða hafréttarsáttmálann þá var það sveit manna í þinginu, og einn þeirra situr enn, hv. þm. Eyjólfur Konráð Jónsson, hinir eru horfnir af þingi, sem ávallt var í fararbroddi um að knýja á um það að réttindi Íslendinga yrðu sótt.
Það er sérkennilegt að núv. formaður utanrmn., hv. þm. Björn Bjarnason, skuli ekki vera viðstaddur þessa umræðu, sýnir kannski áhugaleysi hans á þessu máli þótt hann sitji yfirleitt nokkuð vel í umræðum í þinginu, því í ljósi þeirrar umræðu sem hér hefur orðið af hálfu hæstv. sjútvrh. og sérfræðinga sem vinna fyrir ráðuneytin þá er mjög brýnt að Alþingi hefist nú þegar handa um að réttindi Íslendinga utan 200 mílnanna verði sótt og staðfest.
Ég mun þess vegna beita mér fyrir því í utanrmn. þegar hún kemur saman til fundar, væntanlega næsta mánudag, að þessi mál verði þar tekin upp og það verði gert að viðvarandi viðfangsefni utanrmn. að knýja á um það að sækja þessi réttindi. Ég vona að hæstv. sjútvrh. og aðrir ráðherrar verði þá reiðubúnir til samstarfs við okkur í þeim efnum. Það mál er ekki einfalt og við sjáum á hagsmunagæslu Breta t.d. á hafsvæðinu milli okkar og þeirra að þeir gera sitt ýtrasta til að tryggja rétt sem við teljum að þeir eigi ekki. Nauðsynlegt er að leggja bæði mannafla, pólitíska vinnu og fjármuni í að tryggja réttindi Íslendinga á þessu svæði.
Ég fagna því að þessi tillaga hefur komið fram hér. Hún getur vonandi orðið okkur tilefni til að taka þessi mál upp. Ég tel eðlilegt að hún verði líka tekin til meðferðar í utanrmn. sem og annarri nefnd þingsins sem henni verði vísað til þannig að menn geti hér í sameiningu tekið á því merka máli sem hér er hreyft.