Herra forseti. Þegar þessi umræða var rofin fyrir stundarkorni hafði hæstv. iðnrh. lokið máli sínu. Ég þakka honum þau svör sem hann gaf. Það er út af fyrir sig þakkarvert á þessum síðustu og verstu tímum þegar ráðherrar leitast við að svara málefnalega gagnrýni eða ræðum þingmanna, grípa ekki til útúrsnúninga eða leiða hjá sér að svara þeim spurningum sem til þeirra er beint.
Nú er ég ekki að segja að ég sé sammála öllu því sem hæstv. viðskrh. sagði en að vanda setti hann skoðun sína skilmerkilega og skipulega fram. Ég hef út af fyrir sig ekkert við það að athuga. Hann hefur rétt á að hafa sínar skoðanir, frjálshyggjuskoðanir og markaðshyggju. Þó ég sé ekki sammála honum um allt sem hann sagði þá er ég þakklátur fyrir að hann skuli hafa flutt þá ræðu sem hann flutti því það er nokkur nýlunda af ráðherrum í ríkisstjórn Íslands, því miður.
Hann minntist á opinbera eign á orkufyrirtækjunum og taldi að ekkert bannaði það að þau héldu áfram að vera í ríkiseign. Það er að vísu ekkert sem bannar það í þessu frv. Það er mér alveg ljóst. Það sem veldur ótta mínum er einkavæðingarkjaftæði sjálfstæðismanna, sem reyndar alþýðuflokksmenn hafa sumir tekið undir í vissum tilfellum. Þar á meðal þessi hæstv. ráðherra. Í framhaldi af þeim orðum sem hann lét falla hér áðan skora ég á hann að beita afli sínu og berja niður þessar einkavæðingarhugmyndir sem Sjálfstfl. hefur haft uppi um orkufyrirtæki.
Hann taldi að hægt væri að setja lög um jarðhita og vatnsréttindi þannig að þau væru þjóðnýtt. Það er að vísu rétt að kannski er það eina leiðin til að halda þessum eignum í eigu Íslendinga. En það er náttúrlega eignaupptaka frá þeim sem landið eiga, einstaklingum eða sveitarfélögum. Það er ekki eðlilegt eignarnám því ekki er fyrirhugað að láta gjald koma fyrir. Það er sá fórnarkostnaður sem EES-samningurinn leiðir yfir landeigendur.
Ég tel mjög vandséð það fyrirkomuleg sem tryggi yfirráð Íslendinga á orkufyrirtæki sem stofnað væri til virkjana og til sölu raforku um sæstreng. Raunverulega held ég að það sé eina úrræði Íslendinga, ef við á annað borð hverfum að þessu ráði, að selja aðgang að auðlindinni, að úr henni megi virkja afl. Það er mér ekki geðfelld hugmynd en það getur vel verið að það sé eina leiðin til að koma þessari orku í verð.
Ég vil gjarnan láta það koma fram að ég tel að til þess að réttlætanlegt sé að selja orkuna úr landi þurfi að fást talsvert meira verð fyrir hana en ef hún væri notuð til iðnaðarframleiðslu innan lands því að þjóðarbúið hefur af því margvíslegan hag ef orkan er nýtt til framleiðslu hér. Orkuverin mala gull þar sem orkan er notuð en ekki þar sem þau eru staðsett.
Varðandi umræður um að breyta bönkunum í hlutafélag, þá vinnst það að vísu að ráðherra hefur væntanlega á hverjum tíma vald til þess að skipa stjórnir bankanna einn en þarf ekki að vera að burðast með þingkjörna stjórn fyrir bönkunum, þ.e. ef hlutabréfin eru öll í eigu ríkisins. Ég átti þess kost í vetur fyrir jólin, minnir mig, að sækja fund sem BSRB gekkst fyrir á Hótel Sögu. Þar ræddi erlendur fyrirlesari um einkavæðingu. Hann skipti einkavæðingu í það sem hann kallaði heiðarlega einkavæðingu og óheiðarlega einkavæðingu. Undir heiðarlegu einkavæðinguna flokkaði hann t.d. einkavæðingu Reagans og Thatcher þar sem þau opinberlega voru að einkavæða og engum blandaðist hugur um að þau vildu ríkisfyrirtæki úr ríkiseign og í hendur einstaklinga. Það sem hann kallaði óheiðarlega einkavæðingu var þegar formi ríkisfyrirtækja væri breytt undir því yfirskini að það væri skilvirkari rekstur ef því væri stjórnað með hlutafélagsformi en auðvitað væri hugmyndin sú að koma fyrirtæjunum í hendur einkaaðila þó að þetta millistig væri tekið. Með því væri verið að koma aftan að fólki.
Hann gat þess reyndar líka að það vitlausasta sem hægt væri að gera þegar menn væru að reyna að rétta af ríkishalla væri að rjúka til og selja ríkisfyrirtæki sem stæðu undir sér vegna þess að halli á ríkisrekstri læknaðist ekkert með því. Halli á ríkisrekstri lækkaði fyrst og fremst með því að draga saman kostnað eða með því að afla tekna. Þó að ríkisfyrirtæki væri selt og andvirðið gengi inn í ríkishítina stæði ríkið ekkert betur. Andvirðið væri fljótétið upp og þarfirnar minnkuðu ekki.
Hæstv. viðskrh. nefndi það nokkuð í fögnuði sínum við að bjóða erlenda aðila til samstarfs á Íslandi að þekking og kunnátta fengist af hinni erlendu þátttöku. Það er ekki einhlítt. Ég nefni sem dæmi að ég held að þekking og kunnátta útlendinga sem ruddust hér inn í laxeldi með brauki og bramli fyrir
nokkrum árum hafi komið fyrir lítið. Norðmenn fóru hyggilega að og settu stærðarmörk á laxeldisfyrirtækin þannig að menn gátu ekki byggt eins stórt og þeim sýndist. Það var gert til þess að minnka áhættuna í hverju tilfelli. Þá komu sumir þessara manna hingað til lands og æstu upp Íslendinga til félags við sig. Reynsla þeirra, þekking eða kunnátta kom nú fyrir lítið því allt fór þetta lóðbeint á hausinn þegar þeir fengu að byggja og fjárfesta í því hömluleysi sem hér var.
Menn hafa rætt nokkuð um markaðsskrifstofu iðnrn. og Landsvirkjunar og ég vil láta það koma fram, af því að ég er dálítið kunnugur þeirri starfsemi sem þar fór fram, að þar er ekki einungis verið að athuga álver og reyndar er starf markaðsskrifstofunnar að mjög litlu leyti helgað því verkefni nú um stundir. Þar er verið að kanna alls konar önnur fyrirtæki. En það er skemmst af því að segja að því miður ber sú leit býsna lítinn raunhæfan árangur enn þá en starfið er ekki eingöngu bundið við álvinnslu. Álvinnsla hefur hins vegar verið kannski álitlegasti kosturinn sem menn hafa verið að skoða en það er engin hreyfing á þeim málum eins og stendur.
Hæstv. ráðherra talaði um náin tengsl við Evrópubandalagið og við værum hræddir við þau. Ég get játað að ég tel að við megum passa okkur á of nánum tengslum við Evrópubandalagið, bæði sem meðlimir í Evrópsku efnahagssvæði eða þegar á dagskrá koma þær hugmyndir sem nú þegar er búið að hreyfa, m.a. af Verslunarráðinu, um inngöngu Íslands í Evrópubandalagið. Þá lokumst við innan tollmúra Evrópubandalagsins. Við þurfum að taka upp þeirra tæknilegu viðskiptahindranir. Evrópubandalagið er kannski í eðli sínu fyrst og fremst bandalag fyrirtækja sem eru að verjast samkeppni utan frá og með því að tengjast því samfélagi erum við að torvelda okkur viðskipti annars staðar í heiminum og gildir einu góður vilji ríkisstjórnarinnar. Það er bara eðli málsins samkvæmt að tengsl við Evrópubandalagið hafa þetta í för með sér.
Hæstv. iðnrh. vitnaði í nafna sinn, Jón Sigurðsson, um gildi frjálsrar verlsunar og ég er alveg sammála því. En við getum horft upp á það sem afleiðingu af þessari frjálsu verslun að hér verði aftur selstöðuverslun erlendra verslunarkeðja með svipuðum hætti að breyttu breytanda og var fyrir 150 árum.
Að endingu þetta, herra forseti. Mér er spurn: Hvers vegna er verið að setja þessi lög? Hvers vegna er verið að hafa þau svona? Hvers vegna er verið að stefna forræði Íslendinga yfir auðlindum sínum og landi í hættu með því að opna þetta enn frekar? Svarið er auðvitað það að ef við gerumst aðilar að Evrópsku efnahagssvæði, eins og meiri hluti Alþingis hefur lagt til og forseti Íslands undirskrifað, þá erum við ekki lengur sjálfum okkur ráðandi og höfum engin eða sáralítil áhrif á það hvernig lagasetningu er háttað á Íslandi og verðum að taka mið af Rómarsáttmálanum.