Virðulegi forseti. Erindi mitt í þennan ræðustól er fyrst og fremst það að lýsa yfir stuðningi við þetta frv. en þrátt fyrir það hafa vaknað ýmsar spurningar við lestur þess sem mig langar að beina til hæstv. umhvrh.
Það kom fram í umræðunni í gær að meðferð á dýrum og aðbúnaður dýra er auðvitað mælikvarði á siðmenninguna, á það menningarstig sem er í okkar samfélagi. Það er staðreynd, eftir því sem ég þekki til og hef lært í mínu sögunámi, að aðbúnaður dýra hér á landi hefur auðvitað stórbatnað. Maður þarf ekki annað en að hugsa nokkra áratugi aftur í tímann til þess er hús sem ætluð voru dýrum, gripahús, voru þannig að þar var varla nokkur gluggi og dýrin urðu að búa við myrkur mánuðum saman og voru oft svo vannærð að þau rétt náðu að skjögra út í vorið og gróandann. Um þetta má m.a. lesa í íslenskum bókmenntum. En sem betur fer hafa orðið á miklar bætur en ég held samt að það sé ljóst að betur má ef duga skal.
Mín fyrsta spurning til hæstv. umhvrh. er: Hvað vita menn um aðbúnað dýra almennt? Hefur verið gerð á því einhver úttekt eða stendur til að gera slíka úttekt? Þó að lögin séu góð og gild þá er auðvitað spurningin hvernig ástandið er í raun og veru.
Ég spyr vegna þess að ég varð fyrir vægast sagt óskemmtilegri reynslu ásamt fleiri þingmönnum úti í Strassborg á síðasta ári þegar við kynntum okkur mynd sem hafði verið sýnd í þýska sjónvarpinu og mig langar til að segja aðeins frá. Þetta tengist reyndar umræðunni um málefni hvala því það hefur verið á það bent að þeim sem vilja stuðla að vernd dýra hættir til að vera býsna einsýnir og horfa út í höfin en horfa ekki á það sem nær þeim er.
Sjónvarpið í Munchen, Süddeutsche Fernsehen, hafði látið gera þessa mynd og fjallaði hún um aðbúnað dýra í Þýskalandi og um flutning á dýrum, einkum var þar um að ræða loðdýr í búrum og flutning á kjúklingum og hænsnum á markaði á milli landa svo og flutning á sauðfé og nautgripum. Ég verð að segja það að þetta er með því óhugnanlegasta sem ég hef séð. Þrátt fyrir góða löggjöf í Þýskalandi þá kom í ljós að pottur var brotinn og það var verið að flytja dýr á milli markaða eða jafnvel á milli landa sem höfðu fótbrotnað á báðum framfótum og gátu sig hvergi hrært. Það var svo að þeim þrengt við flutningana að einmitt fótbrot áttu sér stað. Kjúklingar voru troðnir undir o.s.frv. Þetta var mjög óhugnanlegt. Því vaknar auðvitað sú spurning hvernig að þessum málum er staðið og hvort ekki sé ástæða til þess að gera á því könnun.
Þegar fólk, sem gerði þessa mynd, gekk á stjórnvöld í Þýskalandi og spurði hvernig stæði á því að lögum væri ekki framfylgt, þá voru svörin þau að þegar á reyndi þá væru það hagsmunir markaðarins og þeirra sem væru að flytja dýrin sem sætu í fyrirrúmi. Mér þætti afar fróðlegt að kynnast því hvernig þessum málum er háttað hér en ég vona svo sannarlega að það sé ekkert í líkingu við það sem gat að líta í þessari þýsku mynd.
Varðandi þetta frv. þá vaknar auðvitað sú spurning hvernig því verður fylgt eftir, hvernig framkvæmdinni á því verður fylgt eftir.
Það var komið aðeins inn á verkaskiptingu milli ráðuneyta í umræðunni í gær en að mínum dómi eru verkefni umhvrn. þess eðlis að þau koma inn á svið mjög margra ráðuneyta. Í mínum huga eiga málefni umhvrn., hvort sem þau snerta mengun eða dýravernd, að hafa forgang og vera svolítið yfir öðru því þetta skiptir auðvitað gríðarlegu máli og vegna þess að þetta er málaflokkur sem teygir arma sína í allar áttir þá hlýtur þeim að vera gefið og á að vera gefið mikið vægi.
Í þessu frv. vakna spurningar um orðalag og hvort þar er nógu fast að kveðið. Hér er t.d. í 3. gr. talað um ,,fullnægjandi vistarverur`` og ,,eðlilegar þarfir``. Þarna er auðvitað spurning um skilgreiningar.
Varðandi 4. gr. þá langar mig til þess að velta upp spurningu eða sjónarmiði. Hér segir í 4. gr.: ,,Sérstakt eftirlit skal haft með dýrum sem haldin eru á tæknivæddum stórbúum.`` Ég hef sannast að segja velt fyrir mér þeirri spurningu hvort það sem hér er kallað tæknivædd stórbú, og þá erum við einkum að tala um svínabú, kjúklingabú og eggjaframleiðslu, hvort framleiðsla af því tagi standist hreinlega kröfur um dýravernd. Ég verð að segja að mér finnst þetta svo andstyggilegt, mér finnst þetta svo andstyggileg meðferð á dýrum sem á sér stað í þessum verksmiðjum og þegar maður hugsar líka til loðdýraræktar þá er þetta allt svona heldur af hinu vonda og ég velti því fyrir mér hvort það ætti ekki að banna slík stórbú. --- Nú bankar dýralæknirinn og vonandi hefur hann rök fyrir því að þetta sé allt í lagi því það er hræðilegt til þess að hugsa að þarna eigi sér stað slæm meðferð á dýrum.
Ég vil benda á það að víða erlendis er mikil þróun í þá átt að kaupa ekki vörur sem eru framleiddar á svona stórbúum. En sjálfsagt er hægt að koma þessu þannig fyrir að þetta sé í lagi.
Í 10. gr. er að finna að mínum dómi sjálfsagt ákvæði sem snertir það að verði dýr fyrir skaða t.d. af völdum ökutækis þá beri fólki skylda til þess að aflífa dýrið ef það er mjög kvalið. En maður spyr sig auðvitað hvernig á það að gerast. Nú er hætt við því að þeir sem eru á ferð t.d. um vegi landsins eða þó menn séu einhvers staðar úti í náttúrunni hafi ekkert með sér sem hægt er að nota til þess að aflífa dýr. En kannski er það bara sjálfsagt að hafa svona ákvæði og að skylda fólk til þess að gera ráðstafanir eins fljótt og hægt er til þess að dýrin verði aflífuð því við þekkjum auðvitað dæmi þess að fólk bara keyrir í burtu frá særðum eða lemstruðum skepnum og slíkt á auðvitað ekki að líða.
Það er margt í þessu frv. sem ég tel mjög af hinu góða en það vakna þessar spurningar sem ég hef velt upp sem eru kannski meira vangaveltur en beinar spurningar og ekki ætla ég að blanda mér inn í deilur bænda og dýrlæknisins um það hvert sársaukastig er að finna í eyrum mismunandi dýrategunda. Ég hef ekkert vit á því en finnst auðvitað sjálfsagt að merkingar séu framkvæmdar með sem kvalaminnstum hætti.
Það skiptir svo sem ekki máli heldur að menn vitnuðu mikið í Dýraverndarann í umræðunni í gær, hann var nú ekki keyptur á mínu æskuheimili, en það breytir ekki því að ég hef mikla samúð með dýrum og sérstaklega eru mér fuglar kærir, kannski ekki síst vegna þess hve mikið var af þeim á mínum æskuslóðum og ég vil ekki síst beina sjónum að þeim og meðferð þeirra og að fuglaveiðar séu með þeim hætti að sómasamlegt sé. En mínar spurningar til umhvrh. varða úttekt á stöðu þessara mála og hvað menn vita um þau og varðandi eftirlitið með lögunum, hvernig hann sér það fyrir sér. Hér eru ákvæði í frv. um ráð sem eiga að fylgja þessum lögum eftir og fylgjast með en ég held einmitt að til þess að aðbúnaður dýra sé sem bestur, þá skipti framkvæmd laganna mjög miklu máli.