Ólafur Ragnar Grímsson
:
Virðulegi forseti. Ég hef kvatt mér hljóðs utan dagskrár vegna þeirra tíðinda að Alþýðusamband Íslands hefur slitið viðræðum um nýja kjarasamninga að sinni vegna þess að viðbrögð ríkisstjórnarinnar og ákvarðanir hennar hafa á engan hátt getað orðið grundvöllur nýrra kjarasamninga.
Í margar vikur hefur þjóðin hlustað á það að bæði forsrh. og aðrir forráðamenn ríkisstjórnarinnar hafa lýst því yfir að á vegum ríkisstjórnarinnar væri unnið að grundvelli nýrra kjarasamninga. Þjóðin hefur í sjónvarpi horft á forustumenn launafólks og atvinnulífs ganga í Stjórnarráðið dag eftir dag og fylgst með fundum ríkisstjórnarinnar um þessi efni. Niðurstaðan er hins vegar sú að sú tilkynning, sem ríkisstjórnin lét frá sér fara í gær, hefur siglt samningunum í strand.
Í upphafi er nauðsynlegt að ítreka að það er mikilvægt að skapa stöðugleika og traustan grundvöll fyrir endurreisn íslensks efnahagslífs. Langtímakjarasamningar voru tvímælalaust forsendan fyrir því að það væri hægt. Það sagði utanrrh. um páskana og það er rétt hjá honum. En forsenda fyrir slíkum langtímasamningum var hins vegar sú að ríkisstjórnin legði fram grundvöll efnahagslegra ákvarðana sem bæði launafólk og fulltrúar atvinnulífsins gætu unað við og byggt á. Vikum saman hefur verið sagt að forsenda þess að gera kjarasamning til eins og hálfs árs væri viðunandi efnahagsleg stefnumótun af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Það sem nú hefur gerst er það að ákvarðanir ríkisstjórnarinnar ná ekki þessu marki og þess vegna er nauðsynlegt að spyrja hæstv. forsrh.: Hvað hyggst ríkisstjórnin nú gera? Greint hefur verið frá því að Alþýðusamband Íslands telur að ákvarðanir ríkisstjórnarinnar dugi á engan hátt sem grundvöllur kjarasamninganna. Hyggst ríkisstjórnin breyta ákvörðunum sínum, taka þær til skoðunar og leggja fram nýjar tillögur sem launafólk getur unað við og byggt á?
Ég vil í þessu sambandi minna á að okkur hafa borist í dag tölur um vaxandi atvinnuleysi. Forsrh. sagði í janúarmánuði þegar hann var spurður um nýjar atvinnuleysistölur: Þetta mun lagast í vor þegar áhrif efnahagsaðgerða ríkisstjórnarinnar frá sl. vetri fara að koma í ljós. Nú sýna nýjustu tölur að atvinnuleysi fer vaxandi en ekki minnkandi. Allir vita sem til þekkja á vettvangi atvinnulífsins að forsendan fyrir vaxtalækkun, forsenda fyrir því að forsvarsmenn fyrirtækjanna vítt og breitt í atvinnulífinu væru reiðubúnir að fara í þær aðgerðir sem þarf til þess að koma hjólum atvinnulífsins í gang á nýjan leik er sá stöðugleiki sem Alþýðusambandið hefur stefnt að.
Fulltrúar launafólks hafa sýnt á undanförnum vikum og mánuðum að ríkur vilji er hjá launafólki að ganga til samstarfs af því tagi sem ég hef gert að umræðuefni og það er mikill ábyrgðarhluti fyrir ríkisstjórnina að gera nú að engu með ákvörðunum sínum að slíkt víðtækt samkomulag geti náðst.
Framganga ríkisstjórnarinnar í þessu máli hefur verið þannig að fyrir páska voru fulltrúar ASÍ og Vinnuveitendasambandsins reiðubúnir að ganga þá frá kjarasamningum. Þá beið sveit samningamanna á miðvikudegi, fyrst fram að kvöldmat, síðan eftir kvöldmat eftir því að ríkisstjórnin skilaði ákvörðunum sínum. Ríkisstjórninni tókst þá ekki að ná samkomulagi um ákvarðanir sínar og varð að senda samningamenn launafólks aftur heim vegna þess að ríkisstjórninni tókst ekki að verða við óskum þeirra um að skila ákvörðunum sínum fyrir páska þótt ljóst væri að ríkisstjórnin væri búin að hafa margar vikur til þess að taka þessar ákvarðanir. Hvað veldur því að ríkisstjórnina tekur margar vikur að veita svör við tiltölulega einföldum spurningum? Það er nauðsynlegt að forsrh. skýri það. Hvað gerist svo eftir páska? Það sama kemur í ljós. Þegar ríkisstjórnin sendir frá sér skjalið kemur í ljós að spurningunum er ekki svarað. Ekki er svarað hvernig á að ná vaxtalækkun. Ekki er svarað hvernig á að fjármagna lækkun matarskattsins, virðisaukaskatts af matvælum í 14%. Ekki er svarað hvernig eigi að lækka kostnað heimilanna í heilbrigðisþjónustu og varðandi lyf. Það sem verkalýðshreyfingin er búin að bíða eftir í rúman mánuð fær hún loksins á þann hátt að svörin eru ekki fullnægjandi. Það er mikill ábyrgðarhluti fyrir ríkisstjórn að stefna íslensku þjóðfélagi út í óvissuna á nýjan leik. Ég skora þess vegna á hæstv. forsrh. að taka ákvarðanir ríkisstjórnarinnar til endurskoðunar yfir helgina þannig að þegar samningamenn koma saman að nýju á mánudagsmorgun verði ríkisstjórnin búin að leggja þann grundvöll að nýjum kjarasamningum sem þarf. Það er hlutverk ríkisstjórnar Íslands.
Virðulegi forseti. Ég hef kvatt mér hljóðs utan dagskrár vegna þeirra tíðinda að Alþýðusamband Íslands hefur slitið viðræðum um nýja kjarasamninga að sinni vegna þess að viðbrögð ríkisstjórnarinnar og ákvarðanir hennar hafa á engan hátt getað orðið grundvöllur nýrra kjarasamninga.
Í margar vikur hefur þjóðin hlustað á það að bæði forsrh. og aðrir forráðamenn ríkisstjórnarinnar hafa lýst því yfir að á vegum ríkisstjórnarinnar væri unnið að grundvelli nýrra kjarasamninga. Þjóðin hefur í sjónvarpi horft á forustumenn launafólks og atvinnulífs ganga í Stjórnarráðið dag eftir dag og fylgst með fundum ríkisstjórnarinnar um þessi efni. Niðurstaðan er hins vegar sú að sú tilkynning, sem ríkisstjórnin lét frá sér fara í gær, hefur siglt samningunum í strand.
Í upphafi er nauðsynlegt að ítreka að það er mikilvægt að skapa stöðugleika og traustan grundvöll fyrir endurreisn íslensks efnahagslífs. Langtímakjarasamningar voru tvímælalaust forsendan fyrir því að það væri hægt. Það sagði utanrrh. um páskana og það er rétt hjá honum. En forsenda fyrir slíkum langtímasamningum var hins vegar sú að ríkisstjórnin legði fram grundvöll efnahagslegra ákvarðana sem bæði launafólk og fulltrúar atvinnulífsins gætu unað við og byggt á. Vikum saman hefur verið sagt að forsenda þess að gera kjarasamning til eins og hálfs árs væri viðunandi efnahagsleg stefnumótun af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Það sem nú hefur gerst er það að ákvarðanir ríkisstjórnarinnar ná ekki þessu marki og þess vegna er nauðsynlegt að spyrja hæstv. forsrh.: Hvað hyggst ríkisstjórnin nú gera? Greint hefur verið frá því að Alþýðusamband Íslands telur að ákvarðanir ríkisstjórnarinnar dugi á engan hátt sem grundvöllur kjarasamninganna. Hyggst ríkisstjórnin breyta ákvörðunum sínum, taka þær til skoðunar og leggja fram nýjar tillögur sem launafólk getur unað við og byggt á?
Ég vil í þessu sambandi minna á að okkur hafa borist í dag tölur um vaxandi atvinnuleysi. Forsrh. sagði í janúarmánuði þegar hann var spurður um nýjar atvinnuleysistölur: Þetta mun lagast í vor þegar áhrif efnahagsaðgerða ríkisstjórnarinnar frá sl. vetri fara að koma í ljós. Nú sýna nýjustu tölur að atvinnuleysi fer vaxandi en ekki minnkandi. Allir vita sem til þekkja á vettvangi atvinnulífsins að forsendan fyrir vaxtalækkun, forsenda fyrir því að forsvarsmenn fyrirtækjanna vítt og breitt í atvinnulífinu væru reiðubúnir að fara í þær aðgerðir sem þarf til þess að koma hjólum atvinnulífsins í gang á nýjan leik er sá stöðugleiki sem Alþýðusambandið hefur stefnt að.
Fulltrúar launafólks hafa sýnt á undanförnum vikum og mánuðum að ríkur vilji er hjá launafólki að ganga til samstarfs af því tagi sem ég hef gert að umræðuefni og það er mikill ábyrgðarhluti fyrir ríkisstjórnina að gera nú að engu með ákvörðunum sínum að slíkt víðtækt samkomulag geti náðst.
Framganga ríkisstjórnarinnar í þessu máli hefur verið þannig að fyrir páska voru fulltrúar ASÍ og Vinnuveitendasambandsins reiðubúnir að ganga þá frá kjarasamningum. Þá beið sveit samningamanna á miðvikudegi, fyrst fram að kvöldmat, síðan eftir kvöldmat eftir því að ríkisstjórnin skilaði ákvörðunum sínum. Ríkisstjórninni tókst þá ekki að ná samkomulagi um ákvarðanir sínar og varð að senda samningamenn launafólks aftur heim vegna þess að ríkisstjórninni tókst ekki að verða við óskum þeirra um að skila ákvörðunum sínum fyrir páska þótt ljóst væri að ríkisstjórnin væri búin að hafa margar vikur til þess að taka þessar ákvarðanir. Hvað veldur því að ríkisstjórnina tekur margar vikur að veita svör við tiltölulega einföldum spurningum? Það er nauðsynlegt að forsrh. skýri það. Hvað gerist svo eftir páska? Það sama kemur í ljós. Þegar ríkisstjórnin sendir frá sér skjalið kemur í ljós að spurningunum er ekki svarað. Ekki er svarað hvernig á að ná vaxtalækkun. Ekki er svarað hvernig á að fjármagna lækkun matarskattsins, virðisaukaskatts af matvælum í 14%. Ekki er svarað hvernig eigi að lækka kostnað heimilanna í heilbrigðisþjónustu og varðandi lyf. Það sem verkalýðshreyfingin er búin að bíða eftir í rúman mánuð fær hún loksins á þann hátt að svörin eru ekki fullnægjandi. Það er mikill ábyrgðarhluti fyrir ríkisstjórn að stefna íslensku þjóðfélagi út í óvissuna á nýjan leik. Ég skora þess vegna á hæstv. forsrh. að taka ákvarðanir ríkisstjórnarinnar til endurskoðunar yfir helgina þannig að þegar samningamenn koma saman að nýju á mánudagsmorgun verði ríkisstjórnin búin að leggja þann grundvöll að nýjum kjarasamningum sem þarf. Það er hlutverk ríkisstjórnar Íslands.