Herra forseti. Ég skildi ræðu hv. 7. þm. Reykn. þannig og ég vona að það sé rétt skilið hjá mér að ef svo færi að meiri hluti þingsins kæmist að þeirri niðurstöðu að ekki væri efni og ástæða til að breyta stjórnarskránni vegna EES-samningsins þá mundi Framsfl. leggjast gegn samningnum. Ég skildi hv. þm. þannig og ég held að það sé dálítið nauðsynlegt fyrst þingmaðurinn sagði að stefna flokksins væri algerlega skýr að bæði ég og aðrir þingmenn og þjóðin viti hvort þetta er réttur skilningur. Þá þurfa menn ekkert að velkjast lengur í vafa um stöðu málsins en ég skildi hv. þm. svona og ég endurtek það. Ef meiri hluti þingsins metur það svo að óþarfi sé að breyta stjórnarskrá þó að lögfestur sé samningur um Evrópskt efnahagssvæði þá muni Framsfl. leggjast gegn samningnum um hið Evrópska efnahagssvæðið. Það er áríðandi að menn viti þetta vegna þess að hv. þm. nefndi ýmis önnur atriði sem ég ætti fremur von á að gætu orðið bærileg sátt milli núv. stjórnarflokka og Framsfl.
Hv. þm. nefndi sérstaklega í ræðu sinni að samningurinn eða eðli samningsins ætti að breytast í tvíhliða samning og menn væru ekki að stefna inn í Evrópubandalagið. Ég er honum algerlega sammála um þessi atriði. Ég hef áður sagt að ég telji að gerumst við ekki aðilar að hinu Evrópska efnahagssvæði þá muni vaxa mjög þrýstingur á það að menn vilji ganga beint inn í Evrópubandalagið. Og hv. þm. nefndi nokkur dæmi um slíkan þrýsting nú þegar.
Ég fyrir mitt leyti tel að að samningnum um hið Evrópska efnahagssvæðið gerðum eigum við ekkert erindi inn í Evrópubandalagið. Ég tel engan þann ávinning af inngöngu inn í Evrópubandalagið eftir að við höfum gert samning um hið Evrópska efnahagssvæði sem mun réttlæta það að við gengjum í Evrópubandalagið. Og ég geri fyrir mitt leyti ekkert með það sem menn hafa sagt að það sé léttvægt hjá okkur og kannski lítilmótlegt að vilja gera samning af þessu tagi eins og Evrópski efnahagssamningurinn er en vera ekki í bandalaginu vegna þess að þar mundum við hafa áhrif. Ég tel að þau áhrif eðli málsins samkvæmt yrðu afskaplega lítil og ekki þess virði að kaupa þau þannig að ég er í hjarta mínu algerlega andvígur því að ganga inn í Evrópubandalagið, algerlega andvígur því. Ég tel líka að það sé ljóst að ef og þegar það gerist að hin EFTA-ríkin ganga eitt af öðru í Evrópubandalagið, sem margt virðist benda til að þau
muni gera, þá muni eðli þessa samnings breytast í tvíhliða samning. Þá verði auðvitað að koma til endurskoðun á stofnanaþáttum samningsins til einföldunar en þá færist þessi samningur í það horf að hann verði tvíhliða samningur með öllu þeim ávinningum sem við teljum okkur hafa af samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði því að í rauninni held ég að það sé ekki um það deilt að flestir a.m.k. telja verulegan ávinning af samningnum þó að ýmsir hér inni telji hins vegar heilmikinn galla fylgja honum og felast í honum. Ég er ekki þeirrar skoðunar að sá galli sé verulegur. A.m.k. eru kostnirnir svo yfirgnæfandi að þeir geri meira en að réttlæta það að við göngum frá þessum samningi af okkar hálfu, þeir gera það hreinlega nauðsynlegt fyrir okkur.
Ég hef ekki kannað það sérstaklega hvort hv. 7. þm. Reykn. var á fundi æðstu manna EFTA-ríkjanna í Gautaborg 13.--14. júní, en ég geri fremur ráð fyrir því að hann hafi verið á þeim fundi. Hann andmælir því ekki úr sæti sínu að hann hafi verið á fundi æðstu manna EFTA-ríkjanna í Gautaborg 13.--14. júní. Þar gefa leiðtogarnir, og þar á meðal þá hann af okkar hálfu, eftirfarandi yfirlýsingu sem ég vil lesa brot úr, með leyfi hæstv. forseta:
,,Nauðsyn ber til að koma á viðeigandi lagalegu og stofnanalegu kerfi til að tryggja fullt samræmi innan EES og til þess að hafa fullan gagnkvæman hag af EES. Slíkt kerfi ætti að gera ráð fyrir frumkvæðisrétti beggja aðila, sameiginlegri mótun og ákvörðun EES-reglna og jafnsterku og áreiðanlegu eftirliti og fullnustu reglna á öllu EES-svæðinu og sameiginlegum úrskurðaraðila sem hefði víðtækt umboð í EES-málum. Samningur verður þá og því aðeins pólitískt viðunandi og hefur tilskilin réttaráhrif ef ákvarðanatökuferillinn verður í raun sameiginlegur, bæði að því er tekur til efnisatriða og að formi til. Við erum sannfærð um að slíkt fyrirkomulag geti tryggt aðilum hans fullt sjálfsforræði við töku ákvarðana. Stofnanafyrirkomulagið á að tryggja að hvorugur aðili standi frammi fyrir orðnum hlut og viðeigandi þátttöku ríkjanna 19 og framkvæmdastjórnar EB. Við staðfestum áhuga okkar á að koma á skoðanaskiptum við Evrópubandalagið einnig meðal ráðherra.``
Þetta er afskaplega markerandi yfirlýsing. Ég tel ekki að aðrir ( GHelg: . . . orðnum hlut.) --- það er nefnilega ekki, það hefur engin breyting orðið á í þeim efnum. ( GHelg: Þetta er alveg gjörsamlega grundvallarbreyting.) Það er það nefnilega ekki og reyndar aðrir leiðtogar EFTA-ríkjanna --- hvort sem okkur líkar betur eða verr, hvort sem þetta lætur nú illa í eyrum fyrir suma af einhverjum ástæðum, þá hefur engin efnisleg breyting orðið í þessum efnum. Þetta leggja leiðtogarnir áherslu á að skrifa undir og hinir leiðtogarnir a.m.k. telja ekki að þarna hafi ekki orðið um breytingu að ræða sem breytir myndinni fyrir þá. Og þeir telja rétt eins og við teljum nú, ég er sannfærður um það, að í raun sé ekki um skerðingu á sjálfsforræði ríkjanna að ræða.
Ég fyrir mitt leyti get ekki hugsað mér að styðja tillögu um breytingu á stjórnarskránni, það hef ég sagt áður, og ég tel reyndar að sú tillaga sé afskaplega vafasöm að það sé látið í vald, að vísu aukins meiri hluta á þingi, að afsala sér hvers konar fullveldisrétti þjóðarinnar, hvorki meira né minna. Mér finnst alveg með ólíkindum og ótrúlegt að forustumenn þriggja flokka skuli hafa sameinast um að flytja tillögu af því tagi því að þá gæti aukinn meiri hluti á Alþingi aflétt og afsalað hvers konar fullveldisrétti þjóðarinnar án þess að gera yrði að gera breytingu á stjórnarskránni og hafa kosningar á milli. Það er nefnilega hárrétt sem hv. þm. Svavar Gestsson sagði að stjórnarskrárgjafinn er annar en löggjafinn eins og hann reyndar hafði eftir hygg ég Ólafi Jóhannessyni stjórnlagaprófessor.