Hæstv. forseti. Það fer ekki hjá því að það hvarfli að manni að það þjóni e.t.v. ekki miklum tilgangi að halda uppi umræðum hér við hæstv. fjmrh. um þetta þingmál. A.m.k. er ekki fjölmennt í salnum og áhugi ekki mikill að því er virðist á viðfangsefni dagsins. Ég ætla ekki að lengja umræðuna mikið en hafði hugsað mér að leggja spurningar fyrir hæstv. ráðherra um ein tvö, þrjú atriði ef hæstv. ráðherra vildi vera svo vænn að svara þeim eða e.t.v. koma aðeins skýrar inn á þá þætti sem þar eru á ferðinni. Þetta varðar t.d. sölu veiðiheimilda Hagræðingarsjóðs og sölu eigna og fleira af því tagi.
Fyrst verður auðvitað að segjast eins og er að það var mikið mun hógværari hæstv. fjmrh. sem flutti nú framsöguræðu fyrir þessu fjáraukalagafrv., þessu viðhengi hins fyrsta fjárlagafrv. sem hæstv. núv. fjmrh. stóð fyrir og lagði fram hér á Alþingi fyrir um ári síðan. Það var ekki lengur talað jafnfjálglega um tímamótafjárlög sem mundu breyta öllu sem áður hafði farið úrskeiðis og standa eins og stafur á bók, ófallvölt, ekki bara á þessu ári og hinu næsta og í uppgjöri ríkisreiknings heldur um aldur og ævi, sem alveg sérstök tímamót, klettur úr hafinu í þessum óstöðugleika fjárlagagerðar sem verið hefur á Íslandi um langa hríð. (Gripið fram í.) Og síðan hefur molnað mjög úr klettinum, hv. þm., og þess gætti nokkuð í máli hæstv. fjmrh. að hann gerir sér grein fyrir því að þetta er ekki lengur jafnháreist bygging og sterk og hann vildi vera láta að verða mundi hér í ræðum á síðasta þingi.
Maður veltir því fyrir sér hvenær þjóðin ætlar að eignast svo skynsaman fjmrh. að hann brenni sig ekki á þessu sama, eins og þeir hafa gert mann fram af manni, að ganga fram með þessum mikla gassagangi í upphafi ferils síns og fullyrða að þeir hafi nú brotið í blað og smíðað þau fjárlög sem lengi muni standa til marks um garpsskap og áreiðanleika og lofa mönnum mikilli betrumbót frá því sem verið hefur. Þetta mun hafa hent fleiri en núv. hæstv. fjmrh., satt best að segja alla þá fjmrh. sem ræðumaður man eftir og sjálfsagt fleiri.
En það þýðir ekki að fást um það. Staðan er eins og hún er. Varðandi fjárlög líðandi árs, þá stefnir í hallinn verði miklum mun meiri heldur en gert var ráð fyrir í frv. og sannast þar að ýmsar veilur voru
í þeirri fjárlagagerð, þeim undirstöðum og lausir endar sem bent var á að nokkru leyti og gengið hefur eftir.
Ekki þarf að fjölyrða um að þetta þýðir ekki bara að stefna hæstv. ríkisstjórnar og hæstv. fjmrh. sé að molna niður hvað varðar fjárlög líðandi árs. Þetta er líka til marks um það, sem og fyrirliggjandi fjárlagafrv., að öll fögru og háleitu markmiðin um að halli ríkissjóðs mundi hverfa með nýrri fjármálastjórn eru út í veður og vind. Þvert á móti er fjárlagafrv. nú sett upp með meiri halla heldur en frv. síðasta árs og ef að líkum lætur er veruleg hætta á því, hæstv. fjmrh., að jafnvel sá halli reynist vanmetinn. Ef notaður er prósentureikningur sem þeir fundu upp fyrir sunnan, eins og segir í Sjálfstæðu fólki og Bjartur sögupersóna segir þar frá því eða honum eru lögð þau orð í munn sem mikil ótíðindi að nú séu þeir búnir að finna upp prósentureikninginn fyrir sunnan . . . ( Gripið fram í: Og nú eru þeir hættir að geta reiknað rétt.) Og ef honum er nú beitt, þessum fornfræga prósentureikningi og hallinn aukinn að sama skapi í fyrirliggjandi fjárlagafrv. og hér er að gerast, þá er útlitið ekki bjart, hæstv. fjmrh. Ég tel að því miður hafi ekki verið færð sannfærandi rök fyrir því að við séum eitthvað miklu betur á vegi stödd yfir höfuð, að þessar skekkjur og veilur í undirstöðum fjárlagagrunnsins, sem eru greinilega að sannast með þessum fjáraukalögum gagnvart fjárlögum yfirstandandi árs, séu ekki áfram fyrir hendi.
Fljótt á litið, hæstv. forseti, og ég segi fljótt á litið vegna þess að mér hefur ekki unnist tími til að grandskoða þetta mál, þá sé ég ekki annað en alveg sömu endileysurnar gangi aftur í núverandi fjárlagafrv. og hér eru að sanna sig vitlausar. Ég nefni þar sem dæmi tekjur sem menn ætla að hafa af sölu eigna ríkissjóðs sem eru færðar hér upp á háar fjárhæðir og því er gjörsamlega vísað á framtíðina að svara því, hvernig eigi að tryggja að þessar tekjur skili sér. Er það virkilega raunsætt mat á aðstæðum líðandi stundar í efnahagsmálum að það séu lausir fjármunir úti í þjóðfélaginu sem muni koma til og kaupa eignir ríkisins í þessum mæli? Ég held ekki. Það nýjasta sem ég hef heyrt núna er að menn bindi stórkostlegar vonir við að selja ,,aktíur`` í Þvottahúsi Ríkisspítalanna, alveg sérstaklega. Þó ætli ríkið ekki að selja það allt því að það vilji hafa hönd í bagga með línþvottinn. Ég verð nú að segja alveg eins og er, hvað á svona lagað að þýða? Hvaða tilgangi þjónar það í raun og veru að fara að stofna hlutafélag um Þvottahús Ríkisspítalanna sem ég veit ekki betur en sé ágætlega rekið og hafi sinnt sínum verkefnum vel og skilað þvottinum á Landspítalanum sæmilega hreinum á undanförnum árum á viðráðanlegum kostnaði, að fara að stofna um þetta hlutafélag og slá því upp sem einhverju stórmáli að selja hlutabréf í þessu fyrirtæki? Alveg furðuleg hugmynd, verð ég að segja, vegna þess að þessi starfsemi er nú einu sinni þannig að á henni er nánast einokun í þeim skilningi að sá aðili sem hefur þennan þvott með höndum og hefur þann tækjakost, er einráður um þann markað því það eru ekki aðrir sem ráða við hann úti í þjóðfélaginu. Það veit ég að hæstv. núv. fjmrh. þekkir frá því að þessi della kom upp á miðjum 9. áratugnum og menn voru sem betur fer svo þroskaðir þá að þeir hentu þessari vitleysu þegar þeir voru búnir að skoða þetta um stund, að einkavæða þvottinn á líninu á Landspítalanum. Þá vorum við báðir í stjórnarnefnd Ríkisspítala, ég og hæstv. fjmrh., og komumst saman að þeirri gáfulegu niðurstöðu að þetta væri best eins og það hefði verið að Þvottahús Ríkisspítalanna yrði bara rekið áfram og það sæi áfram um þvottinn. En nú er þessi draugur upp vakinn og hann er settur inn sem, að mér skilst, einhver sérstök stórtíðindi í þessum einkavæðingaráfanga og sölu ríkiseigna og á örugglega að skila miklum fjárhæðum inn í þetta fjárlagafrv.
En hver er reynslan, hæstv. fjmrh.? Hvað stendur í fjáraukalagafrv. sem hér er á dagskrá? Jú, það stendur að þessi áform frá fyrra ári voru tóm vitleysa. Minnst af þessu gekk eftir. Og ef menn ætla sér enn stórkostlegri hluti þarna, svo ekki sé talað um að selja heila banka, ja, þá er það nú bara slík útópía, segi ég, slík vitleysa, svo miklir draumórar að það er engan veginn boðlegt sem forsendur, sem grundvöllur undir fjárlagafrv.
Ég ætla þá í öðru lagi, hæstv. forseti, að koma að anga þessa máls sem er salan á veiðiheimildum Hagræðingarsjóðs. Það er enn verið að nudda með þær. Ég veit ekki betur en í fjárlagafrv. næsta árs eigi að sjálfsögðu að selja veiðiheimildir Hagræðingarsjóðs. Það væri æskilegt að fjmrh. kinkaði kolli ef rétt er. Mér er ekki kunnugt um annað. En hvernig hefur þetta nú gengið á þessu ári? Það eru litlar 525 millj. sem fjárlögin gera ráð fyrir að komi fyrir sölu á veiðiheimildum Hagræðingarsjóðs. Hæstv. sjútvrh. var nú svo raunsær að hann slátraði þessari tölu strax í upphafi með því að verðleggja veiðiheimildirnar lægra en forsendur fjárlaganna gera ráð fyrir þannig að það hefðu nú aldrei getað skilað sér nema eitthvað á fimmta hundrað millj. fyrir söluna á því verði sem fjmrh. gerir ráð fyrir. Útkoman er hins vegar sú að það eru komnar nokkrar milljónir, einhverjir tugir í besta falli, í kassann hjá hæstv. fjmrh. fyrir þessa sölu. Og hann fær ekki mikið meira fyrir áramót. Það er nú mergurinn málsins vegna þess að . . . ( Gripið fram í: Hann verður sjálfur að veiða þennan þorsk.) Já. Hann verður sjálfur að róa eftir þessum þorski ef hann ætlar að gera sér verðmæti úr þessu. (Gripið fram í.) Þetta vissi hæstv. ríkisstjórn allt saman. Þetta var margsagt hér í fyrravetur. Það voru færð fram mjög sannfærandi rök fyrir því að sala veiðiheimildanna í þessu formi væri tóm endileysa. Það mundi ekki gerast að menn færu að binda fé sitt í uppkaupum á veiðiheimildum í byrjun veiðiárs upp á von og óvon um að þeir þyrftu e.t.v. að nota þær að ári liðnu og taka á sig þann fjármagnskostnað og þá fjármagnsbindingu sem því væri samfara þannig að hreint tæknilega séð var þetta auðvitað della fyrir utan það að þetta var einhver mesta pólitíska heimska sem lengi hefur komið fram og er rækilega að sannast því fátt hefur reynst meira klúður hjá hæstv. ríkisstjórn en þessi afkáralega tilraun til að selja veiðiheimildir Hagræðingarsjóðs. Hæstv. ríkisstjórn var líka vöruð við því.
Auðvitað er það alveg ljóst að útgerðin er öðrum þræði er að mótmæla þessum skatti ríkisstjórnarinnar með því að kaupa ekki veiðiheimildirnar. Það er alveg ljóst að hér hafa myndast víðtæk samtök meðal útgerðarmanna um að kaupa ekki þessar veiðiheimildir og í því felast ákveðin skilaboð til hæstv. ríkisstjórnar. --- Ég fagna því sérstaklega, hæstv. forseti, að hæstv. sjútvrh. er genginn í salinn og treysti því að hann verði nú fjmrh. til halds og trausts í þessum umræðum sem m.a. snúast um ástandið á Hagræðingarsjóði. En það er sem sagt þannig að peningarnir sem áttu að kosta rekstur Hafrannsóknastofnunar á þessu ári skila sér ekki.
Nú er næsta vers í þessum sálmi ríkisstjórnarinnar að halda allsherjaruppboð á kvóta. Samkvæmt gildandi lögum og reglugerðum um Hagræðingarsjóð er það næst til ráðs að taka ef útgerðarmenn kaupa ekki veiðiheimildirnar í fyrstu umferð samkvæmt forkaupsréttarhlutdeild sinni að halda eitt allsherjaruppboð á veiðiheimildunum. Og það verður gæfulegt, segi ég nú bara. Ekki verður það ríkisstjórninni minna til háðungar að standa fyrir þeirri vitleysu heldur en það sem komið er í þessu máli. Það mun sáralitlum viðbótarpeningum skila við þær aðstæður sem nú eru í íslenskum sjávarútvegi. Þess vegna er það að hæstv. fjmrh. í allri sinni hógværð orðar þetta svo á bls. 22 í greinargerð með þessu frv. að loks ríki óvissa um að hve miklu leyti tekjur af sölu veiðiheimilda Hagræðingarsjóðs komi til með að skila sér í ríkissjóð strax á þessu ári, það ríki óvissa um það. Já, það má víst kalla það óvissu.
Ég vil spyrja hæstv. fjmrh.: Hverju gerir hann ráð fyrir því nú hlýtur ábyrgðaraðili ríkiskassans að vera með einhverja áætlanagerð og einhverjar hugmyndir uppi um það hvernig málin standa, hvernig þetta horfir? Hvað þýðir þessi óvissa? Metur hæstv. fjmrh. þetta svo að það muni kannski vanta 100--200 millj. eða kannski 400 millj. upp á það að þessar tekjur skili sér? Og hvernig ætlar hæstv. fjmrh. þá að leysa fjárhagsvanda Hafrannsóknastofnunar? Hafrannsóknastofnun er að vísu rekin úr ríkissjóði með jöfnum greiðslum frá mánuði til mánaðar eftir því sem útgjöld hennar kalla á, sem segir allt sem segja þarf um þessa fáránlegu merkingu söluhagnaðarins við rekstur Hafrannsóknastofnunar sem var auðvitað bara faktúra, bara skriffinnskuæfingar, því auðvitað var þetta fyrst og fremst upptaka á þessum fjármunum í ríkissjóð eins og allir menn sáu.
Nei, þetta er náttúrlega alveg fráleit uppsetning og ég satt best að segja skil það ekki að hæstv. ríkisstjórn skuli ekki fara að reyna að bjarga sér í land í þessu máli og hætta þessari vitleysu. Hvað ætla þingmenn stjórnarliðsins úr landsbyggðarkjördæmunum eða sjávarútvegskjördæmunum hringinn í kringum landið að horfa lengi upp á þessa dellu? Það er náttúrlega svo yfirgengilegt að menn skuli þumbast svona við með þessum hætti, það er eins og í þessu sé fólgin einhver sjálfseyðingarhvöt, ríkisstjórnin vilji endilega verða sér til skammar í viðbót og enn frekar í þessu máli. Eða hvað? Til hvers er annars verið að nudda með þetta svona? Það raunsæja væri að afskrifa þessar tekjur vegna ástandsins í sjávarútveginum, viðurkenna að það hefði reynst algerlega mislukkað að ætla sér að selja veiðiheimildirnar á þessu verði við núverandi aðstæður í sjávarútvegi og falla frá þessu eða a.m.k. stórlækka verðið. Það er hægt að endurgreiða þeim fáu útgerðarmönnum sem þegar hafa borgað, senda þeim til baka þær ávísanir sem þeir hafa sent inn. Eða finnst mönnum það t.d. til fyrirmyndar í málinu að nú eru einhverjir smábátamenn búnir að kaupa þessar veiðiheimildir á fullu verði, en það er alveg ljóst að þegar obbinn af útgerðinni hefur hætt við það, að selja kannski afganginn á margfalt lægra verði á uppboði á eftir? Hvernig lítur það út gagnvart þeim fáu aðilum sem keyptu? Þeir sitja kannski uppi með veiðiheimildirnar á tvöföldu, þreföldu verði. Það er það sem getur gerst. Eða hvað segir hæstv. fjmrh. um það? Ef hann fær nú tilboð í allan kvótann á 10 kr. kg, ætlar hann að selja? Er það það sem hann á við með óvissu um þessar tekjur? Og hvernig skilur það eftir þá aðila sem eru búnir að kaupa? Ég man ekki hvort það eru 800 tonn eða hvað það nú er. (Gripið fram í.) Nei, það getur varla verið. (Gripið fram í.) Jæja, það er eitthvert smáræði, það er brot af þessu. En það er nóg til þess að þarna hafa ýmsir minni útgerðaraðilar keypt þessar veiðiheimildir á svo til fullu verði. Ég spyr hæstv. ríkisstjórn og hæstv. sjútvrh. --- sem ætti nú að tolla hérna í salnum smástund á meðan við ræðum um þetta, svo getur hann farið til Mexíkó: Hvernig ætlar ríkisstjórnin að horfa framan í þá menn sem verða búnir að kaupa sínar veiðiheimildir á svo til fullu verði ef á síðan að setja þetta allt á útsölu núna eftir nokkrir vikur og selja kannski á bara einhverju broti af því verði sem hinir hafa borgað? Framkvæmdin á þessu öllu er orðin þannig, hæstv. fjmrh., að það er til hreinnar skammar, það stenst ekki. Auðvitað er það ljóst að allur sjávarútvegurinn var á móti þessari ráðstöfun. Það á jafnt við um útgerðarmennina sem áttu að kaupa og það á líka við um þá sem áttu að standa að framkvæmdinni fyrir hönd hæstv. ríkisstjórnar. Þeir voru auðvitað allir á móti þessu. Og skyldi það nú ekki vera að skilmálar sem settir voru upp fyrir kaupin hafi haft pínulítil áhrif á það hvernig þetta gekk? Eða hefur hæstv. fjmrh. velt því fyrir sér hvort þeim sem falið var að sjá um framkvæmdina fyrir hæstv. ríkisstjórn hafi verið mikið í mun að þetta gengi út? Nei, ég held að ríkisstjórninni væri hollast að reyna aðeins að hugsa sinn gang í þessu máli og reyna að bjarga sér í land þó seint sé. Nóg er nú háðungin orðin samt í sambandi við þetta mál. Ég undrast það eiginlega nú ekki síður að stjórnarþingmenn skuli enn vera svo geðlitlir upp til hópa að þeir horfi upp á þessa vitleysu ganga svona mánuð eftir mánuð og það skuli enginn vera farinn að skammast sín í þeirra röðum og leggja til að þessu verði hætt, það sé komið nóg.
En ég mun, hæstv. forseti, af velvilja mínu fylgjast með því hvernig ríkisstjórninni reiðir af í þessu máli, eins og ég hef gert hingað til, og ekki draga það af mér að leggja gott til í umræðum um það. ( Gripið fram í: Mér líður strax betur.) Ég varaði hæstv. ríkisstjórn mjög drengilega við því að fara út í þessa
vitleysu hér á sl. vetri, margbað menn um að hugsa sinn gang hvort þetta væri nú ekki óráðlegt og hvatti við síðustu umræðu um málið mjög til þess að tímanlega fyrir haustið veltu menn því fyrir sér hvort þetta gengi upp. Ég spáði hæstv. ríkisstjórn því að hún væri ekki búin að súpa seyðið af þessari ákvörðun sinni og það hefur svo sannarlega komið á daginn. ( Gripið fram í: Hvar er hin ábyrga stjórnarandstaða?) Hún er hér í ræðustólnum, hv. frammíkallandi. (Gripið fram í.) Stór hluti af hinni ábyrgu stjórnarandstöðu er hér í ræðustól, það er rétt.
Í öðru lagi var ég að spyrja hæstv. fjmrh. um sölu annarra eigna. Þetta er óskaplega losaralegt allt í frv. og svona flúið í það að tala um óvissu og annað þar fram eftir götunum. Hvað getur hæstv. fjmrh. sagt okkur nánar tiltekið um stöðu mála hvað varðar sölu annarra eigna? Væri ekki sanngjarnt að hæstv. fjmrh. færi yfir það hver áformin voru í fyrra sem lágu til grundvallar tekjum upp á, ef ég man rétt, um 1.200 millj. kr. vegna sölu eigna sem núna hafa ekki skilað sér nema að mjög litlu leyti? Hvað hefur brugðist? Hvað hefur gengið eftir? Er það bara Gutenberg sem hefur gengið út vegna þess að þeir fá að prenta þingtíðindin sem er góður bisniss, eins og við vitum, eða er það eitthvað fleira?
Í þriðja lagi vil ég spyrja hæstv. fjmrh. --- og ég vona að hæstv. fjmrh. númeri hjá sér spurningarnar og hafi reiður á þessu. --- Í þriðja lagi eru það fjárútlát vegna Atvinnuleysistryggingasjóðs. Er það nóg sem þarna er verið að bæta við? Nú liggur það fyrir að Atvinnuleysistryggingasjóður var orðinn fjárvana á miðju sumri eða svo og hefur þurft að ganga á eignir sínar fram að þessu vegna útgjalda núna á haustmánuðum. Það er auðvitað mjög bagalegt, ekki síst með tilliti til þess hvernig horfir með atvinnuleysi í landinu og það er auðvitað alveg út í hött við þessar aðstæður og vaxandi atvinnuleysishorfur, því miður, á næsta ári að rýra eigið fé Atvinnuleysistryggingasjóðs. Ég vil þess vegna spyrja hæstv. fjmrh.: Liggja sæmilega traustir útreikningar til grundvallar þessari tölu sem hér er upp á 700 millj. kr. viðbótarfjárveitingu? Í utandagskrárumræðum um atvinnumál hér fyrir nokkru síðan setti ég mig lítillega ofan í stöðu þessara mála og ég hef áhyggjur af því að þetta gæti reynst ónógt vegna þess ósköp einfaldlega að atvinnuleysið hefur vaxið það hratt og það jafnvel núna á allra síðustu vikum að ég hlýt að spyrja: Er ljóst að þetta muni duga? Það má segja að kannski vinnist svolítill tími til að fara betur ofan í það meðan málið er hér til umfjöllunar í þinginu, en mér leikur forvitni á að vita t.d. hversu gamlar forsendur liggja til grundvallar þessari tölu hér um að 700 millj. kr. í Atvinnuleysistryggingasjóð sé nægjanleg viðbót. Staðreyndin er sú að hvert prósentustig í atvinnuleysi kostar um 680--700 millj. kr. samkvæmt útreikningum sem ég gerði á því um daginn. Það eru að vísu mínir útreikningar, ég tek það fram, en prósentustig í atvinnuleysi er um 1.200 manns atvinnulausra og útgjöldin, þ.e. bætur að viðbættum tengdum gjöldum eru einhvers staðar á þessu bili, bæturnar sjálfar milli 500--600 millj. og viðbótarútgjöld hleypa þessu upp í 680--700 millj. Þannig að það sem mér sýnist vera hér á ferðinni er að það er búið að bæta við sem nemur útgjöldum vegna eins prósentustigs aukningar atvinnuleysis og spurningin er: Er það nóg?
Í fjórða lagi --- og fer nú senn að ljúka lestrinum, hæstv. forseti, --- stilli ég mig ekki um að spyrja hæstv. fjmrh. aðeins betur um þetta með sparnaðinn í heilbrigðiskerfinu. Hagorður maður orðaði það þannig við mig að hæstv. heilbrrh. hefði náð lágmarksárangri með hámarkserfiði hvað snertir sparnað í heilbrigðismálum, og ég hygg að þetta sé nokkuð vel orðað, að með allri þeirri óskapa armæðu, bægslagangi og fyrirgangi og erfiði sem hæstv. heilbrrh. hefur nú lagt í á undangengnu ári, hafi hann náð lágmarksárangri. (Gripið fram í.) Ja, þetta er nú bara fullyrðing frá glöggum manni sem mér barst og ég vil spyrja hæstv. fjmrh. hvort hann sé þessu sammála. Því miður er hann að viðurkenna hér í fjáraukalagafrv. sínu að það þurfi verulega aukið fé inn í heilbrigðisgeirann vegna þess að sá sparnaður sem þar var áformaður hafi ekki skilað sér og þá höfum við að einhverju leyti svarið við þeirri hlið spurningarinnar að sparnaðurinn hefur ekki skilað sér. ( Gripið fram í: Nú ætla þeir að selja þvottahúsið.) Um hitt held ég að við getum ekki deilt að hæstv. heilbrrh. hefur haft alveg hámarkserfiði í þessu máli og mundi þá líka eiga við hið forna orðtak að hann hafi ekki haft erindi sem erfiði.
Síðan vil ég að lokum, og það er í fimmta lagi, spyrja hæstv. fjmrh. út í það sem hann sagði hér undir lok framsöguræðu sinnar þar sem hann vitnaði til þess að í nokkrum tilvikum gætu þessir hlutir enn breyst áður en árið rynni út. Getur hæstv. fjmrh. eitthvað aðeins nánar skilgreint það fyrir okkur hvað hann á þá við með því? Eru það einhverjir liðir öðrum fremur sem hann telur ótrygga í þessu enn þá? Kannski kemur það að einhverju leyti fram í svörum við fyrri spurningum mínum t.d. varðandi Hagræðingarsjóð eða annað því um líkt. Það skyldi þó ekki vera að hæstv. fjmrh. sé að átta sig á því að það er eitt af þessum tiltölulega óvissu atriðum. Ég hygg að það sé vægt til orða tekið að það fé sé ekki í hendi, það séu í besta falli fuglar í skógi.