Forsætisráðherra (Davíð Oddsson)
:
Virðulegi forseti. Eins og fram kom var það ekki rétt hjá hv. þm. að ég hefði ekki vikið á neina lund að hugmyndum um þróunarsjóð fyrir sjávarútveginn. Um það var sérstakur kafli í þeirri yfirlýsingu sem kynnt var af hálfu ríkisstjórnarinnar og eitthvað hefur það farið fram hjá hv. þm. Á hinn bóginn er rétt að það var ekki getið sérstaklega um það lánsfjármagn sem þeim sjóði væri ætlað að fá sem síðan væri gert ráð fyrir að greinin stæði undir á tilteknum tíma sem ákveðinn væri. En eins og ég sagði gerði ég rækilega grein fyrir sjóðnum eins og ég sýndi hv. þm. fram á með því að rétta honum í ræðustólinn skýrsluna. Ég var viss um að hann vildi heldur hafa það sem sannara reyndist en halda slíku fram úr þessum merka ræðustól.
Ég er þeirrar skoðunar af því að hv. þm. ræddi mjög um sjávarútvegsmálin og þær aðgerðir sem þar eru á ferðinni að menn séu nú að gera ráðstafanir í þeim efnum sem komi sjávarútveginum vel þegar til lengri tíma er horft. Við þekkjum þau dæmi frá gamalli tíð og reyndar nýrri tíð líka að menn hafa farið þar í verkefni þegar staðið hefur illa af sér í þessari mikilvægu grein og hafa haft á sér reddingarbraginn. Núna er gripið til hluta sem varanlegir eru og við megum því ætla að muni duga sjávarútveginum vel þegar annað umhverfi hans verður orðið skaplegt. Menn hafa náttúrlega gert sér það að léttum leik í þessum umræðum að líta fram hjá því að sjávarútvegurinn hefur staðið illa vegna þess að það árar illa. Það fæst ekki sá afli úr hafinu sem við erum vön að fá, sem sjávarútvegurinn er vanur að fá. Það gefur umræðunni ekki ábyrgan svip þegar menn forðast að nefna þessa staðreynd sem er efni sem hvorki er hægt að kenna núverandi eða fyrrverandi ríkisstjórnum um nema að því leyti ef hægt er að færa fram fyrir því fiskifræðileg rök að einhverjar ríkisstjórnir um lengri eða skemmri tíma hafi látið fiska úr hafinu miklu meira en sérfræðingar okkar hafa lagt til. Það var ekki gert að þessu sinni, ekki í ár. Þó að ekki væri farið að ýtrustu óskum var þess gætt við núverandi ákvörðun að veiðum yrði þannig í hóf stillt að ljóst væri að bæði hrygningarstofn og veiðistofn mundi styrkjast samkvæmt áliti íslenskra fiskifræðinga. En á árum fyrr hafði það ekki verið gert því miður.
Það eru auðvitað þessir þættir sem eru erfiðastir sjávarútveginum núna. Þegar menn fara í aðgerðir eins og við erum að gera núna sem hafa varanleg jákvæð áhrif. Þá á ég bæði við þegar aðstöðugjaldinu er sleppt, sem er ekki skammtímaákvörðun heldur varanleg ákvörðun, og þegar er stofnað til sjóðs með þeim hætti sem nú er gert í því skyni að laga starfaðstöðuna í sjávarútvegi og stuðla að því að hún batni stórkostlega. Að vísu með þeim hætti að sjávarútvegurinn sjálfur þegar betur fer að ára standi undir þeim kostnaði eins og ég held að í sjálfu sér ætti ekki að vera ágreiningur um. Því skyldu menn ekki geta verið sammála um það á þingi þjóðarinnar að aðgerðir af þessu tagi sem menn grípa til til að stuðla að bata í sjávarútveginum verði bornar upp af honum sjálfum en ekki skattborgurum beint þegar betur árar þar? Ég held að það ætti að geta orðið sæmileg þjóðarsátt um niðurstöðu af því tagi.
Ég tel þess vegna að þetta sé mjög mikilvæg og varanleg aðgerð. Reyndar tel ég að aðgerðirnar hafi sama svip að stórum hluta til gagnvart öðrum atvinnugreinum. Ég tel það höfuðkost þessara aðgerða að þær taka mið af hagsmunum fjölda atvinnugreina og skapa þeim flestum ef ekki öllum betri starfsskilyrði.
Menn hafa að vísu nefnt sérstaklega ferðaþjónustuna og leyft sér í allmörgum ræðum að nefna eingöngu þar að virðisaukaskattur er settur á hana til samræmis við aðra atvinnuvegi. Þá gleymist mönnum gjarnan að geta þess að á sama tíma eru aðstöðugjöldin að lækka og tryggingagjald er lækkað, sem þessi atvinnugrein hefur lengi barist fyrir, mjög mikið, úr 6% niður í 2,5%. Þetta gerir það að verkum að samræmingin í virðisaukaskatti kemur þessari grein ekki illa. Þvert á móti þegar gengisbreytingin kemur til viðbótar stendur þessi grein sem heild betur eftir en áður. Hins vegar er það auðvitað svo að innan greinarinnar kann að vera að einstakir þættir standi eitthvað lakara en fyrr. Hjá því verður aldrei komist á neinu sviði að slíkt geti hent.
Varðandi niðurskurðarþáttinn sem hv. þm. nefndi, þá hef ég áður svarað svipaðri spurningu í salnum í kvöld. Það er þannig að gerð er krafa til þess að viðkomandi ráðherrar sitji hér yfir umræðum allan daginn en jafnframt gera menn kröfu til þess að geta verið hér þegar þeim hentar og spurt spurninga sem löngu er búið að svara í salnum að svo miklu leyti sem þeim verður svarað nú og tengjast ekki afgreiðslu fjárlaganna.
Virðulegi forseti. Eins og fram kom var það ekki rétt hjá hv. þm. að ég hefði ekki vikið á neina lund að hugmyndum um þróunarsjóð fyrir sjávarútveginn. Um það var sérstakur kafli í þeirri yfirlýsingu sem kynnt var af hálfu ríkisstjórnarinnar og eitthvað hefur það farið fram hjá hv. þm. Á hinn bóginn er rétt að það var ekki getið sérstaklega um það lánsfjármagn sem þeim sjóði væri ætlað að fá sem síðan væri gert ráð fyrir að greinin stæði undir á tilteknum tíma sem ákveðinn væri. En eins og ég sagði gerði ég rækilega grein fyrir sjóðnum eins og ég sýndi hv. þm. fram á með því að rétta honum í ræðustólinn skýrsluna. Ég var viss um að hann vildi heldur hafa það sem sannara reyndist en halda slíku fram úr þessum merka ræðustól.
Ég er þeirrar skoðunar af því að hv. þm. ræddi mjög um sjávarútvegsmálin og þær aðgerðir sem þar eru á ferðinni að menn séu nú að gera ráðstafanir í þeim efnum sem komi sjávarútveginum vel þegar til lengri tíma er horft. Við þekkjum þau dæmi frá gamalli tíð og reyndar nýrri tíð líka að menn hafa farið þar í verkefni þegar staðið hefur illa af sér í þessari mikilvægu grein og hafa haft á sér reddingarbraginn. Núna er gripið til hluta sem varanlegir eru og við megum því ætla að muni duga sjávarútveginum vel þegar annað umhverfi hans verður orðið skaplegt. Menn hafa náttúrlega gert sér það að léttum leik í þessum umræðum að líta fram hjá því að sjávarútvegurinn hefur staðið illa vegna þess að það árar illa. Það fæst ekki sá afli úr hafinu sem við erum vön að fá, sem sjávarútvegurinn er vanur að fá. Það gefur umræðunni ekki ábyrgan svip þegar menn forðast að nefna þessa staðreynd sem er efni sem hvorki er hægt að kenna núverandi eða fyrrverandi ríkisstjórnum um nema að því leyti ef hægt er að færa fram fyrir því fiskifræðileg rök að einhverjar ríkisstjórnir um lengri eða skemmri tíma hafi látið fiska úr hafinu miklu meira en sérfræðingar okkar hafa lagt til. Það var ekki gert að þessu sinni, ekki í ár. Þó að ekki væri farið að ýtrustu óskum var þess gætt við núverandi ákvörðun að veiðum yrði þannig í hóf stillt að ljóst væri að bæði hrygningarstofn og veiðistofn mundi styrkjast samkvæmt áliti íslenskra fiskifræðinga. En á árum fyrr hafði það ekki verið gert því miður.
Það eru auðvitað þessir þættir sem eru erfiðastir sjávarútveginum núna. Þegar menn fara í aðgerðir eins og við erum að gera núna sem hafa varanleg jákvæð áhrif. Þá á ég bæði við þegar aðstöðugjaldinu er sleppt, sem er ekki skammtímaákvörðun heldur varanleg ákvörðun, og þegar er stofnað til sjóðs með þeim hætti sem nú er gert í því skyni að laga starfaðstöðuna í sjávarútvegi og stuðla að því að hún batni stórkostlega. Að vísu með þeim hætti að sjávarútvegurinn sjálfur þegar betur fer að ára standi undir þeim kostnaði eins og ég held að í sjálfu sér ætti ekki að vera ágreiningur um. Því skyldu menn ekki geta verið sammála um það á þingi þjóðarinnar að aðgerðir af þessu tagi sem menn grípa til til að stuðla að bata í sjávarútveginum verði bornar upp af honum sjálfum en ekki skattborgurum beint þegar betur árar þar? Ég held að það ætti að geta orðið sæmileg þjóðarsátt um niðurstöðu af því tagi.
Ég tel þess vegna að þetta sé mjög mikilvæg og varanleg aðgerð. Reyndar tel ég að aðgerðirnar hafi sama svip að stórum hluta til gagnvart öðrum atvinnugreinum. Ég tel það höfuðkost þessara aðgerða að þær taka mið af hagsmunum fjölda atvinnugreina og skapa þeim flestum ef ekki öllum betri starfsskilyrði.
Menn hafa að vísu nefnt sérstaklega ferðaþjónustuna og leyft sér í allmörgum ræðum að nefna eingöngu þar að virðisaukaskattur er settur á hana til samræmis við aðra atvinnuvegi. Þá gleymist mönnum gjarnan að geta þess að á sama tíma eru aðstöðugjöldin að lækka og tryggingagjald er lækkað, sem þessi atvinnugrein hefur lengi barist fyrir, mjög mikið, úr 6% niður í 2,5%. Þetta gerir það að verkum að samræmingin í virðisaukaskatti kemur þessari grein ekki illa. Þvert á móti þegar gengisbreytingin kemur til viðbótar stendur þessi grein sem heild betur eftir en áður. Hins vegar er það auðvitað svo að innan greinarinnar kann að vera að einstakir þættir standi eitthvað lakara en fyrr. Hjá því verður aldrei komist á neinu sviði að slíkt geti hent.
Varðandi niðurskurðarþáttinn sem hv. þm. nefndi, þá hef ég áður svarað svipaðri spurningu í salnum í kvöld. Það er þannig að gerð er krafa til þess að viðkomandi ráðherrar sitji hér yfir umræðum allan daginn en jafnframt gera menn kröfu til þess að geta verið hér þegar þeim hentar og spurt spurninga sem löngu er búið að svara í salnum að svo miklu leyti sem þeim verður svarað nú og tengjast ekki afgreiðslu fjárlaganna.