Jóhannes Geir Sigurgeirsson
:
Virðulegi forseti. Ég sé ekki ástæðu til þess að hafa mörg orð við afgreiðslu þessa máls hér við 1. umr. en ég ætla þó að koma að örfáum atriðum. Ég skil rökin sem eru færð fyrir þessari breytingu á lánsfjárlögum og eins og ég sagði mun ég ekki leggja stein í götu framgangs málsins út frá þeim forsendum. Það væri hins vegar freistandi að ræða ýmislegt varðandi húsnæðismálin og þau áhrif sem þetta hefur á lánsfjármarkaðinn. Ég mun þó einungis nefna hér örfá atriði.
Formaður nefndarinnar nefndi það að við mundum væntanlega vilja sjá fjör á þessum markaði, þ.e. að einhverjar framkvæmdir væru í gangi. Það kom fram hjá síðasta ræðumanni að þetta væru nú kannski frekar fjörbrot heldur en að um sé að ræða mikið fjör í uppsiglingu. Það er svolítið annað mál að mér fannst að hv. þm. Vilhjálmur Egilsson talaði örlítið sér um hug því að ég býst við án þess að ég ætli að gera formanni okkar upp skoðanir að hann mundi frekar vilja sjá uppgang og framkvæmdagleði annars staðar í okkar þjóðfélagi í dag heldur en í stórauknum byggingum íbúðarhúsnæðis. Það væri að mínu mati miklu skemmtilegra að nú væri drift og kraftur í uppbyggingu í atvinnulífinu og þar væru í gangi fjárfestingar sem síðan gætu skapað sterkari grunn undir einkaneysluna og þar á meðal íbúðarbyggingar.
En það er eitt atriði sem ég ætlaði að gera að umræðuefni og það er greiðslumatið. Ég verð stöðugt gagnrýnari á það fyrirbæri eftir því sem ég sé meira af því, þ.e. að einhverjir skrifstofumenn úti í bæ setjist niður út frá mjög takmörkuðum upplýsingum og hafa vissulega engin tækifæri til þess að spá fram í tímann og gefa út eitthvert vottorð um lánshæfi gagnvart láni sem á síðan að endurgreiðast á fjórðungi aldar. Mér finnst að þarna sé oft og tíðum verið að gefa fólki meiri fyrirheit en hægt er að standa við. Og þetta segi ég sérstaklega í ljósi þess sem nú er að gerast og beini orðum mínum til hæstv. félmrh. Stór hópur þeirra sem eru að taka húsbréfalánin er fólkið í miðlungstekjuhópunum í þjóðfélaginu og þar rétt fyrir ofan, lægst launaða fólkið fer í biðröðina í félagslega kerfinu. Tökum dæmi um einstakling eða hjón sem hafa fengið greiðslumat fyrir tveimur árum þar sem gert var ráð fyrir ákveðnum tekjum. Síðan hefur það verið að gerast á tveimur síðustu árum og er að gerast enn að hæstv. ríkisstjórn grípur þarna harkalega inn í. Það er alltaf verið að fletja út ráðstöfunartekjukúrfuna hjá þessu fólki, millitekjufólkinu og þeim sem kannski eru með aðeins rúmlega miðlungstekjur með því að lækka barnabætur, með því að lækka vaxtabæturnar, með breytingum á skattkerfinu þannig, og nú hef ég þann fyrirvara sem ég gerði fyrr í minni ræðu varðandi það að menn séu yfir höfuð að gefa út greiðsluvottorð, að þær forsendur sem menn fengu útreiknaðar fyrir einu eða hálfu öðru ári síðan standast alls ekki lengur og ekki eingöngu vegna þess að ástæður í þjóðfélaginu hafi versnað þannig að tekjumöguleikar séu minni heldur ekki síður vegna ráðstafana þeirra sömu stjórnvalda og gáfu út greiðsluvottorðið á sínum tíma.
Virðulegi forseti. Ég sé ekki ástæðu til þess að hafa mörg orð við afgreiðslu þessa máls hér við 1. umr. en ég ætla þó að koma að örfáum atriðum. Ég skil rökin sem eru færð fyrir þessari breytingu á lánsfjárlögum og eins og ég sagði mun ég ekki leggja stein í götu framgangs málsins út frá þeim forsendum. Það væri hins vegar freistandi að ræða ýmislegt varðandi húsnæðismálin og þau áhrif sem þetta hefur á lánsfjármarkaðinn. Ég mun þó einungis nefna hér örfá atriði.
Formaður nefndarinnar nefndi það að við mundum væntanlega vilja sjá fjör á þessum markaði, þ.e. að einhverjar framkvæmdir væru í gangi. Það kom fram hjá síðasta ræðumanni að þetta væru nú kannski frekar fjörbrot heldur en að um sé að ræða mikið fjör í uppsiglingu. Það er svolítið annað mál að mér fannst að hv. þm. Vilhjálmur Egilsson talaði örlítið sér um hug því að ég býst við án þess að ég ætli að gera formanni okkar upp skoðanir að hann mundi frekar vilja sjá uppgang og framkvæmdagleði annars staðar í okkar þjóðfélagi í dag heldur en í stórauknum byggingum íbúðarhúsnæðis. Það væri að mínu mati miklu skemmtilegra að nú væri drift og kraftur í uppbyggingu í atvinnulífinu og þar væru í gangi fjárfestingar sem síðan gætu skapað sterkari grunn undir einkaneysluna og þar á meðal íbúðarbyggingar.
En það er eitt atriði sem ég ætlaði að gera að umræðuefni og það er greiðslumatið. Ég verð stöðugt gagnrýnari á það fyrirbæri eftir því sem ég sé meira af því, þ.e. að einhverjir skrifstofumenn úti í bæ setjist niður út frá mjög takmörkuðum upplýsingum og hafa vissulega engin tækifæri til þess að spá fram í tímann og gefa út eitthvert vottorð um lánshæfi gagnvart láni sem á síðan að endurgreiðast á fjórðungi aldar. Mér finnst að þarna sé oft og tíðum verið að gefa fólki meiri fyrirheit en hægt er að standa við. Og þetta segi ég sérstaklega í ljósi þess sem nú er að gerast og beini orðum mínum til hæstv. félmrh. Stór hópur þeirra sem eru að taka húsbréfalánin er fólkið í miðlungstekjuhópunum í þjóðfélaginu og þar rétt fyrir ofan, lægst launaða fólkið fer í biðröðina í félagslega kerfinu. Tökum dæmi um einstakling eða hjón sem hafa fengið greiðslumat fyrir tveimur árum þar sem gert var ráð fyrir ákveðnum tekjum. Síðan hefur það verið að gerast á tveimur síðustu árum og er að gerast enn að hæstv. ríkisstjórn grípur þarna harkalega inn í. Það er alltaf verið að fletja út ráðstöfunartekjukúrfuna hjá þessu fólki, millitekjufólkinu og þeim sem kannski eru með aðeins rúmlega miðlungstekjur með því að lækka barnabætur, með því að lækka vaxtabæturnar, með breytingum á skattkerfinu þannig, og nú hef ég þann fyrirvara sem ég gerði fyrr í minni ræðu varðandi það að menn séu yfir höfuð að gefa út greiðsluvottorð, að þær forsendur sem menn fengu útreiknaðar fyrir einu eða hálfu öðru ári síðan standast alls ekki lengur og ekki eingöngu vegna þess að ástæður í þjóðfélaginu hafi versnað þannig að tekjumöguleikar séu minni heldur ekki síður vegna ráðstafana þeirra sömu stjórnvalda og gáfu út greiðsluvottorðið á sínum tíma.