Hæstv. forseti. Ég vil byrja á því að harma það að enn skuli vera haldinn kvöldfundur. Ég fór fram á það
fyrir kvöldmatarhlé og reyndar krafðist þess að svo yrði ekki en fékk engin viðbrögð við því úr forsetastóli. Ég tel að það sé ekki viðunandi ástand að vera hér kvöld eftir kvöld, langt fram á nætur og menn séu að mæta til vinnu ósofnir og illa sofnir og varla hæfir til þess að meta mál á réttum forsendum, einfaldlega vegna svefnleysis og þreytu. Ég tel að það verði að endurskoða það fyrirkomulag sem er hér.
Ég minntist líka á það að þingmenn eru eins og aðrir fjölskyldumenn og þeir vilja fá að sinna sinni fjölskyldu eins og kostur er á þeim tíma sem hátíðlegastur er á árinu, þ.e. um jólin, og ég tel að með því fyrirkomulagi, sem nú er viðhaft, sé þess enginn kostur, ekki nokkur.
Sem dæmi getur sá sem stendur hér sagt það með stóra fjölskyldu að hann hefur varla séð hana í heila viku. Hann hefur varla séð hana og það liggur við að það þurfi að kynna sig ef maður skyldi rekast á einhverja vakandi. Þetta er náttúrlega ekki hægt, þetta er ekki hægt. Ég er búinn að upplifa það undanfarna daga að menn sofna hér um húsið þvert og endilangt. Menn sofna inni á nefndarfundum. Hvers lags lög halda menn þá að við séum að samþykkja í framhaldi af slíku? Það eru einhver svefnlög --- það eru til vökulög, þau eru þverbrotin, en það eru svefnlög sem samþykkt eru núna þessa síðustu og verstu daga. ( Gripið fram í: Hver ber ábyrgð á þessu?) Það eru vafalaust ýmsir sem bera ábyrgð á því. Þessi vinnubrögð eru ekki til sóma en að vísu er það ekki í fyrsta sinn sem það hendir, það gerðist að vísu ekki jafnoft hér áður, alla vega ekki á fyrstu árum mínum hér á þingi. Mér þykir hálfsúrt að mæta hér, ég er búinn að mæta hér alla vikuna og sitja fram á rauða nótt, og að horfa nánast á alla stóla tóma vitandi það að þá sitja menn eða liggja heima hjá sér steinsofandi. Hér kom fram tillaga um daginn frá hv. þm. Ragnari Arnalds um að greiða atkvæði um það hvort halda ætti áfram fundi eða ekki. Því var auðvitað hafnað og fundinum var frestað eða slitið vegna þess að það mátti ekki vekja einstök stórmenni úr stjórnarliðinu, óbreytta þingmenn vafalaust, en ráðherra hefur örugglega ekki mátt vekja. Ég mótmæli þessum vinnubrögðum, þó að ég heiti stjórnarliði þá mótmæli ég þeim engu að síður.
Það er auðvitað freistandi að spyrja núna: Hvar eru þeir þingmenn sem eiga að fylla alla þessa tómu stóla núna? Hafa allir fjarvistarleyfi? Hafa allir ráðherrarnir fjarvistarleyfi? Erum við ekki hér að leggja slíkar álögur á fólkið að allir ráðherrarnir eigi að vera hér og svara fyrir það? Ég hefði haldið það. Við erum að leggja slíkar álögur á fólkið að menn verða að svara fyrir þær og þá þýðir ekkert að segja að augu og eyru séu einhvers staðar annars staðar, þá geta alveg eins allir þingmenn setið heima og horft á Sýn.
Mig langar að spyrja hæstv. forseta, því að ég hugsa að hér séu ein 30--40 sæti tóm, hafa allir þessir menn fjarvistarleyfi? Ef þeir hafa það ekki þá óska ég eftir að kallað verði í þá. Þeir eiga að vinna hér alveg eins og við, alveg nákvæmlega eins. Ég fer formlega fram á það að það verði hringt út og mönnum gerð grein fyrir því að það er kvöldfundur, jafnt stjórnarliða sem stjórnarandstæðinga sem ráðherra. Ég vil bara að þeir sinni sínum þinglegu skyldum alveg eins og við hinir.
Mér þykir örlítið súrt að vera hér að ræða um breytingar í skattamálum og hafa ekki viðstaddan formann efh.- og viðskn. (Gripið fram í.) Það má vel vera að hann hafi fjarvist og þá virði ég það, en ég veit ekki hvernig því máli er háttað. En engu að síður þá vill þannig til að hv. formaður á stórafmæli í dag og merkan dag og má vel vera að það sé ástæðan fyrir því að hann er ekki viðstaddur og ef svo er þá virði ég það um leið og ég óska honum til hamingju með 40 ára afmælið. ( Gripið fram í: Við frestum umræðunni.) Nei, ég tel mig ekki þurfa að fresta umræðu vegna fjarveru hans þótt það hefði auðvitað verið æskilegra að hafa hann viðstaddan.
Virðulegi forseti. Ég hef fyrirvara við þetta frv. en eins og ég sagði áðan er verið að leggja miklar álögur á fólkið í landinu, álögur sem ég tel að mjög margt fólk mun einfaldlega ekki rísa undir og því er hér um mjög alvarlegt mál að ræða. Í þessu plaggi er ýmislegt gott, það er ýmislegt sem er til bóta fyrir atvinnuvegina í landinu en það er yfirlýst stefna stjórnvalda að flytja byrðarnar af atvinnulífinu yfir á einstaklingana. Það er í sjálfu sér allt í lagi að gera slíkt en það á ekki að flytja það yfir á minnstu mennina í þjóðfélaginu --- litla manninn, eins og það var einu sinni orðað. Það er í lagi að færa byrðarnar til en ekki á litla manninn og það er nákvæmlega því miður það sem verið er að gera nú. Við það er ekki hægt að una. Það er einfaldlega ekki hægt að una við það vegna þess að litli maðurinn rís ekki undir því og menn verða að opna augun fyrir því að það er ekki hægt að fara ofan í tóma vasa og ná í pening. Hann er ósköp einfaldlega ekki þar. En það eru til aðrir vasar og það eru til stærri vasar og þar er peningurinn. Þangað á að sækja hann.
Þetta frv. hér, eins og ég segi, leggur miklar byrðar á fólk og það er hlálegt, svo ég byrji á frv. aftan frá, að vera að leggja allar þessar byrðar á fólk sem er með 60--70 þús. kr., með börn á framfæri og þarf að borga af húsnæði og annað slíkt, að þá skuli VIII. kaflinn í frv. vera skattfríðindakafli fyrir einn mann --- skattfríðindakafli fyrir einn mann. Á sama tíma og við erum að leggja álögur á fólk. Það er svo falskur tónn í þessu að það er með ólíkindum, enda lagði ég það til í nefndinni að við tækjum þennan kafla út, hann ætti alls ekki heima hérna, það væri hægt að flytja þetta sem sér frumvarp. En að í sama frv. og við erum að leggja miklar álögur á fólk skulum við hafa sér kafla um það að veita einstaklingi skattfríðindi er gjörsamlega út úr öllu korti. Og þegar við erum að skattleggja lágtekjufólkið með þessum þunga þá á enginn að hafa þessi skattfríðindi, enginn. Ef menn eru rithöfundar, tónskáld eða eitthvað annað, þá er það atvinna sem þeir velja sér og þeir geta haft sitt lifibrauð af en við hin eigum ekki að borga fyrir það. Þetta var einn af fyrirvörunum sem ég hafði við þetta frv., hæstv. forseti, að mér finnst það með ólíkindum að hafa þetta hér inni.
Annar fyrirvari sem ég hafði og kemur engum á óvart er við skattinn á verslunar- og skrifstofuhúsnæði og um hann þarf að sjálfsögðu ekki að hafa mörg orð, það mál þekkja allir. Þeir sem hlustuðu á hæstv. félmrh. í gær hafa heyrt að atvinnuleysið í dag er hvað mest í verslun. Ætli það sé ekki tímabært að fara að aflétta þessum álögum af versluninni? Ætli það megi ekki aðeins létta undir með henni? Hér æpa menn: Mismunun, mismunun í skattlagningu. Menn hrópa hér um landsútsvar: Mismunun og aðrar mismunanir. En menn tala ekki um þessa mismunun. Þarna er ein ákveðin stétt tekin út úr. Það er eins og menn horfi alltaf á skrifstofu- og verslunarhúsnæði sem Kringluna. Ég kallaði það kringluaugun hér í fyrra. Það er skrifstofuhúsnæði úti um allt land. Það eru verslanir úti um allt land, byggðaverslun berst í bökkum. Ég hef ekki orðið var við að landsbyggðarþingmennirnir verji hana en þegar þeir koma út í kjördæmin þá stendur ekki á því, en þegar komið er hér inn á þing þá er skattur á skrifstofu- og verslunarhúsnæði litinn kringluaugum. Ekkert annað en kringluaugu. Einhver ,,glamor``. En það er bara ekki þannig. Það eru litlir kaupmenn úti um allt og það eru lítil skrifstofuhúsnæði úti um allt. Ef menn eru að tala um mismunun á annað borð þá skulu þeir tala um það alla leið. Þessari atvinnugrein einni sér er mismunað og það gróflega. Þessi skattur á stórafmæli í dag alveg eins og hv. formaður efh.- og viðskn. 15 ára afmæli á þessi tímabundni skattur. Ég harma það, ég harmaði það einnig í fyrra, alveg sérstaklega í ljósi þess að þetta er sérstakt baráttumál míns flokks. Af hverju í ósköpunum stígum við ekki skrefið eða alla vega skref í áttina? Sýnum að við stöndum við orðin. Það er það sem verið er að tala um allan tímann. Nei, það má ekki gera.
Virðulegi forseti. Þriðji fyrirvarinn, sem ég geri, er við 5. gr. eins og hún er í þskj. Meiningin var að skerða barnabætur verulega. Eftir mikla umfjöllun í efh.- og viðskn. þar sem ég ítrekað bað um útreikning á því hverjar væru heildarálögurnar sem lagðar væru á fólkið. Við höfðum fengið upplýsingar frá BSRB um að álögurnar væru 220 þús. kr. á ársgrundvelli fyrir fjögurra manna fjölskyldu. með 235 þús. kr. mánaðartekjur. Ég neitaði að trúa þessu. Ég bað um útreikning frá fjmrn. á alveg nákvæmlega sama dæmi þannig að hægt væri að stilla þeim upp hlið við hlið og sjá út mat fjmrn. á þessu dæmi. Það leið og beið þangað til ég fékk að vita þær niðurstöður. Í millitíðinni tók nefndin á málinu á fimm tíma fundi og skipti um skoðun, breytti um stefnu og fór út í það að skera persónuafsláttinn og til þess að ná sömu tekjum og skerðing barnabóta átti að gefa ríkissjóði, þá þurfti að skerða persónuafsláttinn um 300 kr. Það átti að gefa þessar 500 millj. sem skerðing barnabótanna átti að skila í ríkissjóð. Til þess að auka enn frekar aðstoðina við einstætt foreldri með fyrsta barn var bætt við 20 kr., 320 kr. átti því að lækka persónuafsláttinn. 320 kr. sem áttu þá að gefa 535 millj. kr. Þetta var erfitt mál og mér mjög erfitt að kyngja. Þegar ég stóð upp af þeim fundi sagði ég að ekki yrði farið lengra. Hvað gerist? í framhjáhlaupi er ég spurður daginn eftir hvort ég hafi heyrt í fulltrúa ráðuneytisins. Nei, ég hafði ekki heyrt í honum. Hvað átti ég að heyra frá honum? Að skerðingin væri komin í 400 kr., sem sagt hækkað um 20--25% á nokkrum klukkutímum og ekki einu sinni rætt í nefndinni. Ekki rætt í nefndinni. ( ÓÞÞ: En rætt í þingflokki Sjálfstfl.) Ekki rætt neins staðar, mér vitanlega, nema þá uppi í ráðuneyti.
Þessum vinnubrögðum get ég ekki unað. Ég hafði sagt í nefndinni að ef heilbrn. væri í vandræðum með mál sín þá skyldi hún moka sinn flór sjálf. Hún mokaði hann ekki yfir til okkar. Ef þetta ætti að standa þá félli ég frá öllum stuðningi við frv. Ég styð einstakar greinar en í meginatriðum mun ég vera á móti þessu. Ekki er hlustað á það. Ég gagnrýndi áðan vinnubrögðin í þinginu. Hvers lags vinnubrögð eru þetta? Ekki einn einasti útreikningur á bak við þetta. Getum við fullvissað okkur um að þetta séu 400 kr.? Eru það 410, 420 kr.? Hvar endar þetta? Valdið er farið út úr þinginu, það er komið upp í ráðuneyti, það er komið til embættismanna. Kannski strjúkumst við við ráðuneytismann á morgun og þá er það komið upp í 450 kr. Svona vinnubrögð ganga auðvitað ekki.
En það er einn möguleiki á því að ég styðji þetta frv. og allar þessar álögur. Ef ráðherra eða einhver hér inni getur sagt mér hvernig þetta fólk á að rísa undir þessu. Ef menn geta sýnt mér fram á það að þessi tekjuhópur fólks rísi undir þessu þá skal ég styðja þetta frv. En það liggur fyrir að þetta er á annað hundrað þús. kr. fyrir þetta fólk. ( Gripið fram í: Þetta er skattpíningarstjórn.) Sýnið mér fram á hvernig það rís undir þessu og ég skal styðja þetta. Það er ekki til of mikils mælst ef við ætlum að ganga til atlögu við fólkið þá er ekki til of mikils mælst að menn opnuðu augun og væru klárir á því hvað þeir eru að gera. Við erum að rústa heimilum svo hundruðum skiptir. Við erum að fjölga gjaldþrotum heimila svo hundruðum skiptir. Ef menn sjá þetta og gera þetta með opin augun, gott og vel, þá er það þeirra mál. En svona sé ég þetta fyrir mér og svona get ég ekki stutt það. Það er engin leið.
Ég ætla að lesa texta úr ágætu plaggi sem ég er með. Það er stuttur texti, með leyfi forseta:
,,Skattbyrði heimilanna er nú með þeim hætti að ekki verður við unað. Svo mikil er skattbyrðin orðin að alþýðufjölskyldan hefur vart fyrir brýnustu nauðsynjum.`` ( Gripið fram í: Þetta er landsfundarsamþykkt Sjálfstfl.) Þetta er hárrétt, hv. þm., þetta er landsfundarsamþykkt míns flokks síðan 1991 og þetta er staðan þá. Hvernig haldið þið að staða heimilanna sé núna? Halda menn þá núna að heimilin þoli þetta? Bara alls ekki. ( ÓÞÞ: Eru þetta kröfur frá Alþfl.?) Ég undra mig ekki á því að hér eigi að herða skatteftirlit. Vel getur verið að fólk hafi hingað til stundað það eða reynt að hagnast pínulítið á því að stinga undan skatti. Það má vel vera. En nú breytast hlutirnir. Ef fólk á að lifa og komast af þá verður það að stinga undan skatti. Þá verður það að gera það. Ég er ekkert hissa á því að það þurfi að herða eftirlitið. Það er alveg ljóst ef fólk ætlar að lifa á þessu tekjubili í þessu landi verður það að finna sér svona peninga. Er
þetta þá skattsvikastefna? Ég spyr. En svarið kemur kannski á eftir þegar það verður útskýrt fyrir okkur hvernig í ósköpunum fólk á að rísa undir þessu.
Hins vegar er athyglisvert að kaupmáttarskerðingin virðist ekki vera á hreinu á milli ráðuneytanna. Fjmrn. segir að kaupmáttarskerðing sé 3,7%. Við hlustuðum á félmrh. í gær, þá var það komið upp í 4,4%. ASÍ reiknaði það 7,8% eða eitthvað slíkt. Þær tölur sem ég fór með hér áðan voru lágmarkstölur, miðað við 4%. Ég bið menn aðeins að staldra við. Það er komin gjá milli fólks í landinu en hún má ekki vera svo stór að menn sjá ekki yfir hana. Menn segja kannski: Hvar á þá að taka tekjurnar þegar ekki er hægt að kreista þetta af láglaunafólkinu? Hvar á að taka tekjurnar?
Ég hef verið andstæðingur hátekjuskatts, ekki vegna þess að ég vilji ekki skattleggja háar tekjur. Ég hef verið á móti því vegna þess að ég hef talið að það væri hálfgerð skemmd á staðgreiðslukerfinu. Fyrst og fremst á þeirri forsendu. En nú er búið að taka um það ákvörðun að hafa hátekjuskatt. Þess vegna segi ég: Af hverju mega þá ekki vera fleiri þrep? Af hverju má þá ekki fara hærra? Af hverju má ekki fara upp í 3 millj., 3,5 millj., og þrepa það upp og taka þá peninga? Þetta orðaði ég líka inni í nefnd, meiri hluta að vísu. Kom ekki til greina.
Ég hef stundum talað líka um ferða- og risnukostnað íslenska ríkisins. Ég nefndi um daginn varðandi þyrluna og menn blésu á það og vilja ekki nota peningana í hana. Allt í lagi, notum það þá núna. Ég er með svar við fyrirspurn frá hv. þm. Málmfríði Sigurðardóttur frá 112. löggjafarþingi. Þar kemur fram að árið 1989 er ferða- og risnukostnaður íslenska ríkisins 1 milljarður, árið 1989. Sýnist mönnum að ráðherrar hafi setið mikið heima síðan? Ætli hann hafi ekki aukist eitthvað? Ég reikna með því. Að sjálfsögðu má skera þetta niður. Það má þess vegna taka beina stefnu og segja bara um helming, niður með það. En eru menn tilbúnir í það? Nei, örugglega ekki, því þá er snert við nokkrum tindátum. Þá er snert við tindátum. Hvað með öll margföldu nefndastörfin inni í embættismannageiranum? Hvað er með menn sem eru í þremur, fjórum, fimm, sex eða sjö nefndum, öllum hátt launuðum ofan á dagvinnuna sína? Auðvitað á að þurrka þetta út. Menn eiga að líta inn á við áður en þeir fara að líta út á við og skera niður og leggja álögur. Þegar menn eru búnir að gera það þá geta þeir snúið sér að öðrum og sagt: Ég byrjaði, ég tók sjálfan mig fyrst.
Svo koma menn og segja: Skera niður? Við skárum niður dagpeningana, segja ráðherrar. Hvað skáru þeir niður? Þeir skáru niður álagið, þeir fóru úr 120% niður í 100%. Það er einhver almesti niðurskurður sem ég hef vitað um sem kemst ekki einu sinni niður fyrir 100%. Þetta eru náttúrlega engin svör. En þegar við byrjum á okkur sjálfum þá getum við farið að snúa okkur að öðrum og krafist af þeim en ekki fyrr.
Ég vil því ráðleggja ráðherrunum og ríkisstjórninni allri að trappa sig aðeins niður. Komið niður til fólksins, talið við það, kynnist viðhorfunum hvernig það er að lifa þarna niðri. Það er allt annað þarna niðri heldur en uppi, það get ég fullvissað menn um.
Ég held að menn verði líka að átta sig á því að fólkið í landinu eru ekki einhverjar tölur á blaði. Þetta eru lifandi verur með tilfinningar. Það þýðir ekki að setja reglustiku á blað uppi í ráðuneyti og segja: Svona skal þetta vera. Svona er skattheimtan miðað við hitt eða þetta. Á bak við þetta er fólk, fólk með tilfinningar, fólk með heimili, fólk með börn.
Af hverju halda menn að ofbeldi fari vaxandi, unglingavandamál fari vaxandi, fíkniefnaneysla fari vaxandi, agaleysi vaxi? Það er vegna þess að það er enginn eftir til þess að ala börnin upp. Allir verða að vera úti á vinnumarkaðinum. Hjón, bæði í tvöfaldri vinnu, til þess að hafa þetta af. Hver elur þá börnin upp á meðan? Það er gatan. Það er hið harða líf á götunni. Þetta eru afleiðingar skattastefnu, ekkert endilega þessarar ríkisstjórnar, heldur síðustu ára og það er eins gott að menn fari að átta sig á því. Ég held að menn mættu kíkja yfir hafið til verðandi forseta Bandaríkjanna, hvað hann er að gera. Ég veit ekki annað en hann sé að lækka skatta og auka ríkisútgjöld og hann hefur ekki verið talinn beint vitlaus. A.m.k. ekki enn þá. Við skulum sjá hvernig honum reiðir af, en þetta er athyglisverð hugmynd, athyglisverð tilraun. (Gripið fram í.)
Virðulegi forseti. Það er hægt að hafa mörg orð um aðra þætti þessa frv. Þetta er það helsta sem ég vildi sagt hafa, a.m.k. í þessari atrennu. Vel má vera að ég hafi verið nokkuð stóryrtur en það eru vissulega tilefni til. Það er t.d. allur kaflinn eftir um virðisaukaskattinn og afleiðingar hans. Það er allur kaflinn eftir. Skólagjöld voru ákveðin fyrir nokkrum dögum. Íþyngjandi fyrir heimilin. Það er búið og gert. Bókaskatturinn kemur ofan á það. Í nefndinni var líka reynt að taka út virðisaukaskatt af námsbókum. Það var ekki við það komandi. Mönnum fannst það of flókið sem er að sjálfsögðu ekkert flókið. Það vantaði viljann eða kannski að hugmyndin kæmi frá réttum aðila, ég veit það ekki.
Menn líta á ferðaþjónustuna sem aðalvaxtarbroddinn í dag, auðvitað á að skattleggja hana. Auðvitað klípa á vaxtarbroddinn. Ég skil ekki svona stefnu. Ég skil hana ekki. Skattlagning á fólksflutninga. Þar er mismunun. Menn voru að tala um mismunun. Hvað segja Vestmanneyingar sem fá þetta af öllum þunga á sig? Þeir komast ekki upp á land öðruvísi en með ferju eða fljúgandi. Þetta er sérstakur Vestmannaeyjaskattur. Hvað segir íþróttahreyfingin? Hverjir ætlu séu stærstu kúnnar flugfélaganna innan lands? Það er sjálfsagt íþróttahreyfingin. Lítum til Vestmannaeyja. Vestmanneyingar þurfa að borga 12 millj. bara í ferðakostnað flugleiðis. Það kemur beint ofan á það, það er beinn skattur á íþróttahreyfinguna. Ofan í agaleysið í þjóðfélaginu, sem ég var að lýsa áðan, þegar við þurfum hvað helst á styrkri íþróttahreyfingu að halda.
Virðulegi forseti, ýmislegt mætti betur fara. Ég ætla ekki að eyða fleiri orðum í þetta en tel hins vegar
alveg nauðsynlegt og ég tel það skynsamlegt að nefndin taki þetta mál aftur til sín og skoði það betur. Fari aftur yfir það, skoði nákvæmlega með opnum augum hvað við erum að gera. Hvað erum við að gera? Þegar menn eru algjörlega klárir á því og svara mér því hvernig fólk rís undir þessu þá skulum við taka afstöðu til málsins en ekki fyrr.