[17:50]
Stefán Guðmundsson :
Virðulegi forseti. Ég vil eins og aðrir taka það fram að ég fagna þeirri umræðu sem hér fer fram í dag þó ég hefði auðvitað kosið það að hér væru fleiri við þessa umræðu því að hún snertir vissulega það marga. Sú tillaga sem hér er verið að ræða um stefnumótun í byggðaáætlun og samþykkt var að vinna að gerð slíkrar áætlunar á vordögum 1991 og ég fagna því og ítreka það að hér er mjög gott og þarft mál á ferðinni sem ég vænti að skili árangri. Ég geri mér hins vegar grein fyrir því jafnframt að hér er um frumsmíð að ræða sem ég vænti að hafi tekist vel en ætíð er það nú svo að alltaf má bæta og ég vona að það verði gert í meðferð þings og nefndar.
Ég leyni því ekki að auðvitað hefði ég kosið að þessi tillaga um stefnumótun í byggðamálum, þessi frumsmíð, hefði verið unnin undir annarri ríkisstjórn sem hefði haft aðra stefnu en sú ríkisstjórn sem nú situr og þar hefði verið bjartara fram undan og meiri víðsýni í atvinnumálum heldur en mér finnst því miður nú vera en eins og segir í þessari bók okkar og það var auðvitað sá grundvöllur sem stjórn Byggðastofnunar hafði til að vinna eftir, en þar segir:
,,Í tillögunni komi fram stefna ríkisstjórnar í byggðamálum og tengsl hennar við almenna stefnu í efnahags- og atvinnumálum, svo og við áætlanir á sviði opinberrar þjónustu í landinu.``
Það er nefnilega heila málið að þessi áætlun er að mörgu leyti stefna ríkisstjórnarinnar og það var sá rammi sem stofnunin hafði til þess að vinna eftir. Og ég segi það að ég hefði viljað það að sú ríkisstjórn sem situr þegar þessi frumsmíð fer fram hefði haft aðra stefnu heldur en því miður nú er.
Hv. þm. Ragnar Arnalds og reyndar einnig hæstv. forseti þingsins, Pálmi Jónsson, hafa fjallað um svokölluð vaxtarsvæði sem voru lengi og mikið rædd í stjórn stofnunarinnar. Þeir töluðu gegn því og reyndar gerðu það hér einnig nú og töldu að það væri kostur að það hefði tekist að koma þessu máli innan sviga í þessu áliti. Ég verð að segja það hér og gerði að ætíð í nefndarstarfinu að ég er þeim ekki sammála í þessum efnum. Ég tel það galla að ekki skuli hafa verið frekar og markvissar fjallað um þessi vaxtarsvæði og þau skilgreind miklu frekar en gert hefur verið. Ég tek á margan hátt undir með hv. þm. Guðna Ágústssyni sem sagði að það hefðum við átt að gera. En svo segir í þessari bók okkar einnig:
,,Á grundvelli framangreinds er áhersla lögð á eftirfarandi:
1. Ríkisstjórnin leggur áherslu á eflingu svonefndra vaxtarsvæða á landsbyggðinni. Í áætluninni verður að koma fram greinargóð skilgreining á því hugtaki.``
Undir þetta tek ég fullkomlega. Ég held nefnilega að það sé orðið tímabært að menn kveði hér fastar að. Við þessir landsbyggðarmenn hopum gjarnan þegar kemur að þessum tímapunkti, þá hopum við of oft, þorum ekki að kveða fastar að eins og okkur er nauðsynlegt að gera, átta okkur á stöðunni sjálf heima fyrir. Því vil ég að þetta komi hér fram vegna ummæla þeirra hér áðan.
Ég vildi segja það líka að ég hefði auðvitað á margan hátt kosið það að þessi stefnumörkun hefði verið á annan hátt ef ég hefði fengið því ráðið einn og sér. Ég hefði viljað sá hana miklu afmarkaðri og markvissari en hér er lagt til. Ég tel að það sé svo brýnt fyrir landsbyggðina að fá fram áætlun um byggðamál sem tali alveg skýru máli.
Ég tek undir það líka sem hv. þm. Hjörleifur Guttormsson sagði hér áðan að ég er talsmaður þess að færa aukin völd heima í héruð. Ég hefði viljað sjá í þessari áætlun tekið fastar á þeim málum. Ég hef líka verið stuðningsmaður þess og ræddi um það oft og mörgum sinnum að það yrði kveðið upp úr með það að stofnaðir yrðu sérstakir atvinnuþróunarsjóðir í hverju kjördæmi sem hefðu markaða tekjustofna og hefðu sérstakar stjórnir heimamanna sem sæju um það að lána til hinna minni verkefna á hverju svæði fyrir sig. Byggðastofnun kæmi síðan til þegar yrði tekist á um hin stærri mál. Ég hefði treyst heimamönnum fullkomlega til þess að fara með slíka ábyrgð en því miður komst þetta heldur ekki fram.
Því er nú verr og miður að hv. þm. Gunnlaugur Stefánsson er farinn héðan en hann talaði um flutning ríkisstofnana út á land og var að hæla sér og sínum flokki af afrekum í þeim efnum og hversu það væri nauðsynlegt en hann minntist ekki á áformin um það að flytja sjúkrahúsareksturinn og heilbrigðisþjónustuna frá landsbyggðinni. Hann minntist ekkert á áformin um að leggja niður sýslumannsembættin eða dómaraembættin og flytja þau á höfuðborgarsvæðið. Nei, hann minntist ekki á það heldur fór úr salnum. En við höfum tækifæri til þess síðar að ræða við þann ágæta mann.
En eins og ástandið er í dag þá hefur Byggðastofnun mikið verk að vinna. Atvinnulífið verður að reisa við og við höfum alla burði til þess að gera slíkt. Landssamband iðnaðarmanna segir okkur að ef skynsamlega sé staðið að málum megi skapa hér hvorki meira né minna en um 4--5 þúsund ný störf í iðnaði og ég fullyrði að það liggja milljarðar í atvinnutækifærum í sjávarútvegi. En stefnuna vantar. Það er umhugsunarefni að ef manni dettur í hug í dag að kaupa frystitogara í stað hefðbundins ísfiskstogara vegna þess að rekstrargrundvöllur þessa togara, ísfiskstogara, er brostinn, en grundvöllurinn undir frystitogarann er í lagi í dag þá eru menn neyddir til þess að fara út í slíka starfsemi, fara yfir í lánasjóðina, þá eru allar dyr opnar til þess að fá lán til slíkra framkvæmda sem kosta trúlega um 1,5 milljarða kr. En fari aðilar sem vilja vinna hráefni hér heima, skaffa verkafólki störf þannig að við getum sjálfir hér heima notið margfeldisáhrifar vinnunnar og viljum byggja upp þessa atvinnu í landi, þá koma menn að lokuðum dyrum. (Forseti hringir.) Hæstv. forseti, ég er að ljúka máli mínu. Fiskeldið, bæði lax og bleikja, búa örugglega yfir margvíslegum nýjum atvinnutækifærum. Það er engin spurning í mínum huga.
Atvinnuleysið, hæstv. forseti og hæstv. forsrh., atvinnuleysi á Íslandi er algerlega óásættanlegt. (Forseti hringir.) Margvíslegir möguleikar til að skapa þúsundir nýrra starfa blasa við okkur hvert sem við lítum ef við berum aðeins gæfu til þess að breyta um stefnu og hafa skilning á því að nota og njóta þess sem íslenskt er.