[14:38]
Anna Ólafsdóttir Björnsson :
Virðulegi forseti. Það eru ekki mörg orð sem ég þarf að bæta við þá ágætu framsögu sem hér var flutt fyrir hönd allshn. af hv. frsm. og formanni allshn. Það sem mér finnst fyrst og fremst ástæða til að geta um er það sem kemur fram aftarlega í nefndarálitinu en það varðar 11. gr. sáttmálans um rétt einstaklinga til að stofna og ganga í félög. Það varð nokkur umræða um hið svokallaða neikvæða félagafrelsi, sem nokkuð hefur verið til umræðu núna að undanförnu. M.a. komu á fund nefndarinnar Ögmundur Jónasson, formaður BSRB, Svanhildur Halldórsdóttir, fræðslufulltrúi sömu samtaka, og frá Alþýðusambandi Íslands Bryndís Hlöðversdóttir lögfræðingur.
Það er skemmst frá því að segja að þessir aðilar töldu að 11. gr. sáttmálans væri á engan hátt til þess að ýta undir þær ákveðnu kröfur sem hafa verið um hið neikvæða félagafrelsi og mundi ekki torvelda á nokkurn hátt að hægt væri að standa vörð um þá mikilvægu hagsmuni eintaklinga sem stéttarfélög vissulega eru.
Ég vil taka það sérstaklega fram að það sem fyrst og fremst er tryggt í 11. gr. sáttmálans er jákvætt félagafrelsi og þar af leiðandi frelsi manna til að stofna félög, ganga í þau og starfa í félögum og þar með sá réttur að þeim verði ekki mismunað á nokkurn hátt fyrir það að vera t.d. í stéttarfélagi. Þetta er mjög mikilsvert atriði þar sem nokkuð hefur borið á því að atvinnurekendur hafa á síðari árum eitthvað verið að gæla við þá tilhugsun að sneiða hjá fólki innan stéttarfélaga og ráða frekar í vinnu þá sem ekki eru félagar í stéttarfélögum. En það er samkvæmt slíkum mannréttindaákvæðum ekki heimilt. Þar sem um félagafrelsi er að ræða þá er jafnframt um það að ræða að ekki er heimilt að láta menn gjalda þess að þeir séu í félögum, hvorki stéttarfélögum né öðrum. Og þetta held ég að sé fyrst og fremst mergurinn málsins og það sem skiptir mestu máli hér.
Ég vil taka undir það að mjög skortir á að í stjórnarskrá Íslands séu ákvæði sem tryggja mannréttindi og það er í rauninni nokkur skuggi sem fellur á það plagg, en vissulega er umræða um að bæta þar úr og ekki síst hefur sú umræða verið hávær í tengslum við lýðveldisafmælið á þessu ári. Ég held að ég verði að taka undir með þeim sem segja að við þurfum að ganga lengra í því og vera metnaðarfyllri í því að færa mannréttindaákvæði inn í stjórnarskrána. Jafnframt þurfum við líka á alþjóðavettvangi að vera metnaðarfyllri því þótt mannréttindasáttmáli Evrópu sé hið mætasta plagg og mjög mikilsvert, þá er það engu að síður svo að þar eru ýmis réttindi ekki tryggð sem skyldi. Ég nefni þar t.d. ákveðin mannréttindi samkynhneigðra. Ég vil líka benda á að það má alveg hugsa sér að fara betur ofan í það á hvern hátt má gera mannréttindaplögg á borð við mannréttindasáttmála Evrópu þannig úr garði að þau tryggi réttindi kvenna betur en gert hefur verið því að það er viðurkennt mál að enn eiga konur því miður undir högg að sækja, jafnvel í Evrópulöndum sem telja sig þó standa frekar framarlega í þeim efnum.
En ég fagna því að mannréttindasáttmáli Evrópu hefur nú fengið afgreiðslu og verður lögfestur á Íslandi. Jafnframt vona ég að Íslendingar munu bæði innan lands og erlendis vera framsæknir og réttsýnir í mannréttindamálum.
Anna Ólafsdóttir Björnsson :
Virðulegi forseti. Það eru ekki mörg orð sem ég þarf að bæta við þá ágætu framsögu sem hér var flutt fyrir hönd allshn. af hv. frsm. og formanni allshn. Það sem mér finnst fyrst og fremst ástæða til að geta um er það sem kemur fram aftarlega í nefndarálitinu en það varðar 11. gr. sáttmálans um rétt einstaklinga til að stofna og ganga í félög. Það varð nokkur umræða um hið svokallaða neikvæða félagafrelsi, sem nokkuð hefur verið til umræðu núna að undanförnu. M.a. komu á fund nefndarinnar Ögmundur Jónasson, formaður BSRB, Svanhildur Halldórsdóttir, fræðslufulltrúi sömu samtaka, og frá Alþýðusambandi Íslands Bryndís Hlöðversdóttir lögfræðingur.
Það er skemmst frá því að segja að þessir aðilar töldu að 11. gr. sáttmálans væri á engan hátt til þess að ýta undir þær ákveðnu kröfur sem hafa verið um hið neikvæða félagafrelsi og mundi ekki torvelda á nokkurn hátt að hægt væri að standa vörð um þá mikilvægu hagsmuni eintaklinga sem stéttarfélög vissulega eru.
Ég vil taka það sérstaklega fram að það sem fyrst og fremst er tryggt í 11. gr. sáttmálans er jákvætt félagafrelsi og þar af leiðandi frelsi manna til að stofna félög, ganga í þau og starfa í félögum og þar með sá réttur að þeim verði ekki mismunað á nokkurn hátt fyrir það að vera t.d. í stéttarfélagi. Þetta er mjög mikilsvert atriði þar sem nokkuð hefur borið á því að atvinnurekendur hafa á síðari árum eitthvað verið að gæla við þá tilhugsun að sneiða hjá fólki innan stéttarfélaga og ráða frekar í vinnu þá sem ekki eru félagar í stéttarfélögum. En það er samkvæmt slíkum mannréttindaákvæðum ekki heimilt. Þar sem um félagafrelsi er að ræða þá er jafnframt um það að ræða að ekki er heimilt að láta menn gjalda þess að þeir séu í félögum, hvorki stéttarfélögum né öðrum. Og þetta held ég að sé fyrst og fremst mergurinn málsins og það sem skiptir mestu máli hér.
Ég vil taka undir það að mjög skortir á að í stjórnarskrá Íslands séu ákvæði sem tryggja mannréttindi og það er í rauninni nokkur skuggi sem fellur á það plagg, en vissulega er umræða um að bæta þar úr og ekki síst hefur sú umræða verið hávær í tengslum við lýðveldisafmælið á þessu ári. Ég held að ég verði að taka undir með þeim sem segja að við þurfum að ganga lengra í því og vera metnaðarfyllri í því að færa mannréttindaákvæði inn í stjórnarskrána. Jafnframt þurfum við líka á alþjóðavettvangi að vera metnaðarfyllri því þótt mannréttindasáttmáli Evrópu sé hið mætasta plagg og mjög mikilsvert, þá er það engu að síður svo að þar eru ýmis réttindi ekki tryggð sem skyldi. Ég nefni þar t.d. ákveðin mannréttindi samkynhneigðra. Ég vil líka benda á að það má alveg hugsa sér að fara betur ofan í það á hvern hátt má gera mannréttindaplögg á borð við mannréttindasáttmála Evrópu þannig úr garði að þau tryggi réttindi kvenna betur en gert hefur verið því að það er viðurkennt mál að enn eiga konur því miður undir högg að sækja, jafnvel í Evrópulöndum sem telja sig þó standa frekar framarlega í þeim efnum.
En ég fagna því að mannréttindasáttmáli Evrópu hefur nú fengið afgreiðslu og verður lögfestur á Íslandi. Jafnframt vona ég að Íslendingar munu bæði innan lands og erlendis vera framsæknir og réttsýnir í mannréttindamálum.