[17:40]
Sjávarútvegsráðherra (Þorsteinn Pálsson) :
Frú forseti. Það frv. sem hér liggur fyrir til umræðu felur í sér lagabreytingar og nýja lagasetningu sem ætlað er að taka á þeim vanda sem leiddi til verkfalls sjómanna í vetur, fyrst og fremst vegna þátttöku sjómanna í kvótakaupum. Það má segja að þau úrræði sem gripið er til felist í þessum tveimur frumvörpum sem hér liggja fyrir og brtt. á frv. til laga um breytingar á lögum um stjórn fiskveiða. Með þrennum hætti er þannig tekið á þessu viðfangsefni.
Hv. þm. Framsfl. sem hafa talað hafa haldið því fram eða dregið í efa að það þyrfti svo umfangsmiklar breytingar til að ná sátt í þessum efnum. Við skulum hafa í huga að við erum hér að gera hvort tveggja í senn, að ljúka þeirri endurskoðun á lögum um stjórn fiskveiða og gera þær nauðsynlegu breytingar sem talið hefur verið að gera þyrfti og að leysa þann vanda sem upp kom í verkfalli sjómanna. Af þeim sökum getum við ekki farið frá þessu máli öðruvísi en að niðurstaðan verði talin fullnægjandi lausn á þeim þætti málsins.
Það er vissulega svo að með þessum heildaraðgerðum er komið mjög vel til móts við sjómenn. Ég get sagt það út frá mínum bæjardyrum að það hefði verið heppilegra að þurfa ekki að grípa til takmarkana á framsali. Mér sýnist hins vegar að þær takmarkanir sem hér er verið að fjalla um og vísa til séu ekki mjög miklar. Auðvitað hefði út frá almennum hagkvæmnissjónarmiðum verið betra að komast hjá því að grípa til slíkra aðgerða, en við verðum að horfa á heildarhagsmuni sjávarútvegsins þegar við gerum upp hug okkar hér við afgreiðslu þessa máls á Alþingi.
Við vitum að sjávarútvegurinn í landinu hefði ekki þolað áframhaldandi langa vinnustöðvun á þessum vetri. Mörg fyrirtæki í sjávarútvegi hefðu farið halloka ef verkfallið hefði staðið áfram. Þess vegna var óhjákvæmilegt að grípa inn í verkfallið og leysa það með lögum. Það felur auðvitað í sér ákveðnar skyldur gagnvart stjórnvöldum og Alþingi að leysa þann efnislega ágreining sem þar var uppi.
Hér hefur verið vísað til plaggs atvinnumanna, sem kalla sig svo, í sjávarútvegi. Þetta eru allt mætir forustumenn í íslenskum sjávarútvegi, stjórna margir fyrirtækjum af miklum myndarskap og margir hafa verið að bæta rekstur sinna fyrirtækja og vissulega er kvótakerfið grundvöllur að árangri þeirra í rekstri. En þegar misnotkun fór að grafa um sig í greininni þannig að í einstökum tilvikum --- ég held ekkert mjög mörgum, en í einstökum tilvikum --- var farið að misnota kerfið á þann veg að sjómenn þurftu að sæta bersýnilega ósanngjörnum skiptakjörum, þá aðhöfðust þessir menn ekkert til þess að koma í veg fyrir það. Þessir menn áttu aðild að kjarasamningum í vetur þar sem deila stóð um þetta efni og þeim tókst ekki að leysa málið þar. Á grundvelli þeirra laga sem bundu enda á verkfallið kom sérstök nefnd fram með tillögur um kvótaþing til þess að taka á þessum vanda og ekki síst fyrir forgöngu manna í þeim hópi var
komið í veg fyrir að sú tillaga gæti orðið lausn á þessum vanda. Ekki síst fyrir forgöngu ýmissa manna í þeim hópi. Og nú ætla þessir aðilar að segja: Það á bara að leysa málið á þeim grundvelli sem ekki var nægjanlegur við samningaborðið þar sem þeir sjálfir komu að lausn málsins og áttu þess kost að leysa málið lögum samkvæmt og samkvæmt venjulegum reglum. Svo koma hv. þingmenn Framsfl. og tala hér út frá þessum þröngu hagsmunum þessa hóps, sem ég er ekki að gera lítið úr, en þeir tala út frá hagsmunum þessa þrönga hóps vegna þess að það er ljóst að ef við afgreiðum málið ekki hér þannig að það sé sátt við sjómenn, þá mega menn búast við því allt eins að það komi til nýrra verkfallsátaka síðar á þessu ári. Og ég fullyrði að það þolir sjávarútvegurinn ekki og ég fullyrði að slík átök mundu grafa meir undan kvótakerfinu, hagsmunum þessara fyrirtækja, möguleikanum til hagræðingar og til þess að endurskipuleggja og bæta rekstur heldur en þær takmarkanir sem hér er verið að setja á framsal til þess að leysa þetta mál. Ef við færum hér að óskum þessa hóps og kröfum hv. þingmanna Framsfl. þá erum við að greiða atkvæði með því að verkfallsátök hefjist á ný og það er þess vegna sem ég er ekki reiðubúinn til að taka tillit til þessara sjónarmiða.
En það er ýmislegt satt og rétt í því að of mikil takmörkun á framsali getur dregið úr möguleikum manna til hagræðingar, en í því felst engin mótsögn þó menn viðurkenni þá staðreynd að hér þurfa menn að leysa þetta mál án þess að það komi til nýrra átaka milli sjómanna og útvegsmanna. Það er í raun og veru kjarni málsins. Það er sú staðreynd sem við þurfum að horfa á. Niðurstaðan sem hér liggur fyrir er ekki byggð á samkomulagi við samtök sjómanna og útvegsmanna, en hún kemur að höfðu samráði við þessa aðila og ljóst að á þessum grundvelli er fengin lausn þessa mikla ágreiningsmáls sem stjórnvöld og Alþingi blönduðu sér inn í. Og það er ekki fullkomlega ábyrgt að koma hér og ræða um þessi efni án þess að horfa á stöðu málsins í heild sinni og gera sér grein fyrir því hverjar afleiðingarnar yrðu ef einvörðungu yrði hlustað á afstöðu þessa hóps sem hér er verið að vitna til og hv. þingmenn Framsfl. hafa í umræðunni gerst talsmenn fyrir og hafnað því að hlusta á aðra, eins og til að mynda afstöðu sjómanna. Það er það sem er alvarlegt í málflutningi einstakra þingmanna Framsfl. og kemur svolítið á óvart vegna þess að Framsfl. hefur getið sér orð fyrir það að koma fram með mjög ábyrgum hætti í umræðum um þessi efni. ( Utanrrh.: Breyta, nýja forustu.)
Það er líka margt missagt og ofgert í fullyrðingum þessa svokallaða atvinnumannahóps. Það er í sjálfu sér eðlilegra að koma í einstökum atriðum að þeim málum í umræðum um fiskveiðistjórnunarfrv., en með því að þetta álit hefur verið dregið með þessum hætti inn í umræðurnar og álit frá öðrum útvegsmannafélögum, eins og Útvegsbændafélagi Vestmannaeyja er nauðsynlegt að leiðrétta ákveðnar fullyrðingar sem fram koma. Hv. 2. þm. Suðurl. vitnaði í bréf frá Útvegsbændafélaginu í Vestmannaeyjum þar sem látið er að því liggja að þessar breytingar feli í sér að svokölluð tonn á móti tonn viðskipti séu úr sögunni. Þetta er röng fullyrðing og þar af leiðandi dregur hv. 2. þm. Suðurl. rangar ályktanir af því sem hér er verið að gera. Það er ekki hægt að taka tillit til álits sem byggir á röngum fullyrðingum. Þar eigum við miklu fremur að fara út og gera þessum mönnum grein fyrir því hverjar breytingarnar eru og leiðrétta þeirra misskilning til þess að gera umræðurnar markvissari og málefnalegri.
Atvinnumannahópurinn telur að allar úthafsveiðar munu leggjast af vegna þess frv. sem hér er til umræðu. Ekki vegna takmarkananna sem koma fram í frv. um stjórn fiskveiða, heldur vegna þeirrar nefndar sem verið er að setja upp, samstarfsnefndar, í því frv. sem við erum að fjalla um í dag, þá telur atvinnumannahópurinn að úthafsveiðarnar munu leggjast af. Með öðrum orðum, það sem atvinnumannahópurinn er að segja, að forsenda fyrir úthafsveiðum Íslendinga sé að greiða sjómönnum bersýnilega ósanngjarnt fiskverð. Svo koma hv. þingmenn Framsfl. hér og taka undir þessi sjónarmið.
Ég hefði haldið að það hefði farið þessum hv. þm. betur að skoða þessi mál, kynna sér betur forsendurnar í áliti atvinnumannahópsins og á hversu hæpnum forsendum og á hversu mörgum röngum fullyrðingum sá hópur er að draga ályktanir, áður en þeir koma hér upp og hneykslast. (Gripið fram í.) Þetta álit byggir á því að úthafsveiðar leggist af vegna samstarfsnefndarinnar sem verið er að kveða á um í þessum lögum. Samstarfsnefndin á að koma í veg fyrir að sjómönnum sé greitt bersýnilega ósanngjarnt fiskverð. Þess vegna segi ég: Það er ekki hægt að draga aðra ályktun af þessari niðurstöðu en þá að þeir álíti að forsendur úthafsveiðanna séu að greiða sjómönnum bersýnilega ósanngjarnt fiskverð. Og ég trúi því ekki að þegar á á að herða þá muni hv. þingmenn Framsfl. taka undir þessi sjónarmið. Og ég trúi því ekki að þeir taki fullyrðingar eins og hér eru settar fram góðar og gildar án þess að skoða þær betur vegna þess að ég veit að þeir hafa meiri þekkingu, yfirgripsmeiri þekkingu, á þessum málum en svo að þeir taki áróðursbrögð af þessu tagi eins og góða og gilda vöru. Ég veit að þeim er ljóst að þær tölur sem hér eru settar fram um efnahagslegt tap af þeim litlu takmörkunum á framsali aflaheimilda sem hér er verið að fjalla um eru úr lausu lofti gripnar. Og ég veit að þeim er kunnugt um það að Þjóðhagsstofnun hefur á fundi hv. sjútvn. varað við því að taka þessar tölur góðar og gildar, heldur þvert á móti bent á að þær fá ekki staðist. Ég veit að hv. þm. Framsfl. er kunnugt um að þetta kom fram af hálfu fulltrúa Þjóðhagsstofnunar. Samt koma þeir og gerast hér talsmenn þessa skjals og vitna í þær tölur sem hér eru settar fram eins og þær séu heilagur sannleikur og byggja afstöðu sína í málinu á því. Það gengur alveg þvert á það sem við höfum áður átt að venjast um málefnalegar röksemdafærslur hv. þingmanna Framsfl. í umræðum um þessi efni.
Þessum athugasemdum vildi ég gjarnan koma fram vegna þeirra ummæla sem þegar hafa fallið í þessari umræðu og minna á mikilvægi þess að við gerum okkur grein fyrir heildarhagsmununum. Vitaskuld er það höfuðatriði fyrir sjávarútveginn að hann geti notið allra möguleika sem færir eru til þess að auka hagræðingu í greininni. Og við vitum að það hefur verið forsenda fyrir því að hann hefur náð viðspyrnu í þeim miklu þrengingum sem hér eru. Ég dreg ekki úr því að þær takmarkanir sem hér eru settar fram hafa einhver hamlandi áhrif í þessu efni þó ég haldi að þær séu miklu minni en látið er í veðri vaka.
En við megum svo ekki gleyma hinni hlið málsins, að það verður að vera sæmileg sátt á milli sjómanna og útvegsmanna og við getum ekki skilist við þetta mál hér á Alþingi á þann veg að við tökum áhættu af því að það komi til verkfalls á nýjan leik. Þeir sem ætla að neita að horfast í augu við þá staðreynd taka ábyrgðarlausa afstöðu í málinu hér við lokaafgreiðslu þess. Atvinnumannahópurinn hefur ekki tekið tillit til þessara sjónarmiða, en ég get gert þá kröfu til hv. þingmanna Framsfl. að þeir taki tillit til allra þessara sjónarmiða og þar á meðal hættunnar á því að það komi til nýrra verkfallsátaka. Mér finnst að það sé hægt að gera þá kröfu til hv. þingmanna stærsta stjórnarandstöðuflokksins og það er í því ljósi sem við hljótum að taka afstöðu til málsins.
Ég gæti vel hugsað mér að dregið yrði úr þessum takmörkunum ef ég ætti einn að fá að ráða niðurstöðu þessara mála. Ég neita því auðvitað ekkert. En ég tel að það sé nauðsynlegt og annað væri óábyrgt af minni hálfu en að standa að þeirri málamiðlun sem getur tryggt frið og sátt í þessum efnum og það er á þeim grundvelli sem ég styð þessa niðurstöðu og vona að hv. þingmenn fáist til þess að taka tillit til heildarhagsmuna í þessu efni.