[22:56]
Anna Ólafsdóttir Björnsson :
Virðulegi forseti. Góðir áheyrendur. Villidýr hafa sett svip sinn á umræðuna að undanförnu. Ekki hafa þó verið nefnd til sögunnar öll þau villidýr sem vert væri að fjalla um. Atvinnuleysisófreskjan t.d. lifir góðu lífi og nærist á úrræðaleysi stjórnvalda. Mér sýnist flest stefna í að hún verði friðuð og ekki ónáðuð með atvinnuskapandi aðgerðum eða nýsköpun af neinu tagi nema ef við berum gæfu til þess að koma þessari ríkisstjórn frá og það strax. Því til eru úrræði og Kvennalistinn hefur lengi reynt að koma vitinu fyrir misvitra karla sem hafa haldið um stjórnvölinn og stýrt beint í strand. Hvenær var farið að tala um fullvinnslu sjávarafurða, að framleiða fremur gæði en magn, að stórefla íslenskan smáiðnað og endurvinnsluiðnað og hyggja ekki síður að innanlandsmarkaði en útflutningi? Íslenskt, já takk! Er þetta eitthvað sem menn eru að uppgötva nú fyrst? Ekki ef þeir hafa hlustað á okkur kvennalistakonurnar því allt er þetta að finna í fyrstu stefnuskránni okkar sem er orðin ellefu ára gömul. En þeir hlustuðu ekki þessir menn sem voru að skrafa um álver og stórvirkjanir. Þeir hlustuðu ekki. Þeir hafa dæmt sig sjálfir og sínar úreltu hugmyndir, en því miður á kostnað okkar hinna. Það var dýrt spaug. Þeir hefðu betur hlustað á rödd kvennanna sem bentu á betri leiðir. Þá væri ástandið kannski ekki eins og það er nú. Enn er tækifæri til að hlusta. Enn er tækifæri til að bæta út því sem miður hefur farið.
Við kvennalistakonur höfum löngum sagt að öll mál væru kvennamál. Það á ekki síst við um svið sem karlmenn hafa fram til þessa einokað. Meðal þessara mála eru sjávarútvegsmálin. Þau voru rædd hér fram á rauða nótt í gær og fjarri því að vera útrædd enn. Við kvennalistakonur viljum koma á byggðakvóta ekki síst til að hægt sé að tryggja atvinnu fiskvinnslukvenna víðs vegar um landið. Því fögnuðum við því þegar farið var að tala um fiskvinnslukvóta og töldum það skref í rétta átt til að tryggja atvinnu í landi. En það var slegið af með einu pennastriki í hrossakaupum stjórnarflokkanna um sjávarútvegsmál. Þrátt fyrir hörð mótmæli fólks víða um land hefur ekki tekist að kippa þessu í liðinn. Nú ber hins vegar svo við að fleiri en við kvennalistakonur benda á að hagsmunir fiskvinnslufólks sitji einatt á hakanum og ég vona sannarlega að í þessum efnum muni stefna okkar kvennalistakvenna á endanum vinna sigur.
Að fleiru þarf að hyggja í baráttunni við atvinnuleysisófreskjuna. Hart nær átta þúsund manns eru nú á vordögum skráð atvinnulaus. Þetta er há tala, 6,3% þjóðarinnar. Hver var að tala um að þessi tala væri lág? Auk þess er töluvert dulið atvinnuleysi. Til að við tökum á atvinnuleysinu er nauðsynlegt að gera sér grein fyrir því hverjir það eru sem eru atvinnulausir. Atvinnuleysi kvenna er 2% meira en atvinnuleysi karla. Þess vegna er þörf á að taka sérstaklega á þeirra málum og það hefur tekist mjög vel þar sem sérstakir atvinnuráðgjafar kvenna hafa verið ráðnir. Þess vegna viljum við kvennalistakonur að þessi sjónarmið ráði í byggðaáætlun sem nú liggur fyrir þinginu. Það eru fleiri hópar en konur sem einkum verða atvinnuleysinu að bráð. Ekki síst er það fólk með litla skólagöngu að baki. Þess vegna höfum við kvennalistakonur lagt til að lögum um atvinnuleysistryggingar verði breytt þannig að nýta megi betur þann tíma til náms sem fólk er hvort eð er atvinnulaust. Þetta tel ég mjög brýnt að verði gert og það sem fyrst.
Við höfum fleiri úrræði við atvinnuleysinu bara ef við leitum. Ég gleðst yfir því að það skuli vera komin hreyfing á tillögu okkar kvennalistakvenna um að freista þess að stytta vinnutímann sem aðgerð gegn atvinnuleysi. Það er vilji til að kanna það mál. Slíkt má þó aldrei gerast þannig að kjaraskerðing hljótist af.
En hvernig eru svo lífskjör láglaunafólks og atvinnulausra? Fullar atvinnuleysisbætur fyrir einstæðing eru rétt rúmar 46 þús. kr. á mánuði. Lægstu taxtar VR eru nokkrum hundraðköllum lægri. Sú var tíðin að aðeins konur voru á svo lágum launum. En nú fer þeim fjölgandi og af þessum launum er ekki og hefur aldrei verið hægt að lifa. Það er auðvitað ekkert líf að vinna átta stundir á dag án þess að hafa ráð á því að hafa börnin á traustum samastað, eiga ekki kost á tryggu leiguhúsnæði og engin ráð til að koma sér upp eigin húsnæði. Þetta er veruleiki allt of margra. Það er heldur ekkert líf að vera atvinnulaus með ekkert fé á milli handanna, bundinn heima vegna þess að bæturnar duga ekki fyrir strætó hvað þá heldur rekstri heimilisbíls. Ég er hér að tala um raunverulegt dæmi. Geta ekki einu sinni leyft sér að fara í sumarfrí ef svo vel vill til að eitthvað slíkt bjóðist vegna þess að ef menn stimpla sig ekki inn vikulega þá missa þeir bæturnar. Er það furða að heilsu fólks hraki þegar það verður atvinnuleysinu að bráð? Úr svona augljósu ranglæti þarf að bæta og það strax.
Konur út um allt land eru nú að fjalla um þessi mál og þær ætla að breyta þeim. Þær þekkja þennan veruleika og á sér og sínum. Konurnar á Ísafirði auka fylgi sitt um 143% frá síðustu kosningum samkvæmt könnunum. Í Reykjavík eru konur leiðandi afl í þeirri skínandi sveiflu sem er á góðri leið með að umbylta stjórn borgarinnar til hins betra. Í nágrannabyggðunum, Kópavogi og Hafnarfirði, eru konur galvaskar að bjóða fram kvennalista og víða um landið eru konur að gerbreyta rótgrónu mynstri hvort sem er í landsmálum eða sveitarstjórnum. En þessar sterku konur vekja hörð viðbrögð og hræðslu þeirra sem vilja verja vígi sín. Barátta þeirra er því ekki auðveld. Ég hef hins vegar fulla trú á því að hún muni leiða til nýrrar og freskrar sýnar í stjórnmálum.
En það eru fleiri villidýr á ferð en atvinnuleysisófreskjan. Pappírstígrar t.d. bæði frá Brussel og Íslandi. Á næstunni verða Evrópumálin mjög í brennidepli hvort sem okkur líkar betur eða ver. Utanrrh., sem lítt hefur sinnt norrænu samstarfi, virðist nú langa til að elta Norðurlandaþjóðirnar inn í Evrópusambandið. Hann gleymir því að vísu stundum að á Norðurlöndum er lýðræðið enn í heiðri haft og íbúarnir fá að segja álit sitt í þjóðaratkvæði áður en til aðildar kemur ef af verður. Í þessari umræðu er nauðsynlegt að ræða hvers konar samfélag Evrópusambandið er og hvernig það kemur fram við smáþjóðir og þær þjóðir sem falla undir nýyrðið örþjóðir. Við fengum smjörþefinn nú í vetur þegar Frakkar þverbrutu alla samninga EES sem og aðra og settu innflutningshömlur á íslenskan fisk. Mögulega verður einnig hrina í haust.
Innan fárra ára fer fram endurskoðun á leikreglum Evrópusambandsins og þá búast ýmsir við því að stóru þjóðirnar muni reyna að tryggja sér aukin völd og eru þau þó ærin fyrir. Hér á landi sýna pappírstígrar Evrópusambandsins klærnar einnig en á annan hátt raunar. Alþingi situr uppi með þá smán að vera ætlað að samþykkja yfir 400 tilskipanir frá Brussel án þess að mega orði breyta. Að mínu mati er vegið að lýðræðinu með slíkum vinnubrögðum.
Virðulegur forseti. Góðir áheyrendur. Á 50 ára afmæli lýðveldisins er eðlilegt að huga að því hvert við stefnum. Hugtök eins og þjóðerni og sjálfstæði þarf ávallt að ræða og meta. Sjálfstæðisbaráttan var ekki innantóm þjóðremba eins og jafnvel heyrist á stundum nú. Hún var háð til þess að tryggja okkur öllum meiri áhrif á líf okkar en við áttum kost á í samfloti við fyrrum nýlenduherra okkar, Dani. Þess vegna er sjálfstæðið okkur jafnmikilvægt nú og áður. Þetta sjálfstæði tryggjum við að mínu mati ekki í stórríki Evrópu. Ekki ber ég blak af þjóðrembu en mér finnst Evrópuremba sú sem gripið hefur um sig sýnu verri.
Virðulegur forseti, góðir áheyrendur. Við veltum oft vöngum yfir því hvað það sé sem réttlætir tilveru okkar hér, lítillar þjóðar í afskekktu landi. Hvaða framtíð eigum við okkur nú á 50 ára afmæli lýðveldisins? Það er undir okkur sjálfum komið. Undir atvinnustefnunni og hvort við berum gæfu til að nýta auðlindir okkar á skynsamlegan hátt. En það er einnig komið undir því hvernig við hlúum að menningu og listum.
Við búum svo vel að eiga tungumál sem í senn er eldgamalt og jafnframt alltaf nýtt. Við eigum einnig blómlegt listalíf. Menning og listir eru ekki bara til hátíðabrúks heldur mikilvægur þáttur samfélagsins. Kúgaðar þjóðir og undirokaðir hópar tjá oft andspyrnu sína í listum. Það er engin tilviljun hve oft er ráðist að menningu og listum þegar reynt er að brjóta niður andstöðu gegn ríkjandi kerfi. Það er kannski þess vegna sem konur eru ótrúlega oft sniðgengnar í opinberri list. Það eru hins vegar þær sem eru fjölmennastar í hópi listneytenda og það eru þær sem eru í meiri hluta listiðkenda. Því nefni ég þetta hér að mér finnst allt of sjaldan vera fjallað um menningu og listir hér Alþingi nema í mærðartón. En það er hér ekki síður en annars staðar í samfélaginu sem línurnar eru lagðar og aðstæður listar og menningar ákveðnar. Hverjir hrökklast fyrst úr listnámi þegar þrengt er að Lánasjóði íslenskra námsmanna? Það eru konurnar. Hverjir hljóta listamannalaunin? Menning fortíðarinnar skiptir að sjálfsögðu alltaf máli en menning nútíðarinnar er enn mikilvægari og að henni þarf að hlúa. Og ef við viljum í raun eiga okkur framtíð sem
sjálfstæð þjóð verðum við að leggja rækt við menningu og listir ekki síður en aðra þætti samfélagsins. Gleymum því ekki á þjóðhátíðarári. --- Góða nótt.