[18:02]
Kristinn H. Gunnarsson :
Virðulegi forseti. Það er örstutt í ljósi þeirra orða sem menn höfðu hér áðan þegar þeir voru að draga saman niðurstöðu umræðunnar. Að mínu mati er niðurstaðan sú að menn eru með mál í höndunum sem þarfnast breytinga. En það er ekki kjördæmamálið sem slíkt sem er það sem á brennur að mínu viti, það er ekki það mál þar sem eldurinn logar hvað mest. Það er sjálf búseturöskunin. Það er hún sem við þurfum að reyna að takast á við og reyna að snúa hlutunum til betri vegar.
Þessi þáltill. tekur að mínu mati ekki á því máli sem til þess getur orðið. Því hef ég ekki lýst yfir miklum fögnuði með þessa tillögu því að ég tel að menn séu að víkja umræðunni frá meginatriðinu til annars atriðis sem minna máli skiptir og tekur ekki á þessu atriði sem mér er efst í huga, að snúa við búsetuþróun hér á landi. Ég tel að það gerist ekki með því að ræða um þennan þátt stjórnskipunarinnar.
Hins vegar tel ég að menn ættu að ræða það hvernig menn skipuðu valdinu, þ.e. hvernig menn skiptu hlutverkum milli ríkis og annarra stjórnsýslustiga. Þar er ég að tala um hlutverk sveitarfélaga og ég er líka að tala um þriðja stjórnsýslustigið. Ég tel nauðsynlegt að ef menn eigi að geta náð því valdi heim í héruð sem menn þurfa til að snúa búsetuþróuninni við þá verði menn að hafa það vald yfir ákveðin héruð eða svæði.
Ég skal ekkert segja um það hvað þau eiga að vera stór. Þau gætu verið kjördæmi en það getur líka verið rétt sem fram hefur komið hjá hv. 2. þm. Vestf. að það ættu að vera hinir gömlu fjórðungar. Þá fyrst held ég að við værum farnir að tala um hluti sem skiptu máli í því samhengi sem ég set þá.
Ég vil minna á það að hér kom upp fyrr í umræðunni hv. 1. þm. Vestf. sem er formaður stjórnarskrárnefndar. Hann upplýsti að sú nefnd mundi væntanlega ljúka störfum að vori komanda. Ég tel að ef einhver árangur er af þessari umræðu þá sé hann að mínu mati sá að sú nefnd fær þetta mál til alvarlegrar umfjöllunar og mun væntanlega ræða um þetta atriði sem ég legg áherslu á innan síns hóps. Hins vegar upplýsti formaður nefndarinnar, hv. 1. þm. Vestf., að það væri ágreiningur í nefndinni um ákveðin atriði milli Alþfl. og Alþb. annars vegar og Sjálfstfl. og Framsfl. hins vegar. Það eru atriði sem skipta mestu máli í þessu samhengi, um forræði yfir eignum, náttúruauðlindum og annað slíkt. Ég bíð spenntur eftir tillögum stjórnarskrárnefndar hvað þessi atriði varðar. Hún kann að koma með tillögur sem skipta máli ef hún nær að ráða fram úr þessum ágreiningi en hún kann líka, því miður ef illa tekst til, að einangra sig við það sem þessi tillaga gerir, að ræða eingöngu kjördæmaskipanina og hvernig á að velja menn til þessa vettvangs í óbreyttri mynd, með óbreytt hlutverk. En ég tel að menn geti ekki tekið þetta mál upp til umræðu á þeim forsendum að hlutverk Alþingis verði óbreytt. Ég er að því leyti sammála öðrum þeim sem hér hafa talað að breytinga er þörf. Búsetuþróunin á landsbyggðinni er óviðunandi. Við sjáum ekki fram á að hún muni breytast og það er ástand sem kallar á breytingar.
Ég vil svo að lokum geta þess af því að fyrri flm. málsins kom inn á það að menn væru að gera breytingar á skipan sveitastjórna og verkefna þeirra að þær breytingar sem í boði eru þar núna eru þannig að mínu viti að þær breyta engu til eða frá um valdsvið eða afl sveitarstjórna því það er blekking að halda því fram að það sé verið að færa einhver verkefni til sveitarfélaga. Það er einungis verið að gera þau að verktökum hjá ríkinu, þar sem ríkið setur alla skilmála. Það er ekki breyting sem ég vil sjá, ég vil sjá miklu róttækari breytingar.
Ég tel því að þær tillögur sem hann vísaði til séu ekki spor í þá átt sem menn ættu að ganga. Því miður hefur Alþingi einblínt um of á óbreytt ástand hvað þetta varðar. Það hefur verið að afgreiða frá sér löggjöf um hlutverk og verksvið sveitarstjórna sem er að mörgu leyti hálfgert fúsk, síðasta dæmið er löggjöfin frá síðasta vori, bráðabirgðaákvæði um kosningar um sameiningu sveitarfélaga. Ég nefndi sem dæmi að samkvæmt því og kosningalögum þá er mjög stuttur tími fyrir þá sem vilja kjósa sem þeir hafa til að neyta atkvæðisréttar. Ef þeir þurfa að vera fjarri vettvangi þó ekki sé nema rúmlega mánuði fyrir kjörfund þá eiga þeir þess ekki kost eins og er í lögunum. Ég nefndi dæmi frá Sléttanesinu frá Þingeyri sem þurfti að fara áður en utankjörfundaratkvæðagreiðsla hófst.
Hins vegar hafa mér borist upplýsingar um það tiltekna mál sem ég vil koma á framfæri þannig að öllu sé rétt til haga haldið að sýslumaðurinn á Ísafirði gerði það sem hann gat til að bæta út þessum annmörkum sem eru á málinu af hálfu Alþingis og það var reynt að ná í alla skipverja og þeim boðið að kjósa og þær upplýsingar sem ég hef fengið eru að níu hafi kosið. Þar hefur þá, að mínu viti, sýslumaður Ísfirðinga reynt að gera gott út þeim annmarka sem er á málinu af okkar hálfu.