[15:08]
Björn Bjarnason :
Frú forseti. Þetta hafa verið mjög fróðlegar umræður og ég vil sérstaklega þakka hæstv. utanrrh. þátttöku hans í umræðunum, hann hefur verið hér til andsvara vegna þeirra mála sem upp hafa komið og mér finnst það mjög til fyrirmyndar hvernig hann hefur komið hér fram og tekið þátt í þessum umræðum og hefði kosið að fleiri ráðherrar hefðu verið hér við til þess að unnt væri að beina til þeirra málum sem þá vörðuðu og varða þessa skýrslu. Það er mjög nauðsynlegt að þessar umræður séu með þeim hætti að ráðherrar séu viðstaddir og taki þátt í þeim og komi sínum sjónarmiðum á fram færi og það hefur skýrst í þessum umræðum hvernig viðbrögðum utanrrn. við aðfinnslum og áliti umboðsmanns er háttað út af því máli sem hvað mest hefur verið rætt hér varðandi ráðningu tollvarðar á Keflavíkurflugvöll.
Ég vil aðeins í tilefni af því máli þó vekja máls á þremur atriðum. Ráðherra vék að því í svörum sínum sem er rétt að það er hvergi skylda til þess að svara skriflega þegar mönnum er ekki veitt staða en hins vegar fullyrðir ekki heldur umboðsmaður Alþingis í sinni skýrslu að slík skylda sé fyrir hendi en hann lítur þannig á að það séu vandaðir stjórnsýsluhættir að veita skrifleg svör og nauðsynlegt að það komist rækilega til skila að umboðsmaður telur það vandaða stjórnsýsluhætti að veitt séu skrifleg svör. Síðan er rétt að vekja máls á því að um næstu áramót taka stjórnsýslulögin gildi og þar er lögfest að það beri að svara skriflega, en hins vegar megi svara munnlega ef fyrirsjáanlegt er að afgreiðslan muni tefjast og þá sé hægt að skýra mönnum frá því en skrifleg svör eru lögskipuð.
Það var síðan einnig það atriði sem vikið er að í þessu máli og nauðsynlegt að hafa í huga að það liggja fyrir allshn. tilmæli frá umboðsmanni um það að hugað sé að því hvort það séu meinbugir í lögum að menn sem lenda í slíkri aðstöðu eins og kemur fram í þessu áliti hvort eigi að gefa þeim færi á því að fá miska bættan. Spurningin er: Á að veita heimild í lögum til að bæta miska þegar stjórnvöld hafa brotið rétt á mönnum við stöðuveitingar? Þetta er úrlausnarefni sem allshn. stendur frammi fyrir vegna þessa máls og þessa atviks sem hér hefur verið gert að umtalsefni og að sjálfsögðu er það ekki á valdi hæstv. utanrrh. að svara því atriði, það er nokkuð sem við þurfum að taka á vegna þessa máls.
En það kemur fram einnig og ég hef upplýsingar um það frá umboðsmanni að fjmrn. hafi tilkynnt umboðsmanni Alþingis að í tengslum við heildarendurskoðun laga nr. 38/1954, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, muni sérstaklega verða skoðað hvort ástæða sé til að setja í lög heimildir til að bæta miska ef stjórnvöld hafa brotið rétt á mönnum við stöðuveitingar. Þetta mál verður sem sagt til athugunar og er sjálfsagt mál fyrir okkur þingmenn að velta þessu fyrir okkur og allshn. mun kanna þetta og skoða sérstaklega eins og henni hefur verið falið af hæstv. forsætisnefnd Alþingis og við munum taka það mál til athugunar.
Hér hefur réttilega töluvert verið rætt um það hvernig unnt sé að bregðast við álitum umboðsmanns. Í lögum um embætti umboðsmanns er ekki að finna nein sérstök ákvæði um það hvernig á að bregðast við þegar hann gerir sínar athugasemdir. Það var vakin athygli á því í umræðunum að gefnu tilefni hvenær það var sem ráðherra neitaði fyrst í sögunni að verða við tilmælum umboðsmanns og það mál fór síðan fyrir dómstóla og var leyst varðandi einstaklingana fyrir dómstólunum og síðan var lögum breytt.
Ég vil vekja athygli hv. þm. á þeim bæklingi frá umboðsmanni Alþingis sem heitir Umboðsmaður Alþingis og er gagnlegt fyrir menn að hafa hann við höndina, sérstaklega þegar ýmsir umbjóðendur þingmanna leita til þeirra. Hér koma fram með einföldum hætti helstu atriði í lögum umboðsmanns og eru sett þannig fram að öllum eru augljós og skýr en þar segir m.a., með leyfi frú forseta:
,,Niðurstaða umboðsmanns Alþingis í málum sem hann fær til úrlausnar eru ekki að lögum bindandi fyrir stjórnvöld. Hins vegar er algengast að stjórnvöld fylgi niðurstöðu umboðsmanns. Ef stjórnvöld sinna ekki tilmælum umboðsmanns Alþingis er honum heimilt að mæla með því að þeim sem í hlut á verði veitt gjafsókn í dómsmáli á hendur viðkomandi stjórnvaldi. Þá er Alþingi árlega gefin skýrsla um störf umboðsmanns Alþingis og niðurstaða hans í málum svo og um viðbrögð stjórnvalda við þeim.``
Þetta eru hin almennu ákvæði, það er ekki í lögunum um umboðsmann Alþingis áskilið frekar varðandi það hvernig bregðast skuli við álitum umboðsmannsins en þessar umræður á þingi í dag og þær umræður sem orðið hafa um þessa skýrslu og árlega undanfarið og hvernig þær hafa þróast gefa held ég öllum sem orðið hafa vitni að þeim og hafa lesið um þær áður fyrr tilefni til þess að ætla að þessar umræður þróist á þann veg að þær virki sem visst aðhald varðandi það að ráðherrar og stjórnvöld fari að áliti umboðsmanns. Síðan er það á valdi allshn. Alþingis eins og fram hefur komið að fylgja eftir þeim álitum þar sem vikið er að meinbugum og lögum og allshn. mun gera það eins og ég hef áður skýrt frá og væntanlega kalla fyrir sig embættismenn eða sinna þeim málum eins og nefndin telur skynsamlegast. Þetta starf er allt í þróun og mótun og það mun vonandi þróast á þann veg að málum umboðsmanns fækki, að stjórnvöld sjái sig knúin til þess að sinna stjórnsýslu með þeim hætti að ekki þurfi að leita til umboðsmanns, stjórnsýslulögin muni gera borgurunum auðveldara en áður að framfylgja sínum rétti og einnig að samstarf umboðsmanns og stjórnvalda verði með þeim hætti að mál þurfi ekki að berast Alþingi í skýrsluformi því við skulum átta okkur á því að þau mál eru aðeins sett í þessa skýrslu sem eru ekki leyst á meðferðarstigi hjá umboðsmanni. Þau mál sem hér er getið um eru alls ekki öll mál sem fyrir umboðsmann og embætti hans koma heldur þau mál sem umboðsmaður telur ástæðu til að vekja sérstaka athygli á vegna þess að hann telur að það hafi ekki verið staðið að úrlausn mála í framhaldi af sínum skýrslum endilega með þeim hætti að það eigi ekki erindi til fleiri. En flest mál held ég og fjölgandi fer þeim málum þar sem samvinna á milli embættis umboðsmanns og stjórnsýsluaðila er þess eðlis að ekki þurfi að taka og semja um þau sérstakar skýrslur og jafnvel leysast málin án þess að embætti umboðsmanns semji slíkar greinargerðir og annað eins og við höfum hér fyrir framan okkur og eru ákaflega vönduð að allri gerð.
Hv. 3. þm. Vesturl. vakti máls á þál. um aukatekjur ríkissjóðs og gjaldtöku ríkisstofnana sem samþykkt var 8. maí sl. vegna þess að hann taldi að þar væri vikið að máli varðandi lagaheimildir og gjaldtöku og annað slíkt. Vissulega er mikið af slíkum málum en í allshn. kom fram það sjónarmið hvort ekki væri æskilegt og nauðsynlegt að láta gera úttekt á því hvernig framkvæmd á ýmsum gjaldtökuheimildum og skattaákvæðum er háttað. Hvort þróunin hafi verið sú að menn hafi fikrað sig e.t.v. í framkvæmd inn á aðrar brautir heldur en ætlunin var, heldur en efni greina, reglugerða og ákvæða í lögum gefa tilefni til. Þetta kann að vera mikið verk og erfitt en mér finnst að það ætti að huga að þessu um leið og þál. sem hv. 3. þm. Vesturl. gerði að umtalsefni á að framkvæma í samræmi við ályktun Alþingis.
Flestir þingmanna sem hér tóku til máls fjölluðu að verulegu leyti um það hvernig eigi að framfylgja álitinu. Ég held að það verði best gert með því aðhaldi sem Alþingi getur veitt og með því að stjórnsýsluaðilar og framkvæmdarvaldið sé sér meðvitað um nauðsyn þess að fara að áliti umboðsmanns. Eina meginkrafan sem hægt er að gera er að sjálfsögðu sú að menn viðurkenni réttmæti starfs umboðsmanns, að hann komist að sínum niðurstöðum að vel athuguðu máli og hann fari þannig með mál að ástæða sé til að taka fullt tillit til þess. Í því efni vil ég víkja að þriðja atriðinu sem kom fram í máli hæstv. utanrrh. þegar hann ræddi það einstaka mál sem hæst hefur borið í umræðunum. Mér skildist á hæstv. ráðherra að hann hefði undir höndum gögn varðandi hæfi umsækjendanna sem ekki hefðu verið kynnt umboðsmanni þegar hann tók sínar ákvarðanir. Það er alveg sérstakt mál og hlýtur að gefa umboðsmanni tilefni til þess að spyrjast nánar fyrir um málið. Ef svo er að ráðuneytið hafi undir höndum gögn í málinu sem að verulegu leyti kunni kannski að breyta afstöðu manna til þeirra efnisatriða sem um er að ræða þá er næsta furðulegt finnst mér að þessi gögn skuli ekki hafa verið kynnt umboðsmanni á meðan hann var að rannsaka málið. Ég vildi aðeins vekja máls á þessu en hæstv. utanrrh. er því miður ekki í salnum þegar ég segi þetta og flyt þessa athugasemd, en ég held að þarna verði menn einnig að huga að lagaákvæðum um embætti umboðsmanns þar sem gert er ráð fyrir því að hann sé ekki leyndur neinum mikilvægum skjölum varðandi þær forsendur sem ákvarðanir stjórnsýsluaðila byggjast á. Þannig hafa komið fram í þessum umræðum margar athyglisverðar upplýsingar sem vafalaust munu auðvelda mönnum að taka á þessum málum þegar fram líða stundir. Þessi pólitíska umræða um skýrsluna er ákaflega mikilvæg varðandi framvindu og þróun embættis umboðsmanns og það er tvímælalaust liður í allri starfsemi umboðsmanns að þessar pólitísku umræður um hans álitsgerðir fari fram.
Ég vil taka undir það sem fram kom hjá hv. 5. þm. Vestf. það sem hann gerði að umtalsefni núna og einnig á síðasta ári þegar þessi skýrsla var til umræðu, spurninguna um það hvort það sé öngstræti sem borgararnir komast í ef þeir sækja mál á hendur sveitarstjórnum af því að ekki er um kærur til ráðuneyta að ræða, af því að það verður að vera unnt að kæra mál og þau verða að fá ákveðna meðferð innan stjórnsýslunnar áður en umboðsmaður getur tekið á þeim. Þarna kann að vera um brotalöm að ræða sem full ástæða er til að velta fyrir sér og kann að vera ástæða fyrir allshn. að taka á þessu máli ef þarna er um lagasetningaratriði að ræða. Hins vegar kann líka að vera um spurningu um valdmörk á milli sveitarstjórna og ríkisvaldsins að ræða sem er viðkvæmara mál og flóknara heldur en við getum leyst í þessu samhengi. Þarna er vakið máls á atriði sem mér finnst full ástæða til að við veltum fyrir okkur og embætti umboðsmanns ætti að fjalla um sem almennt athugunarefni eins og embættið hefur gert við skýrslugerð t.d. núna varðandi gjaldtöku og skattheimtu, áður varðandi stjórnsýsluna og mannréttindalöggjöfina. En mér fyndist það vel við hæfi að embætti umboðsmanns Alþingis tæki á þessu í sinni næstu skýrslu og færi betur ofan í þetta mál þannig að við gætum glöggvað okkur betur á því í umræðum um hana.
Ég ætla ekki, frú forseti, að hafa þessi orð mín fleiri. Ég tel að þessar umræður hafi verið mjög gagnlegar, hér hafi verið drepið á þau grundvallaratriði sem við þingmenn hljótum að velta fyrir okkur þegar við fjöllum um þessa skýrslu. Í upphafi máls míns vakti ég sérstaka athygli á því hvað okkur þingmenn áhrærir varðandi lagasetningu og skýrar heimildir til ríkisvaldsins um gjaldtöku og skattheimtu. Það er alveg rétt sem kom fram hjá hv. 2. þm. Vestf. að síðasta valdið sem Alþingi ætti að gefa frá sér væri auðvitað skattlagningarvaldið, því að eins og við vitum þá er það undirstaða þrískiptingar valdsins og hlutverk löggjafans í því efni er að fara með skattlagningarvaldið. Það er því ákaflega mikilvægt fyrir Alþingi að standa að öllu sem það varðar á vandvirknislegan hátt og sú gagnrýni sem uppi er höfð á meðferð skattamála hér í þinginu er mjög alvarleg í eðli sínu og nauðsynlegt fyrir okkur þingmenn að velta því fyrir okkur hvernig þar verður betur tekið á málum.
Björn Bjarnason :
Frú forseti. Þetta hafa verið mjög fróðlegar umræður og ég vil sérstaklega þakka hæstv. utanrrh. þátttöku hans í umræðunum, hann hefur verið hér til andsvara vegna þeirra mála sem upp hafa komið og mér finnst það mjög til fyrirmyndar hvernig hann hefur komið hér fram og tekið þátt í þessum umræðum og hefði kosið að fleiri ráðherrar hefðu verið hér við til þess að unnt væri að beina til þeirra málum sem þá vörðuðu og varða þessa skýrslu. Það er mjög nauðsynlegt að þessar umræður séu með þeim hætti að ráðherrar séu viðstaddir og taki þátt í þeim og komi sínum sjónarmiðum á fram færi og það hefur skýrst í þessum umræðum hvernig viðbrögðum utanrrn. við aðfinnslum og áliti umboðsmanns er háttað út af því máli sem hvað mest hefur verið rætt hér varðandi ráðningu tollvarðar á Keflavíkurflugvöll.
Ég vil aðeins í tilefni af því máli þó vekja máls á þremur atriðum. Ráðherra vék að því í svörum sínum sem er rétt að það er hvergi skylda til þess að svara skriflega þegar mönnum er ekki veitt staða en hins vegar fullyrðir ekki heldur umboðsmaður Alþingis í sinni skýrslu að slík skylda sé fyrir hendi en hann lítur þannig á að það séu vandaðir stjórnsýsluhættir að veita skrifleg svör og nauðsynlegt að það komist rækilega til skila að umboðsmaður telur það vandaða stjórnsýsluhætti að veitt séu skrifleg svör. Síðan er rétt að vekja máls á því að um næstu áramót taka stjórnsýslulögin gildi og þar er lögfest að það beri að svara skriflega, en hins vegar megi svara munnlega ef fyrirsjáanlegt er að afgreiðslan muni tefjast og þá sé hægt að skýra mönnum frá því en skrifleg svör eru lögskipuð.
Það var síðan einnig það atriði sem vikið er að í þessu máli og nauðsynlegt að hafa í huga að það liggja fyrir allshn. tilmæli frá umboðsmanni um það að hugað sé að því hvort það séu meinbugir í lögum að menn sem lenda í slíkri aðstöðu eins og kemur fram í þessu áliti hvort eigi að gefa þeim færi á því að fá miska bættan. Spurningin er: Á að veita heimild í lögum til að bæta miska þegar stjórnvöld hafa brotið rétt á mönnum við stöðuveitingar? Þetta er úrlausnarefni sem allshn. stendur frammi fyrir vegna þessa máls og þessa atviks sem hér hefur verið gert að umtalsefni og að sjálfsögðu er það ekki á valdi hæstv. utanrrh. að svara því atriði, það er nokkuð sem við þurfum að taka á vegna þessa máls.
En það kemur fram einnig og ég hef upplýsingar um það frá umboðsmanni að fjmrn. hafi tilkynnt umboðsmanni Alþingis að í tengslum við heildarendurskoðun laga nr. 38/1954, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, muni sérstaklega verða skoðað hvort ástæða sé til að setja í lög heimildir til að bæta miska ef stjórnvöld hafa brotið rétt á mönnum við stöðuveitingar. Þetta mál verður sem sagt til athugunar og er sjálfsagt mál fyrir okkur þingmenn að velta þessu fyrir okkur og allshn. mun kanna þetta og skoða sérstaklega eins og henni hefur verið falið af hæstv. forsætisnefnd Alþingis og við munum taka það mál til athugunar.
Hér hefur réttilega töluvert verið rætt um það hvernig unnt sé að bregðast við álitum umboðsmanns. Í lögum um embætti umboðsmanns er ekki að finna nein sérstök ákvæði um það hvernig á að bregðast við þegar hann gerir sínar athugasemdir. Það var vakin athygli á því í umræðunum að gefnu tilefni hvenær það var sem ráðherra neitaði fyrst í sögunni að verða við tilmælum umboðsmanns og það mál fór síðan fyrir dómstóla og var leyst varðandi einstaklingana fyrir dómstólunum og síðan var lögum breytt.
Ég vil vekja athygli hv. þm. á þeim bæklingi frá umboðsmanni Alþingis sem heitir Umboðsmaður Alþingis og er gagnlegt fyrir menn að hafa hann við höndina, sérstaklega þegar ýmsir umbjóðendur þingmanna leita til þeirra. Hér koma fram með einföldum hætti helstu atriði í lögum umboðsmanns og eru sett þannig fram að öllum eru augljós og skýr en þar segir m.a., með leyfi frú forseta:
,,Niðurstaða umboðsmanns Alþingis í málum sem hann fær til úrlausnar eru ekki að lögum bindandi fyrir stjórnvöld. Hins vegar er algengast að stjórnvöld fylgi niðurstöðu umboðsmanns. Ef stjórnvöld sinna ekki tilmælum umboðsmanns Alþingis er honum heimilt að mæla með því að þeim sem í hlut á verði veitt gjafsókn í dómsmáli á hendur viðkomandi stjórnvaldi. Þá er Alþingi árlega gefin skýrsla um störf umboðsmanns Alþingis og niðurstaða hans í málum svo og um viðbrögð stjórnvalda við þeim.``
Þetta eru hin almennu ákvæði, það er ekki í lögunum um umboðsmann Alþingis áskilið frekar varðandi það hvernig bregðast skuli við álitum umboðsmannsins en þessar umræður á þingi í dag og þær umræður sem orðið hafa um þessa skýrslu og árlega undanfarið og hvernig þær hafa þróast gefa held ég öllum sem orðið hafa vitni að þeim og hafa lesið um þær áður fyrr tilefni til þess að ætla að þessar umræður þróist á þann veg að þær virki sem visst aðhald varðandi það að ráðherrar og stjórnvöld fari að áliti umboðsmanns. Síðan er það á valdi allshn. Alþingis eins og fram hefur komið að fylgja eftir þeim álitum þar sem vikið er að meinbugum og lögum og allshn. mun gera það eins og ég hef áður skýrt frá og væntanlega kalla fyrir sig embættismenn eða sinna þeim málum eins og nefndin telur skynsamlegast. Þetta starf er allt í þróun og mótun og það mun vonandi þróast á þann veg að málum umboðsmanns fækki, að stjórnvöld sjái sig knúin til þess að sinna stjórnsýslu með þeim hætti að ekki þurfi að leita til umboðsmanns, stjórnsýslulögin muni gera borgurunum auðveldara en áður að framfylgja sínum rétti og einnig að samstarf umboðsmanns og stjórnvalda verði með þeim hætti að mál þurfi ekki að berast Alþingi í skýrsluformi því við skulum átta okkur á því að þau mál eru aðeins sett í þessa skýrslu sem eru ekki leyst á meðferðarstigi hjá umboðsmanni. Þau mál sem hér er getið um eru alls ekki öll mál sem fyrir umboðsmann og embætti hans koma heldur þau mál sem umboðsmaður telur ástæðu til að vekja sérstaka athygli á vegna þess að hann telur að það hafi ekki verið staðið að úrlausn mála í framhaldi af sínum skýrslum endilega með þeim hætti að það eigi ekki erindi til fleiri. En flest mál held ég og fjölgandi fer þeim málum þar sem samvinna á milli embættis umboðsmanns og stjórnsýsluaðila er þess eðlis að ekki þurfi að taka og semja um þau sérstakar skýrslur og jafnvel leysast málin án þess að embætti umboðsmanns semji slíkar greinargerðir og annað eins og við höfum hér fyrir framan okkur og eru ákaflega vönduð að allri gerð.
Hv. 3. þm. Vesturl. vakti máls á þál. um aukatekjur ríkissjóðs og gjaldtöku ríkisstofnana sem samþykkt var 8. maí sl. vegna þess að hann taldi að þar væri vikið að máli varðandi lagaheimildir og gjaldtöku og annað slíkt. Vissulega er mikið af slíkum málum en í allshn. kom fram það sjónarmið hvort ekki væri æskilegt og nauðsynlegt að láta gera úttekt á því hvernig framkvæmd á ýmsum gjaldtökuheimildum og skattaákvæðum er háttað. Hvort þróunin hafi verið sú að menn hafi fikrað sig e.t.v. í framkvæmd inn á aðrar brautir heldur en ætlunin var, heldur en efni greina, reglugerða og ákvæða í lögum gefa tilefni til. Þetta kann að vera mikið verk og erfitt en mér finnst að það ætti að huga að þessu um leið og þál. sem hv. 3. þm. Vesturl. gerði að umtalsefni á að framkvæma í samræmi við ályktun Alþingis.
Flestir þingmanna sem hér tóku til máls fjölluðu að verulegu leyti um það hvernig eigi að framfylgja álitinu. Ég held að það verði best gert með því aðhaldi sem Alþingi getur veitt og með því að stjórnsýsluaðilar og framkvæmdarvaldið sé sér meðvitað um nauðsyn þess að fara að áliti umboðsmanns. Eina meginkrafan sem hægt er að gera er að sjálfsögðu sú að menn viðurkenni réttmæti starfs umboðsmanns, að hann komist að sínum niðurstöðum að vel athuguðu máli og hann fari þannig með mál að ástæða sé til að taka fullt tillit til þess. Í því efni vil ég víkja að þriðja atriðinu sem kom fram í máli hæstv. utanrrh. þegar hann ræddi það einstaka mál sem hæst hefur borið í umræðunum. Mér skildist á hæstv. ráðherra að hann hefði undir höndum gögn varðandi hæfi umsækjendanna sem ekki hefðu verið kynnt umboðsmanni þegar hann tók sínar ákvarðanir. Það er alveg sérstakt mál og hlýtur að gefa umboðsmanni tilefni til þess að spyrjast nánar fyrir um málið. Ef svo er að ráðuneytið hafi undir höndum gögn í málinu sem að verulegu leyti kunni kannski að breyta afstöðu manna til þeirra efnisatriða sem um er að ræða þá er næsta furðulegt finnst mér að þessi gögn skuli ekki hafa verið kynnt umboðsmanni á meðan hann var að rannsaka málið. Ég vildi aðeins vekja máls á þessu en hæstv. utanrrh. er því miður ekki í salnum þegar ég segi þetta og flyt þessa athugasemd, en ég held að þarna verði menn einnig að huga að lagaákvæðum um embætti umboðsmanns þar sem gert er ráð fyrir því að hann sé ekki leyndur neinum mikilvægum skjölum varðandi þær forsendur sem ákvarðanir stjórnsýsluaðila byggjast á. Þannig hafa komið fram í þessum umræðum margar athyglisverðar upplýsingar sem vafalaust munu auðvelda mönnum að taka á þessum málum þegar fram líða stundir. Þessi pólitíska umræða um skýrsluna er ákaflega mikilvæg varðandi framvindu og þróun embættis umboðsmanns og það er tvímælalaust liður í allri starfsemi umboðsmanns að þessar pólitísku umræður um hans álitsgerðir fari fram.
Ég vil taka undir það sem fram kom hjá hv. 5. þm. Vestf. það sem hann gerði að umtalsefni núna og einnig á síðasta ári þegar þessi skýrsla var til umræðu, spurninguna um það hvort það sé öngstræti sem borgararnir komast í ef þeir sækja mál á hendur sveitarstjórnum af því að ekki er um kærur til ráðuneyta að ræða, af því að það verður að vera unnt að kæra mál og þau verða að fá ákveðna meðferð innan stjórnsýslunnar áður en umboðsmaður getur tekið á þeim. Þarna kann að vera um brotalöm að ræða sem full ástæða er til að velta fyrir sér og kann að vera ástæða fyrir allshn. að taka á þessu máli ef þarna er um lagasetningaratriði að ræða. Hins vegar kann líka að vera um spurningu um valdmörk á milli sveitarstjórna og ríkisvaldsins að ræða sem er viðkvæmara mál og flóknara heldur en við getum leyst í þessu samhengi. Þarna er vakið máls á atriði sem mér finnst full ástæða til að við veltum fyrir okkur og embætti umboðsmanns ætti að fjalla um sem almennt athugunarefni eins og embættið hefur gert við skýrslugerð t.d. núna varðandi gjaldtöku og skattheimtu, áður varðandi stjórnsýsluna og mannréttindalöggjöfina. En mér fyndist það vel við hæfi að embætti umboðsmanns Alþingis tæki á þessu í sinni næstu skýrslu og færi betur ofan í þetta mál þannig að við gætum glöggvað okkur betur á því í umræðum um hana.
Ég ætla ekki, frú forseti, að hafa þessi orð mín fleiri. Ég tel að þessar umræður hafi verið mjög gagnlegar, hér hafi verið drepið á þau grundvallaratriði sem við þingmenn hljótum að velta fyrir okkur þegar við fjöllum um þessa skýrslu. Í upphafi máls míns vakti ég sérstaka athygli á því hvað okkur þingmenn áhrærir varðandi lagasetningu og skýrar heimildir til ríkisvaldsins um gjaldtöku og skattheimtu. Það er alveg rétt sem kom fram hjá hv. 2. þm. Vestf. að síðasta valdið sem Alþingi ætti að gefa frá sér væri auðvitað skattlagningarvaldið, því að eins og við vitum þá er það undirstaða þrískiptingar valdsins og hlutverk löggjafans í því efni er að fara með skattlagningarvaldið. Það er því ákaflega mikilvægt fyrir Alþingi að standa að öllu sem það varðar á vandvirknislegan hátt og sú gagnrýni sem uppi er höfð á meðferð skattamála hér í þinginu er mjög alvarleg í eðli sínu og nauðsynlegt fyrir okkur þingmenn að velta því fyrir okkur hvernig þar verður betur tekið á málum.