[16:32]
Flm. (Kristinn H. Gunnarsson) :
Virðulegi forseti. Ég vil leyfa mér að mæla fyrir frv. til laga um breytingu á sveitarstjórnarlögum, nr. 8/1986. Flm. auk mín eru hv. þm. Jón Kristjánsson og Eggert Haukdal. Lagt er til í 1. gr. að 1. mgr. 109. gr. sveitarstjórnarlaga verði breytt á eftirfarandi hátt, með leyfi forseta:
,,Sveitarfélag verður eigi sameinað öðrum sveitarfélögum nema fleiri kjósendur í atkvæðagreiðslu samkvæmt 108. gr. séu fylgjandi sameiningu en andvígir, enda hafi meiri hluti atkvæðisbærra íbúa tekið þátt í atkvæðagreiðslunni.``
Gert er ráð fyrir að lög þessi öðlist þegar gildi.
Með þessu frv. fylgir svohljóðandi greinargerð með leyfi forseta:
,,Lögð er til sú grundvallarbreyting á núgildandi ákvæðum 1. mgr. 109. gr. sveitarstjórnarlaga að meiri hluti þeirra sem afstöðu taka ráði niðurstöðu í almennri atkvæðagreiðslu um sameiningu sveitarfélags við annað eða önnur sveitarfélög. Samkvæmt tillögugreininni hafa þeir kjósendur ekki áhrif á úrslit í atkvæðagreiðslu sem koma ekki á kjörstað. Þeir sem skila auðu eða ógilda atkvæði sitt hafa ekki heldur áhrif á úrslitin að öðru leyti en því að þeir gætu tryggt nægilega þátttöku í atkvæðagreiðslunni með atkvæði sínu.
Ákvæði núgildandi laga eru þannig að meiri hluti kjósenda á kjörskrá þarf að greiða atkvæði gegn tillögu um sameiningu til þess að hún teljist felld. Þar með er í raun fyrir fram ákveðið að þeir kjósendur styðji sameiningu sem ekki koma á kjörstað og enn fremur að kjósendur, sem koma og greiða atkvæði en gera ógilt atkvæði sitt eða skila auðu, séu stuðningsmenn fyrirliggjandi tillögu.
Kjósendur, sem taka þátt í atkvæðagreiðslu en skila auðu atkvæði eða ógilda það, láta með því aðra ráða úrslitum, en núgildandi ákvæði 109. gr. virða þá afstöðu að vettugi.
Þessi ákvæði laganna brjóta gegn viðurkenndum sjónarmiðum um lýðræðislega afgreiðslu máls. Nægir að nefna ákvæði kosningalaga og laga um þingsköp því til stuðnings og enn fremur 51. gr. sveitarstjórnarlaganna sjálfra, en þar er kveðið á um að afl atkvæða ráði úrslitum. Í skýringum með 51. gr. kemur fram að hjáseta í atkvæðagreiðslu telst þátttaka þar sem afstaða er tekin, þ.e. sú afstaða að láta aðra ráða niðurstöðunni.
Almenna reglan er sú að þeir kjósendur einir, sem koma til atkvæðagreiðslu, hafa tekið afstöðu. Hinir, sem ekki taka þátt í atkvæðagreiðslunni, hafa ekki áhrif á niðurstöðuna þar sem þeir hafa ekki tekið afstöðu. Ákvæði 1. mgr. 109. gr. brjóta þessa meginreglu og í raun gera þeim upp ákveðna afstöðu sem engan þátt tóku í atkvæðagreiðslunni. Slík lagasetning er fullkomlega út í hött og engan veginn samboðin lýðræðisríki.
Þessir annmarkar á 1. mgr. 109 gr. eru svo alvarlegir að óhjákvæmilegt er að breyta greininni.
Ákvæði tillögugreinarinnar um lágmarksþátttöku í atkvæðagreiðslunni er hins vegar í fullu samræmi við skilyrði þingskapalaga og 51. gr. sveitarstjórnarlaga fyrir afgreiðslu
máls og þarfnast ekki frekari skýringar.
Frumvarpið var flutt á síðasta þingi en varð ekki útrætt. Hins vegar hefur í raun verið fallist á meginefni frumvarpsins með efnisatriði bráðabirgðaákvæðis sem samþykkt var við lögin í maí sl., en sú breyting gildir einungis um kosningar sem fram fara í vetur að tillögu svonefndra umdæmanefnda. Þykir flutningsmönnum rétt að Alþingi stígi skrefið til fulls og lögfesti ákvæði frumvarpsins þannig að sama regla gildi um allar kosningar um sameiningu sveitarfélaga.``
Þessu til viðbótar er rétt að geta að frv. sem var flutt á síðasta þingi, eins og fram kemur í greinargerð, og var sent út til umsagnar til nokkuð margra aðila og sveitarstjórna, það er rétt að það verði upplýst að allir sem svöruðu því og sendu inn umsögn mæltu með því að frv. þá yrði samþykkt og ekki við því að búast að afstaða þeirra hafi breyst frá þeim tíma. Því vænti ég þess, virðulegi forseti, að þetta frv. fái skjótan framgang hér í þinginu.
Ég vil svo leggja til að lokinni þessari umræðu að frv. verði vísað til 2. umr. og hv. félmn.
