[22:29]
Fjármálaráðherra (Friðrik Sophusson) :
Virðulegi forseti. Mér sýnist vera komið að leiðarenda þannig að ég tek til máls í þessari umræðu, það er síðari ræða mín, og vonandi til að skýra þessa tillögu sem mest hefur verið rædd í þessari 3. umr. enda tillagan komin mjög seint fram. Ég skal reyna að svara nokkuð þeim fyrirspurnum sem til mín hefur verið beint.
Í fyrsta lagi hef ég reynt að giska nokkuð á hver hafi verið niðurstaðan eftir fyrsta ár þessa fyrirkomulags sem við höfum rætt hérna. Ég get ekki sagt það nákvæmlega en ég giska á að ágóði ríkissjóðs hafi verið hverfandi og hef rakið það fyrr.
Ég ætla ekki hér og nú í minni ræðu að fara að ræða um ríkissjóðshallann, það hefur verið gert áður í umræðum hér fyrir skömmu og gefst áreiðanlega nægur tími til þess síðar. Ég kemst þó ekki hjá því að nefna tvennt í því sambandi og þá vegna orða hv. 2. þm. Vestf.
Í fyrsta lagi vil ég að það komi skýrt fram að það er miklum mun erfiðara að ná endum saman hjá ríkissjóði þegar viðskiptahalli er lítill sem enginn miðað við það hvernig það gerist þegar viðskiptahallinn er mikill vegna þess að sá innflutningur umfram útflutninginn sem viðskiptahallanum nemur er skattlagður í ríkissjóð og myndar tekjur þrátt fyrir það að þjóðin sé að safna upp botnlausum erlendum skuldum. Þannig að það er ekki alltaf gæðamerki á fjármálaráðherrum sem skila ríkissjóði með halla ef það er gert vegna þess að þeir séu að skattleggja viðskiptahallann.
Í öðru lagi vil ég benda á að á undanförnum árum hefur það gerst í Evrópuríkjunum --- og nýlega var um það skrifað í merkt breskt tímarit, fyrir rúmri viku síðan, að þar var úttekt á ríkissjóðshalla í Evrópubandalagslöndunum. Hann hefur þrefaldast að meðaltali á undanförnum þremur árum og er nú að meðaltali um 7% af vergri landsframleiðslu. Á Íslandi er landsframleiðslan tæpir 400 milljarðar kr. þannig að 7% af því eru um 28 milljarðar kr. Það er meðalhallinn, meðalríkissjóðshallinn í Evrópubandalagslöndunum. Þess skal þó getið að yfirleitt eru ríkisafskipti meiri þar en hér þannig að þetta þarf ekki að vera eins há hlutfallstala af ríkissjóðsútgjöldunum eða ríkissjóðsumsvifunum eins og af vergri landsframleiðslu.
Þetta nefni ég vegna þess að þrátt fyrir allt þá hefur okkur tekist með því að þræða einstigið að koma í veg fyrir að sú sama þróun hafi átt sér stað hingað til eins og hefur verið að gerast í okkar nágrannalöndum að ríkissjóðshallinn hafi þrefaldast á örskömmum tíma. Þvert á móti höfum við haldið í horfinu og skal ég þó ekki stæra mig né ríkisstjórnina af því því það nægir auðvitað hvergi til. Nóg um þetta.
Hv. þm. hafa nokkuð rætt um það á hverjum það lendi ef ríkissjóður ætli sér ekki á næsta ári að greiða þessar 250 millj. kr. sem hér er verið að ræða um. Þá vil ég í fyrsta lagi láta það koma fram að það er álit fjmrn. að einungis megi rekja rúmlega 100 eða í hæsta máta 150 millj. kr. til þess að meðlagið var hækkað. Það séu aðrar ástæður fyrir því að innheimtan hafi slaknað. Fyrir þessu eru færð rök, bæði af hálfu fjmrn. en einnig á vegum Ríkisendurskoðunar sem kannaði þetta mál sérstaklega fyrir fjmrn. Niðurstaðan sem hér er verið að birta er hins vegar samningur á milli ríkisins og sveitarfélaganna vegna þess að fyrir ári síðan gerðum við ráð fyrir því að bæta sveitarfélögunum það upp með því að leggja fjármagn til Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga ef hallinn af þessum ástæðum einum færi yfir 300 millj. kr.
Þá kem ég að því sem spurt var um og hv. síðasti þm. og reyndar hv. 1. þm. Norðurl. e. gerðu að umtalsefni. Það er spurningin um það hvort þetta lendir á sveitarfélögunum. Svarið við því kom reyndar fram í upphafsræðu minni þegar ég sagði að ríkið mundi ásamt sveitarfélögunum leita lausna á þessu máli þannig að innheimtan næðist í það horf sem eðlilegt getur talist en við höfum sett það mark að Jöfnunarsjóðurinn þurfi ekki að greiða umfram 300 millj. kr. til Innheimtustofnunar sveitarfélaga. Við ætlumst til þess að sett verði niður nefnd á vegum félmrh. og Sambands ísl. sveitarfélaga og á þessu máli verði tekið í nefndarstarfinu og því verði lokið fyrir mitt ár þannig að það verði þá fyrirliggjandi hugmyndir um aðgerðir sem ættu að duga. Ég tel að þetta sé hægt og engin ástæða til þess að halda annað en að þetta kerfi sem byggir á meðlagsgreiðslum upp á rúmlega 10.000 kr. á mánuði með barni geti virkað. Og ég bendi á að með reglugerðarbreytingu hefur ráðherra sem með þetta mál fer breytt innheimtunni nokkuð þannig að ef um fleiri börn er að ræða þá er dregið úr innheimtukvöðinni og lánstíminn þannig lengdur í raun, enda er hér um að ræða skuldir sem eiga að greiðast á tilteknu tímabili, þ.e. allt þar til börn eru fullra 17 ára. Þess vegna eru miklar líkur til þess að hægt sé að ná þessum fjármunum inn, jafnvel talsverðu síðar, að börnin fara yfir þann aldur sem meðlagsskyldan er miðuð við.
Ég hef áður í mínu máli hins vegar bent á að það eru margar hliðar á þessu máli, aðrar hliðar sem auðvitað þarf að taka tillit til, en mín skoðun er sú, og þrátt fyrir þær umræður sem hér hafa farið fram, að það sé ekkert óeðlilegt við það að barnsfeður, þetta eru yfir 95% barnsfeður, greiði með börnum sínum sem eru í umsjá hins foreldrisins eða annarra sem nemur u.þ.b. helmingnum af framfærslukostnaðinum. Ég held að 10.000 kr. sé ekki há tala þegar maður miðar við það.
Virðulegi forseti. Ég held að það sé þess vegna ekki hægt að svara fyrirspurninni öðruvísi en svo að það er hugmyndin að meðlagsgreiðendurnir greiði þennan kostnað sjálfir. Það lendi þess vegna ekki á sveitarfélögunum umfram þessar 300 millj. Það er svarið við spurningunni. Ríkið hefur hugsað sér í þeim samningsdrögum sem liggja fyrir að hjálpa til við að það markmið geti náðst með því að efna til samstarfs við sveitarfélögin svoleiðis að hægt sé að útbúa reglur sem duga til að þessi árangur náist. Auðvitað getur einhver misbrestur orðið á því á næsta ári, um það er ekkert nákvæmlega hægt að segja nú en ég hygg að þegar fram líða stundir, líklega á næsta ári eða a.m.k. á næstunni, þá náist jafnvægi í þessi mál. Og eftir að hafa kynnt mér nokkuð innheimtuna hjá Innheimtustofnun sveitarfélaga er ég sannfærður um að það má ná betri árangri heldur en næst nú um stundir.