[16:23]
Jóhannes Geir Sigurgeirsson :
Virðulegi forseti. Hæstv. forsrh. flutti í upphafi sinnar ræðu ræðustúf um efnahagsmálin og aðgerðir ríkisstjórnarinnar og að vanda eyddi hæstv. forsrh. nokkrum orðum að fortíðarvandanum sem núv. ríkisstjórn væri að glíma við. Ég mun, virðulegur forseti, fyrst og fremst í minni ræðu ræða um þennan kafla í ræðu hæstv. forsrh. en það verða aðrir þingmenn til þess að taka hina einstöku faglegu þætti sem eru í þessum bandormi. Og það er alveg kapítuli út af fyrir sig gagnvart vinnubrögðum þingsins ef það á að gerast ár eftir ár að allar breytingar sem á að gera og tengjast fjárlögum eigi að bera fram í formi bandorms sem sé síðan vísað til einnar nefndar, í þessu tilfelli efh.- og viðskn., sem síðan þarf að senda málið út og suður í þinginu til fagnefndanna. Sum þessara mála eru mál sem hæstv. ríkisstjórn gafst upp við að koma fram á síðasta þingi á hinn hefðbundna hátt og nú á að koma þeim fram með því að stinga þeim inn í bandorm.
Virðulegi forseti. Hæstv. forsrh. ræddi um vextina. Og víst er það að ríkisstjórnin greip til ákveðinna aðgerða í vaxtamálum en hverjar voru þær aðgerðir? Þær fólust í því einu að ákveða að taka erlend lán ef ríkissjóður nyti ekki þeirra kjara hér innan lands sem hann taldi eðlileg. Annað gerðist ekki. Engar aðrar forsendur breyttust.
Nú er það svo að vissulega hefur í kjölfarið fylgt ákveðin vaxtalækkun en hverjir hafa notið þeirrar vaxtalækkunar enn sem komið er? Fyrst og fremst ríkið, enda sýnist mér að þegar hæstv. núv. ríkisstjórn og hæstv. núv. forsrh. talar um vaxtalækkun og hugsar um vaxtalækkun, þá nái sú hugsun ekki út fyrir þá fjármuni sem ríkið þarf að taka að láni. Ég hef í dag verið að ræða við nokkra aðila sem standa í atvinnurekstri. Hvað hefur gerst þar? Þeir hafa ekki fundið fyrir vaxtalækkuninni, hæstv. forsrh. Hún hefur ekki náð þangað. Og því miður veit ég ekki hvort ráðherrar í núv. hæstv. ríkisstjórn hafa svo miklar áhyggjur af því og ef við lítum yfir ráðherrahópinn og spyrjum svo þeirrar spurningar, hverjir sitji þar sem hafi einhverja reynslu og einhverja tilfinningu fyrir því að reka fyrirtæki á almennum markaði hér á Íslandi, atvinnufyrirtæki í grunnatvinnuvegunum eða útflutningi. Ég vil biðja þann hæstv. ráðherra að gefa sig fram. Það sitja að vísu fáir hér núna en ég sé aðeins fleiri ráðherra ef ég lít hér í hliðarsali, en því miður held ég að íslenskt atvinnulíf sé farið að líða fyrir það og það kemur fram hér í umræðunni um vaxtamálin að innan ríkisstjórnarinnar er sáralítill skilningur á þessum málum. Staðreyndin er sú að íslenskt atvinnulíf í dag er að mjög miklu leyti fjármagnað með skammtímalánum, með óverðtryggðum skammtímalánum og þar eru eins og margsinnis hefur komið fram á síðustu dögum vextirnir 14--16%, hæstv. forsrh. Það hefur ekkert breyst þannig að íslenskt atvinnulíf býr í dag við vaxtastig sem er líklegast eitthvað um það bil að vera helmingi hærra en samkeppnisfyrirtækin sem við erum síðan að slást við í okkar nágrannalöndum.
Ég ætla að nefna annað atriði í þessu sambandi. Vissulega var losað um bindiskyldu sem jók það fjármagn sem bankarnir hafa til umráða. En hverra kosta völ eiga bankarnir varðandi þessa fjármuni? Þeir eiga engra annarra kosta völ heldur en að kaupa fyrir það ríkispappíra og ríkið er ánægt því að það lækkar vextina þar. Vegna þeirra reglna sem eru í gildi um áhættumat þá mega bankarnir ekki lána þetta til atvinnulífsins því að þá verða þeir að reikna með 100% áhættu og taka til hliðar í áhættusjóð sömu upphæð. Þetta er því miður staðan í vaxtamálum í dag.
Efh.- og viðskn. hefur bæði rætt við fulltrúa bankanna og við Seðlabankann um stöðuna í vaxtamálum. Samdóma álit þessara aðila er það að ef ríkissjóðshallinn verði eins og í stefnir núna þá ráði menn ekki við þetta dæmi. Og eins og fjárlagagerð er háttað núna þá sé ég engin teikn á lofti að ríkissjóðshallinn muni lækka, þvert á móti og við erum farin að heyra nú þegar utan að okkur að þegar brtt. fjárln. komi fram þá séu einstakir þingmenn stjórnarliðsins þar búnir að pína út æðimargar milljónir til viðbótar við útgjöld ríkisins. En ríkið finnur leiðir til þess að spara á móti og þar er enn höggvið í sama knérunninn og menn heykjast á því enn að standa við ákvæði grunnskólalaga. Hvað er það sem mundi skila fjármunum betur í dag en að búa vel að yngstu þegnum þessa þjóðfélags? Við fáum því miður í fréttum, nánast á hverjum degi, dæmi um það að stórlega er ábótavant í þessum málum hér á landi og að við búum ekki nógu vel að okkar yngstu kynslóð. En þar sér ríkisstjórnin leiðina til þess að spara.
Virðulegi forseti. Ég ætla ekki að halda hér langa ræðu. En ég ætla að leyfa mér að fara með hæstv. forsrh. aðeins yfir fortíðarvandann. Það er nefnilega að springa framan í hæstv. ríkisstjórn núna annar angi af fortíðarvandanum. Ég vil minna hæstv. forsrh. á það að á þeim árum sem ráðherrann hefur sakað fyrrverandi stjórnvöld hvað mest um óráðsíu, um eyðslu umfram efni, þá var ýmislegt annað að gerast í okkar þjóðfélagi. Á þeim árum hafði Reykjavíkurborg yfirburðastöðu, yfirburðastöðu yfir öll önnur sveitarfélög varðandi tekjuöflun. Þannig að þegar maður var að fletta í ársskýrslum sveitarfélaga þá sá maður iðulega að þegar menn töluðu um skatttekjur Reykjavíkurborgar á hvern íbúa upp á 100 þá urðu önnur sveitarfélög að láta sér nægja einhvers staðar á bilinu 80--90 og komust þó af. Maður skyldi þá ætla að nú þegar allir þurfa að taka á, þá væri nú Reykjavíkurborg vel stæð, í stakk búin til þess að takast á vandanum, takast á við vandann með ríkisstjórn og öðrum aðilum. En hver er staðan?
Á þessum velmektarárum Reykjavíkurborgar safnaði hún skuldum. Meðan ríkisstjórnin á þeim tíma var að berjast við að reyna að halda atvinnulífinu gangandi þá notaði Reykjavíkurborg skatttekjur, sem hún hafði langt umfram það sem flestir hefðu talið eðlilegt, til þess að byggja ráðhús, perlur, viðeyjarstofur og skemmtigarða. Getur nú ekki verið, hæstv. forsrh., að þetta hafi nú eitthvað komið við efnahaginn í landinu? Höfðum við ráð á þessu á þeim tíma? Hæstv. forsrh. talar um að þá hafi verið safnað erlendum skuldum í milljarðavís. En hvar var innstæðan fyrir Ráðhúsi, fyrir Perlu, fyrir Viðeyjarstofu og skemmtigörðum? Var hún í verðmætasköpun í þjóðfélaginu?
Hæstv. forsrh., þessi atriði hljóta að vera undir nákvæmlega sömu sök seld. Hvar endaði þessi fjárfesting? Hún endaði í erlendri lántöku. Það þýðir ekkert að skjóta sér undan þessu með því að Reykjavíkurborg hafi haft á þessum tíma óeðlilega aðstöðu til þess að taka sér stóran hluta af þjóðarkökunni. Það er einu sinni þannig, virðulegur forseti, að menn skyldu tala af svolítilli varfærni þegar rætt er um fortíðarvanda. Það er afar athyglisvert að lesa bréf borgarstjórans í Reykjavík um stöðuna í dag, þar sem borgarstjórinn bendir á að ef Reykjavíkurborg á að brúa tekjulækkun sína af niðurfellingu aðstöðugjaldsins með því að hækka útsvarið þá þurfi hún að hækka það um 1,8--2 prósentustig. Og þá kemur nú í ljós, þá afhjúpast, hvernig á því stóð að Reykjavíkurborg gat leyft sér að vera með lægra útsvar en almennt gengur og gerist á síðustu árum. Það var einfaldlega vegna þess að Reykjavíkurborg hafði algjöra yfirburðastöðu í skattlagningu á atvinnulífinu. Þannig að ráðhúsin, perlurnar og allt hitt var byggt með því að mergsjúga atvinnulífið.
Nú hristir hæstv. forsrh. höfuðið. (Gripið fram í.) Ekki heyrði ég það nú, nei. Þessa ræðu flyt ég kannski fyrst og fremst og öllu öðru fremur til þess að leiða hæstv. forsrh. fyrir sjónir að þegar menn ræða um fortíðarvanda og að menn hafi eytt um efni fram hér áður fyrr og séu að blæða fyrir það núna, þá ættu menn að taka heildarmyndina. Og staðreyndin er einfaldlega sú að það stefnir í það að staðgreiðsluhlutfallið, þegar tekin eru saman tekjuskatturinn og útsvarið, verði tæp 42%. Ef ég man rétt þá ýjaði Sjálfstfl. að því í kosningaloforði fyrir síðustu kosningar að þetta hlutfall þyrfti að fara niður í 35%, eða var það kannski enn neðar? Ég man það ekki, nú spyr ég hæstv. forsrh. að því: Hverju lofaði Sjálfstfl. varðandi skattalækkanir? Ef ég man rétt þá var rætt um það að tekjuskattshlutfallið ætti að fara niður í 35%, sem einstaklingarnir bera.
Virðulegur forseti. Ég nefndi 1. gr. frv. sem hér liggur fyrir þar sem rætt er um á hvern hátt á að skerða kost okkar yngstu kynslóðar. Það er margt sérkennilegt í þessu frumvarpi. Ég ætla að nefna eitt atriði sem sýnir kannski frekar dæmi um vinnubrögð heldur en að það sé stórt atriði efnilsega. Í 7. gr., um breytingar á lögum um rannsóknir í þágu atvinnuveganna, er rætt um að taka gjald sem á að standa straum af kostnaði við vinnu og verktakarannsóknir og tilraunir með búvélar. Þetta er nú góðra gjalda vert og ég ætla ekki að taka efnislega afstöðu til þess hér. Það kemur svo fram í samantekt aftast í frumvarpinu að með þessu á að spara 8 millj. kr.
Lítum síðan í greinargerðina um 7. gr. Þar stendur: Þeir söluaðilar sem hafa látið vélar til prófunar hjá bútæknideild hafa þurft að greiða fyrir þá þjónustu sérstaklega. Hér er því um að ræða nánari útfærslu á núverandi gjaldtökukerfi. Ákvæði þessarar greinar er í samræmi við þá stefnu ríkisstjórnar að atvinnuvegirnir kosti sjálfir hluta --- hluta af þeirri þjónustu sem þeir njóta.
Hvað þýðir þetta? Þarna er sagt að það sé bara verið að lögfesta óbreytt ástand, en samt á að spara með því 8 millj. Og ef það sem stendur á bak við þetta er allt í þessu skötulíki þá get ég ekki gefið mjög mikið fyrir þetta plagg.
( Forseti (VS) : Forseti vill leyfa sér að benda hv. þm. á að samkvæmt 58. gr. þingskapalaga þá skal eigi, nema með leyfi forseta, lesa upp úr prentuðu máli.)
Virðulegur forseti. Ég vil benda á að ég var mér að fullu meðvitaður um þetta, en ræðumaður las ekki orðrétt upp úr plagginu. Hann vitnaði í það án þess að lesa upp úr því.
Virðulegur forseti. Ég læt hér lokið ræðu minni. Efh.- og viðskn. þarf að fjalla um þetta mál og senda það til nefnda og það er vægt til orða tekið afar ólíklegt að sú vinna takist á þeim fáu dögum sem ætlaðir eru til þinghaldsins. Mér sýnist á öllu að þó oft hafi hlutirnir legið seint fyrir fyrir jólin að þá hafi það aldrei verið eins og nú. Stórir málaflokkar sem tengjast ríkisfjármálunum, eins og skattamálin, eru vegna tímaskorts algjörlega óunnir enn þá. Þar er um afar umdeilda hluti að ræða og þær umsagnir sem við höfum verið að fá frá hagsmunaaðilum eru þess efnis að það hlýtur að kalla á mikla vinnu ef hér á ekki að verða stórslys varðandi lagasetningu í skattamálum á jólaföstu.