[22:16]
Ólafur Ragnar Grímsson :
Virðulegi forseti. Hv. 1. þm. Vestf. flutti athyglisverða ræðu áðan og það væri æskilegt að gert væri boð eftir honum ef hann væri enn þá hér í húsinu.
Hv. 1. þm. Vestf. er formaður sjútvn. Alþingis. Hann lýsti þeirri skoðun áðan að það væri verkefni sáttasemjara að finna lausn á þeirri deilu sem upp er komin milli sjómanna og útgerðar og ef ríkissáttasemjari teldi að nauðsynlegt væri að gera breytingar á lögum til þess að leysa deiluna eins og reyndar oft hefur verið gert, þá mundi koma til kasta þingsins í þeim efnum. Þetta er mjög athyglisverð yfirlýsing. Með henni er formaður sjútvn. Alþingis að opna á þá leið að ríkissáttasemjari geti leitað eftir breytingum á löggjöf um veiðar og komið með þær hugmyndir til sjútvn. Alþingis og óskað eftir því að þær verði settar í lög. Það var ekki hægt að skilja ræðu hv. 1. þm. Vestf. á annan veg en þann að hann væri að bjóða upp á samvinnu milli þingsins og ríkissáttasemjara til þess að leysa þessa deilu. Og ég fagna því að hv. 1. þm. Vestf. er kominn hér í salinn. ( MB: Gerið þið það líka í Rússlandi að fylgjast með þeim?) Ég var að víkja að því, hv. þm., að í ræðu sem þingmaðurinn flutti fyrr í kvöld, þá vék hann að því að það væri verkefni ríkissáttasemjara að leita lausna í þeirri deilu sem upp er komin og er mjög hörð og mjög erfið milli sjómanna og útgerðar. Þar með hlýtur það eðli málsins samkvæmt að vera einnig á því sviði að skoða breytingar á skipulagi veiða, enda vita það allir hér í þessum sal að það er eitt harðasta deiluatriðið í þessari deilu og formaður sjútvn. Alþingis lýsti því að ef ríkissáttasemjari fyndi lausnir á þeim þætti málsins þá kæmi til kasta þingsins að festa þær breytingar í lögum. Og ástæðan fyrir því að ég kvaddi mér hljóðs hér var að ég gat ekki skilið þessi ummæli hv. 1. þm. Vestf. og formanns sjútvn. á annan veg en þann að hann væri að opna á samstarf sjútvn. og ríkissáttasemjara um lausn á deilunni.
Þetta finnst mér vera mjög mikilvæg yfirlýsing. Hvers vegna? Ástæðan er sú að það vita allir að hæstv. sjútvrh. er staddur í þeim þrengingum í þessum málum að hann getur sig ekkert hreyft. Hann er í raun og veru orðinn máttlaus í málinu. Þess vegna er gjörsamlega vonlaust að hann geti haft nokkra forgöngu um það að leysa þessa deilu. Framkoma ráðherrans og þögn í þessum umræðum er í raun og veru staðfesting hans á því hve máttleysi hans sjálfs er mikið. Það er mjög merkilegt að hv. þm., núv. sjútvrh., Þorsteinn Pálsson, skuli vera kominn í þá stöðu sem hvorki fyrirrennari hans, hv. 1. þm. Austurl., né hv. 1. þm. Vestf. þegar hann var sjútvrh., hefðu látið setja sig í, að sjútvrh. hefur bókstaflega ekkert svigrúm til þess að geta haft atbeina, hvað þá heldur frumkvæði, að því að leita lausnar á þessari hörðu deilu sjómanna. Sjútvrh., sem er búinn að láta spila sér út í þetta horn, er í raun og veru búinn að gera sig máttlausan og gagnslausan í embætti. Þess vegna er kannski skiljanlegt að hæstv. sjútvrh. sitji bara þegjandi í umræðunni þrátt fyrir að spurningar séu bornar fram við hann og ásakanir í hans garð séu með þeim hætti að sjútvrh. með sjálfsvirðingu mundi grípa til svara.
Hvað á þá að gera, hv. 1. þm. Vestf.? Á að láta þessa deilu vera í hnút? Ég held að við hljótum báðir að vera sammála um að það gengur ekki. Þeir fundir sem sjómannasamtökin hafa efnt til hafa að mörgu leyti verið nokkuð einstakir, a.m.k. á síðari árum. Ég hef haft nokkrar spurnir af þeim í mínu kjördæmi og einnig í öðrum kjördæmum. Þær frásagnir sem ég hef fengið frá þessum fundum benda til þess að óvenju mikil harka sé í afstöðu sjómanna í þessum efnum.
Ég held líka að við getum báðir verið sammála um það, ég og hv. 1. þm. Vestf., að þeir menn sem eru í forustu fyrir sjómannasamtökunum í þessari kröfugerð eru ekki líklegir til þess að láta beygja sig. Á þá að horfa upp á það að flotinn festist í verkfalli eftir tvær vikur eða svo? Hefur það ekki verið eitt helsta vonarmerki breytinga í íslensku efnahagslífi að hér væri að takast kannski sæmileg sátt á vinnumarkaði ásamt vaxtalækkun og öðrum þeim skilyrðum sem gætu leitt til þess að forsvarsmenn í atvinnulífi færu að beita sér fyrir þeim breytingum sem nauðsynlegar eru á skipulagi fyrirtækjanna? Því sálræna ástandi verður svipt í burtu ef hér hefst langvinnt sjómannaverkfall um áramótin. Eiga þá stjórnvöld að horfa aðgerðarlaus á það og segja: Málið er hjá sáttasemjara. Sáttasemjari ríkisins á enga möguleika til þess að hreyfa sig í málinu miðað við kjarna deilunnar nema hann hafi einhvern aðila sem væri reiðubúinn að flytja þá efnisþætti inn á þjóðþingið með von um að þeir yrðu samþykktir. Og eins og ég vék að áðan, en ætla ekki að rökstyðja nánar vegna þess að ég tel það þarflaust, þá er hæstv. sjútvrh. orðinn gjörsamlega gagnslaus í þeim efnum. Það er ekki ásökun í mínum orðum hvað þá lýsingu snertir. Það er bara viðurkenning á staðreyndum.
Það sýnir hins vegar visst geðleysi að sitja í þeirri stöðu. Þá er enginn annar aðili en sjútvn. þingsins sem getur beitt sér með árangri. Þess vegna finnst mér það vera mjög mikilvægt að í þessari umræðu hafi 1. þm. Vestf., formaður sjútvn., opnað á þann möguleika, ég gat ekki skilið orð hans á annan veg, að ef ríkissáttasemjari teldi nauðsynlegt að leita leiða til þess að finna lausn á deilunni eftir þessum leiðum þá væri vilji af hálfu 1. þm. Vestf. til þess að koma til samstarfs í þessum efnum.
Ég held þess vegna að það sé mjög mikilvægt að deiluaðilar og ríkissáttasemjari viti það áður en þinginu lýkur hverjir eru tilbúnir til þess á Alþingi að veita lausninni þingmeirihluta. Við erum að afgreiða þessa sólarhringana viðamikil frumvörp sem eru forsenda kjarasamninga ASÍ og VSÍ, forsenda þeirra kjarasamninga. Það er algengara en ekki á síðari árum að lagasetning á Alþingi sé forsenda sáttar í vinnudeilum og kjarasamningum. Spurningin varðandi sjómannaverkfallið er: Hver ætlar að ganga í það verk að mynda þingmeirihluta á bak við þær breytingar sem nauðsynlegar eru til að leysa þá deilu? Eða ætlar enginn að gera það? Hæstv. sjútvrh. hefur verið spurður að því í kvöld hvort hann er reiðubúinn að beita sér fyrir því, en ekkert svar hefur fengist.
Þess vegna finnst mér þáttur 1. þm. Vestf. í þessari umræðu hafa verið athyglisverður að ég tel að hann hafi á sinn hátt opnað á að menn skoðuðu það á næstu dögum að ganga þannig frá málum áður en þing fer heim að ef deiluaðilar og ríkissáttasemjari telja nauðsynlegt þá getur meðal þingmanna myndast nauðsynlegur þingmeirihluti. Það er fullkomið ábyrgðarleysi að þingið fari heim með yfirvofandi sjómannaverkfall án þess að það liggi fyrir hver er reiðubúinn að beita sér fyrir þeirri lagasetningu sem nauðsynleg er til að leysa deiluna.