[16:18]
Guðrún Helgadóttir :
Hæstv. forseti. Ég hlýt að lýsa undrun minni úr því að hv. 16. þm. Reykv. ber fram breytingu á sjómannalögum að þá skuli hann sætta sig við að uppsagnarfrestur undirmanna á fiskiskipum verði einn mánuður á meðan uppsagnarfrestur yfirmanna eru þrír mánuðir. Ég hélt að slíkir samningar væru úreltir með öllu og vil spyrja hv. þm. hvort ekki hefði verið eðlilegra að hafa þennan uppsagnarfrest sambærilegan við uppsagnarfrest yfirmanna, eða a.m.k. að uppsagnarfrestur væri sambærilegur við uppsagnarfrest landverkafólks.
Í lögum nr. 19 frá 1979 kemur fram að verkafólki, sem unnið hefur eitt samfellt ár hjá aðilum sem fást við atvinnurekstur innan sömu starfsgreinar, ber eins mánaðar uppsagnarfrestur frá störfum. Hafi verkafólkið unnið í þrjú ár samfleytt ber því tveggja mánaða uppsagnarfrestur og eftir fimm ára samfellda ráðningu hjá sama atvinnurekanda ber verkafólki þriggja mánaða uppsagnarfrestur.
Þetta hélt ég að hefði verið full ástæða til þess að reyna að samræma, starfskjör sjómanna við það sem gerist hjá landverkafólki.
Í þessari lagabreytingu er ekkert minnst á erlenda ríkisborgara en með lögum nr. 58/1993, um breytingu á lögum um lífeyrissjóð sjómanna, lögum um tekjuskatt og eignarskatt og lögum um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, með síðari breytingu, segir svo í 3. gr.:
,,Íslenskur ríkisborgararéttur. Þó getur ráðherra heimilað að ríkisborgarar annarra ríkja Evrópska efnahagssvæðisins verði ráðnir til starfa með sömu kjörum og íslenskir ríkisborgarar. Einnig má víkja frá þessu ákvæði ef telja má sérstaklega eftirsóknarvert að fá erlenda ríkisborgara til að gegna starfi til bráðabirgða.``
Nú vitum við að því miður eru á íslenskum skipum fjölmargir erlendir ríkisborgarar sem eru á allt öðrum starfskjörum en íslenskir sjómenn og ég tel að það sé skylda þeirra sem í forsvari eru fyrir sjómannasamtökin að annast rétt þessara einstaklinga líka. En í núgildandi sjómannalögum er ósköp einfaldlega hægt að setja slíka menn í höfn skýringarlaust næst þegar skipið leggst að bryggju og þar með getur skipstjóri losað sig við þennan starfsmann.
Ég hef ekki og skal það játað farið nýlega í gegnum hinn endalausa bálk sem við höfum samþykkt vegna Evrópska efnahagssvæðisins og ég spyr hv. 16. þm. Reykv. hvort hann hefur lagt vinnu í að athuga hvort þessi breyting kynni að stangast á að einhverju leyti við einhver þau lög sem við kynnum að hafa samþykkt sem ekki hefur verið lífsins leið að fylgjast með í öllum atriðum. Ég held að við verðum að reyna að halda okkur við þau starfsréttindi, eða reyna a.m.k. að láta á það reyna til þrautar að við höldum því sem við þó höfum. Ég ítreka að mér þykir snautlegt að hér er ekkert ákvæði um hversu lengi menn hafa verið hjá sömu útgerðinni. Sjö daga uppsagnarfrestur er fyrir neðan allar hellur og vissulega er virðingarvert að vilja lengja hann í mánuð. Mér þykir mikill ókostur að ekki skuli skipta neinu máli hvort maðurinn hefur verið í nokkra mánuði eða kannski árum eða áratugum saman hjá sama fyrirtækinu, að ekki þurfi nema mánaðaruppsagnarfrest til að segja undirmanni upp störfum. Um leið og ég fagna hverri breytingu sem á að vera til að bæta starfskjör sjómanna þykir mér hér lítið í lagt og spyr hv. 16. þm. Reykv. hvort ekki sé nauðsynlegt að fara betur ofan í breytinguna og reyna að samræma hana öðrum lögum sem gilda um verkafólk.
Guðrún Helgadóttir :
Hæstv. forseti. Ég hlýt að lýsa undrun minni úr því að hv. 16. þm. Reykv. ber fram breytingu á sjómannalögum að þá skuli hann sætta sig við að uppsagnarfrestur undirmanna á fiskiskipum verði einn mánuður á meðan uppsagnarfrestur yfirmanna eru þrír mánuðir. Ég hélt að slíkir samningar væru úreltir með öllu og vil spyrja hv. þm. hvort ekki hefði verið eðlilegra að hafa þennan uppsagnarfrest sambærilegan við uppsagnarfrest yfirmanna, eða a.m.k. að uppsagnarfrestur væri sambærilegur við uppsagnarfrest landverkafólks.
Í lögum nr. 19 frá 1979 kemur fram að verkafólki, sem unnið hefur eitt samfellt ár hjá aðilum sem fást við atvinnurekstur innan sömu starfsgreinar, ber eins mánaðar uppsagnarfrestur frá störfum. Hafi verkafólkið unnið í þrjú ár samfleytt ber því tveggja mánaða uppsagnarfrestur og eftir fimm ára samfellda ráðningu hjá sama atvinnurekanda ber verkafólki þriggja mánaða uppsagnarfrestur.
Þetta hélt ég að hefði verið full ástæða til þess að reyna að samræma, starfskjör sjómanna við það sem gerist hjá landverkafólki.
Í þessari lagabreytingu er ekkert minnst á erlenda ríkisborgara en með lögum nr. 58/1993, um breytingu á lögum um lífeyrissjóð sjómanna, lögum um tekjuskatt og eignarskatt og lögum um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, með síðari breytingu, segir svo í 3. gr.:
,,Íslenskur ríkisborgararéttur. Þó getur ráðherra heimilað að ríkisborgarar annarra ríkja Evrópska efnahagssvæðisins verði ráðnir til starfa með sömu kjörum og íslenskir ríkisborgarar. Einnig má víkja frá þessu ákvæði ef telja má sérstaklega eftirsóknarvert að fá erlenda ríkisborgara til að gegna starfi til bráðabirgða.``
Nú vitum við að því miður eru á íslenskum skipum fjölmargir erlendir ríkisborgarar sem eru á allt öðrum starfskjörum en íslenskir sjómenn og ég tel að það sé skylda þeirra sem í forsvari eru fyrir sjómannasamtökin að annast rétt þessara einstaklinga líka. En í núgildandi sjómannalögum er ósköp einfaldlega hægt að setja slíka menn í höfn skýringarlaust næst þegar skipið leggst að bryggju og þar með getur skipstjóri losað sig við þennan starfsmann.
Ég hef ekki og skal það játað farið nýlega í gegnum hinn endalausa bálk sem við höfum samþykkt vegna Evrópska efnahagssvæðisins og ég spyr hv. 16. þm. Reykv. hvort hann hefur lagt vinnu í að athuga hvort þessi breyting kynni að stangast á að einhverju leyti við einhver þau lög sem við kynnum að hafa samþykkt sem ekki hefur verið lífsins leið að fylgjast með í öllum atriðum. Ég held að við verðum að reyna að halda okkur við þau starfsréttindi, eða reyna a.m.k. að láta á það reyna til þrautar að við höldum því sem við þó höfum. Ég ítreka að mér þykir snautlegt að hér er ekkert ákvæði um hversu lengi menn hafa verið hjá sömu útgerðinni. Sjö daga uppsagnarfrestur er fyrir neðan allar hellur og vissulega er virðingarvert að vilja lengja hann í mánuð. Mér þykir mikill ókostur að ekki skuli skipta neinu máli hvort maðurinn hefur verið í nokkra mánuði eða kannski árum eða áratugum saman hjá sama fyrirtækinu, að ekki þurfi nema mánaðaruppsagnarfrest til að segja undirmanni upp störfum. Um leið og ég fagna hverri breytingu sem á að vera til að bæta starfskjör sjómanna þykir mér hér lítið í lagt og spyr hv. 16. þm. Reykv. hvort ekki sé nauðsynlegt að fara betur ofan í breytinguna og reyna að samræma hana öðrum lögum sem gilda um verkafólk.