[15:15]
Forsætisráðherra (Davíð Oddsson) :
Hæstv. forseti. Hv. 2. þm. Austurl. hefur borið fram svohljóðandi fyrirspurn:
,,Með hverjum hætti er Byggðastofnun ætlað að framkvæma yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar frá síðasta hausti um stuðning við atvinnuuppbyggingu í sameinuðum sveitarfélögum?``
Þegar ríkisstjórnin mótaði stefnu um sameiningu sveitarfélaga sneri hluti hennar að Byggðastofnun og aðgerðum hennar í atvinnumálum. Henni hafa ekki verið ætlaðir fjármunir sérstaklega í þessu sambandi. Ekki hefur komið til greina að stofnunin brygðist að eigin frumkvæði við þessum tilmælum til þess að hvetja sveitarfélög til sameiningar vegna þess að sameining sveitarfélaga nýtur mjög takmarkaðs stuðnings í stjórn stofnunarinnar. Hins vegar hefur stofnunin brugðist við eftir því sem til hennar hefur verið leitað eftir að sameining hefur átt sér stað og í einu tilviki sýnt frumkvæði. Hér verður í örstuttu máli reynt að gera grein fyrir aðgerðum hennar í þeim sameinuðu sveitarfélögum.
Í Dalabyggð hefur stofnunin um langan tíma stutt atvinnuþróunarstarf. Í fyrstu var sérstakur atvinnumálafulltrúi starfandi en síðan var ráðist í átaksverkefni sem stóð í rúm tvö ár. Eftir að því lauk hefur staðið yfir framhaldsverkefni um eflingu ferðaþjónustu á svæðinu. Þessi verkefni hafa náð yfir Dalasýslu og Reykhólasveit.
Beiðni um að gera athugun á stöðu atvinnulífs á því svæði sem nú heitir Snæfellsbær barst stofnuninni frá þingmönnum Vesturlands áður en búið var að sameina það í eitt sveitarfélag. Stofnunin fékk atvinnufulltrúa Snæfellsness til að gera úttekt á stöðu helstu fyrirtækja og hefur síðan verið í sambandi við hina nýju sveitarstjórn. Það síðasta sem gerst hefur í þeim málum er að gerð hefur verið athugun á vilja sjávarútvegsfyrirtækja til að taka þátt í uppstokkun í atvinnugreininni í þeim tilgangi að styrkja stöðu hennar á erfiðum tímum. Ekki er á þessari stundu hægt að segja fyrir um hver niðurstaðan verður.
Atvinnumál þess svæðis sem nú heitir Vesturbyggð hefur verið mjög stórt og kostnaðarsamt verkefni fyrir Byggðastofnun á undanförnum árum. Eru fá svæði á landinu jafnumfangsmikil. Áhætta stofnunarinnar á þessu svæði er og mjög mikil. Hún hefur tapað þar verulegum fjármunum. Enn er haldið áfram á þeirri braut að reyna að verja atvinnulífið fyrir hruni.
Að beiðni forsrn. vann Byggðastofnun á fyrra og þessu ári athugun á stöðu sjávarútvegs á Vestfjörðum. Ein af niðurstöðum þeirrar athugunar var að vandi sveitarsjóða og atvinnufyrirtækja væri samofinn. Hann stafaði að sumu leyti af varnarbaráttu sveitarstjórna í atvinnulífinu og væri þröskuldur í vegi fyrir sameiningu sveitarfélaga. Endanleg niðurstaða ríkisstjórnar og síðan Alþingis var að grípa til sérstakra aðgerða til stuðnings sjávarútvegi á Vestfjörðum með því að veita 300 millj. kr. til svæðisins. Þessi stuðningur er bundinn við þau sveitarfélög sem eru að sameinast eða ætla að gera það.
Af ofangreindum aðgerðum var stofnuninni heimilt að verja allt að 15 millj. kr. til að efla nýjungar í atvinnulífi Vestfirðinga með styrkveitingum. Stjórn stofnunarinnar ákvað að bjóða Vestur-Barðstrendingum að kosta starf atvinnuráðgjafa fyrir svæðið í eitt ár af þessari fjárveitingu. Heimamenn hafa samþykkt að ráða atvinnuráðgjafa en ekkert hefur enn orðið af framkvæmdum.
Byggðastofnun hefur varið töluverðu fé til að styrkja atvinnulíf í Hornafjarðarbæ. Þá hefur stofnunin veitt styrk til að kanna nýtingu gabbrós. Til tals hefur komið að ráða sérstakan atvinnuráðgjafa fyrir Austur-Skaftafellssýslu.
Flestar aðrar sameiningar sem fram hafa farið að undanförnu eru fámennir sveitahreppar sem sameinast þéttbýli. Slíkar sameiningar gefa sjaldnast tilefni til sérstakra aðgerða. Þá hafa sveitarfélög á Suðurnesjum sameinast án þess að til hafi komið sérstakar aðgerðir af hálfu stofnunarinnar þess vegna. Stofnunin hefur hins vegar stutt nýjungar í atvinnulífi á Suðurnesjum. Má þar nefna nýtingu Bláa lónsins og nú síðast vatnsverksmiðju.
Að endingu vil ég minna á að samkvæmt sérstöku samkomulagi ríkisins við Samband ísl. sveitarfélaga er gert ráð fyrir að Jöfnunarsjóður sveitarfélaga veiti 300 millj. kr. á árunum 1995--1998 eða allt að 75 millj. kr. árlega til að jafna skuldastöðu sveitarfélaga sem sameinast. Þessum gjöldum jöfnunarsjóðs verður mætt að hluta með sérstöku framlagi úr ríkissjóði í jöfnunarsjóð að upphæð 140 millj. kr. árin 1995--1998 eða allt að 35 millj. kr. árlega.
Í fimmta lið samkomulagsins lýsa aðilar sig sammála um að beina því til stjórnar Lánasjóðs sveitarfélaga að skuldbreyta lausaskuldum viðkomandi sveitarfélaga.