Ferill 3. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1995. – 1064 ár frá stofnun Alþingis.
119. löggjafarþing. – 3 . mál.
63. Nefndarálit
um frv. til l. um breyt. á l. nr. 63/1969, um verslun ríkisins með áfengi, tóbak og lyf, með síð
Frá 2. minni hluta efnahags- og viðskiptanefndar.
Nefndin hefur fjallað um frumvarpið og jafnframt um frumvarp til laga um gjald af áfengi sem lagt var fram samhliða þessu frumvarpi.
Nefndin hefur haft skamman tíma til að skoða efni þessara frumvarpa en engu að síður fengið til viðtals við sig fjölda aðila, sbr. upptalningu í nefndaráliti meiri hlutans, og einnig sent efnið heilbrigðis- og trygginganefnd til umsagnar.
Afstaða 2. minni hluta er efnislega samhljóða afstöðu 1. minni hluta, þ.e. sú að engin ástæða sé til að gera þær breytingar á tilhögun innflutnings og dreifingar áfengra drykkja í landinu sem efni frumvarpanna felur í sér. Rétt er að vísa þessum málum til ríkisstjórnarinnar og fela ríkisstjórninni að undirbúa málsvörn Íslands ef til dómstólameðferðar af hálfu EES-dómstólsins kemur. Jafnframt mætti taka til athugunar hvort ástæða sé til að gera minni háttar skipulagsbreytingar og lagabreytingar sem tryggi enn betur en nú er gert að viðskiptahættir Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins mismuni ekki viðskiptavinum þannig að óyggjandi sé að ákvæði EES-samningsins séu að því leyti til virt af hálfu okkar Íslendinga.
Það sem einkennt hefur alla framgöngu bæði fyrrverandi og núverandi ríkisstjórna í þessu máli er að saman er blandað, oft og tíðum á afar óljósan hátt, annars vegar fullyrðingum um að nauðsynlegt sé að gera þessar breytingar vegna skuldbindinga okkar á grundvelli EES-samningsins en hins vegar skín í gegn að að baki liggur ekki síður og jafnvel einkum sér í lagi áhugi ákveðinna afla á að einkavæða þennan þátt í rekstri hins opinbera og koma verslun og viðskiptum með áfengi í hendur einkaaðila. Þetta tvíeðli málsins er rétt að hafa í huga í sam
1. Tengsl málsins við samninginn um Evrópskt efnahagssvæði.
Þegar verið var að ganga frá og leggja fram til staðfestingar samningsniðurstöðu og endan
Til að tryggja stöðu sína enn frekar, kynni þetta atriði að koma til dómstólameðferðar, settu Norðurlöndin fjögur, Finnland, Ísland, Noregur og Svíþjóð, fram yfirlýsingu þar sem áréttað var að áfengiseinkasala væri mikilvægur þáttur í stefnu þessara ríkja í heilbrigðis- og félags
Í tengslum við kynningu á innihaldi EES-samningsins gaf utanríkisráðuneytið út skrautleg
Í framhaldi af samningagerðinni hafa síðan á síðasta kjörtímabili bæði fjármálaráðuneyti og utanríkisráðuneyti ítrekað staðfest þann skilning sinn að ekki væri á grundvelli samningsins um EES ástæða til þess af hálfu Íslands að hrófla við þessu fyrirkomulagi.
Það er síðan 30. desember 1993 sem Verslunarráð Íslands fer þess á leit með bréfi við eftir
Ljóst er að í framhaldinu rökstuddu íslensk ráðuneyti, bæði fjármálaráðuneytið, sbr. áður
Í ljósi þess sem hér hefur verið rakið verður ekki séð hvaða tilefni er til þess nú að snúa við blaðinu og láta undan þrýstingi frá Brussel um að breyta þeirri tilhögun varðandi ríkiseinka
2. Einkavæðingarstefna stjórnvalda.
Annar þáttur þessa máls, sem óhjákvæmilegt er að nefna, er sú almenna stefna bæði fyrri ríkisstjórnar og að því er virðist einnig þeirrar sem nýlega er sest að völdum að einkavæða rík
3. Áfengisstefna stjórnvalda.
Því verður ekki á móti mælt að þessi frumvörp, ef að lögum verða, fela í sér grundvallar
Ýmsir telja að hér sé um að ræða fyrsta skref að þróun sem héldi áfram og þýddi í raun og veru að enn meiri rýmkun fylgdi í kjölfarið. Vísast í því efni til fylgiskjala, til að mynda at
4. Eftirlit.
Á það hefur verið bent af ýmsum sem komið hafa til viðtals við nefndina og sent henni gögn að tilkoma þessara breytinga geti þýtt stórfellda erfiðleika við að hafa eftirlit með dreif
Frumvörpin, eins og þau voru lögð fram, eru illa úr garði gerð hvað þetta snertir og hug
5. Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins og samkeppnislög.
Í umfjöllun nefndarinnar kom í ljós að verulegar líkur væru á því að til árekstra kæmi við samkeppnislög ef Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins yrði gert að starfa á grundvelli frum
Meiri hlutinn hefur nú kynnt breytingartillögur sem kveða á um aðskilnað þessara þátta í starfsemi fyrirtækisins eða stofnunarinnar í tvær sjálfstæðar deildir, þ.e. annars vegar innflutn
6. Breytt stjórnskipuleg staða ÁTVR.
Undir lok umfjöllunar nefndarinnar komu fram hugmyndir frá meiri hlutanum um að ástæða gæti verið til að setja stjórn yfir ÁTVR. Þar gengu fyrstu hugmyndir út á það að fjár
Allar nánari útfærslur skortir á því hvaða hlutverk slík stjórn á að hafa og hvaða ástæða er til að fjármálaráðherra tilnefni slíka stjórn fyrir hefðbundið ríkisfyrirtæki eða stofnun sem ekki yrði þá breytt yfir í hlutafélagaform. Þessar síðbúnu hugmyndir vantar því allan rökstuðning og útskýringar til þess að hægt sé að taka þær til afgreiðslu á þann hátt sem meiri hlutinn hyggst leggja til í breytingartillögum sínum.
Ekki verður séð að nein sérstök ástæða sé til að breyta því fyrirkomulagi sem gilt hefur um stjórnskipulega stöðu Áfengis- og tóbaksverslunarinnar og ef farið er út á þá braut að skipa stofnuninni stjórn má allt eins spyrja hvort ekki sé ástæða til að slík stjórn sé þingkjörin eða skipuð með öðrum lýðræðislegum hætti.
Að lokum vill 2. minni hluti ítreka það álit sitt að engin efni standi til að afgreiða þessi frumvörp í þeim búningi sem þau voru lögð fyrir Alþingi og breytingartillögur meiri hlutans breyti þar litlu um. Eðlilegast er að Íslendingar reyni þess í stað að styrkja stöðu sína, að standa á rétti sínum sem talinn var vera gagnvart samningnum um Evrópskt efnahagssvæði. Okkur ber að viðhalda því skipulagi á áfengisinnflutningi og dreifingu sem við, eins og flestar Norðurlandaþjóðir, höfum um langt árabil kosið að viðhafa og almennt er viðurkennt að hafi gefist vel í þeim skilningi að það hafi verið hluti af aðhaldssamri og farsælli stefnu þessara þjóða í áfengismálum. Alþjóðlegar heilbrigðisstofnanir hafa gjarnan litið til þessa fordæmis Norðurlanda og bent á það öðrum til eftirbreytni. Því er dapurlegt að sjá að menn hafa snúið við blaðinu, eins og hér er gert, eftir að hafa fullyrt í tengslum við afgreiðslu samningsins um Evrópskt efnahagssvæði að engin ástæða væri til þess að óttast um þetta fyrirkomulag.
Því leggur 2. minni hluti til að málinu verði vísað til ríkisstjórnarinnar eða fellt að öðrum kosti. Ríkisstjórninni verði falið að styrkja með öllum tiltækum ráðum okkar stöðu gagnvart hugsanlegum málaferlum fyrir EES-dómstólnum geri eftirlitsstofnun EFTA alvöru úr því að vísa málinu þangað. Jafnframt verði tekið til skoðunar að gera skipulags- og/eða lagabreyting
Kristín Ástgeirsdóttir sat fundi nefndarinnar sem áheyrnarfulltrúi og er samþykk áliti þessu.
Alþingi, 8. júní 1995.
Steingrímur J. Sigfússon.
..........
Nefndarálitinu fylgdu eftirfarandi fylgiskjöl og vísast um þau til þingskjalsins (lausaskjalsins).
I. Umsögn Ögmundar Jónassonar og Ástu R. Jóhannesdóttur (nefndarmanna heil
II. Umsögn áfengisvarnaráðs (29. maí 1995) ásamt eftirfarandi fylgiskjölum: Nokkur minnisatriði (maí 1995); fréttatilkynning, „Höfum við efni á þessu?“ (desember 1994); „Til sérstakrar athugunar“ (desember 1994); Nokkur minnisatriði um einkavæðingu áfengissölu (desember 1994).
III. Umsögn samtakanna Vímulaus æska og Stöðvum unglingadrykkju.
IV. „Brugg og smygl finnst í mörgum veitingahúsum“ (Tíminn 1. júní 1995).
V. Umsögn frá Starfsmannafélagi ÁTVR ásamt eftirfarandi fylgiskjölum: Breyt
VI. Umsögn Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins (30. maí 1995).
VII. Umsögn Bandalags starfsmanna ríkis og bæja (26. maí 1995) ásamt bréfi til utan
VIII. Umsögn Starfsmannafélags ríkisstofnana (26. maí 1995).
IX. Umsögn Samtaka iðnaðarins (29. maí 1995) ásamt minnisblaði Samtaka iðnaðarins „Íslenskur bjór og breytingar á áfengislögum“.
X. Umsögn Verslunarráðs Íslands (31. maí 1995).
XI. Greinargerð um áhrif EES-samningsins á starfsemi ÁTVR frá tekju- og laga
XII. Bréf Verslunarráðs Íslands til eftirlitstofnunar EFTA (30. desember 1993).
XIII. Umsögn landssamtakanna Heimili og skóli.
XIV. Minnisblað frá Samkeppnisstofnun um afnám einkaréttar ÁTVR til innflutnings og dreifingar áfengis (6. júní 1995).