Flm. (Hjörleifur Guttormsson):
Virðulegur forseti. Ég hef leyft mér að flytja frv. til laga um gæludýrahald sem er að finna á þskj. 753. Ég vek athygli á því að þingskjalið var prentað upp vegna þess að fyrir vangá eða misskilning hafði fallið niður ein grein úr frv. sem er á uppprentuðu þingskjali, 4. gr., og nauðsynlegt er að taka tillit til þess við umfjöllun málsins.
Markmið laga þessara er að festa í lög reglur um gæludýrahald í þéttbýli, kveða á um réttarstöðu eigenda þeirra og annarra og veita sveitarfélögum heimildir til að setja nánari reglur í samþykktir um gæludýrahald.
Það má segja að frv. sé eðlileg viðbót við löggjöf sem sett hefur verið á undanförnum árum varðandi meðferð dýra, bæði dýraverndarlögin, nr. 15/1994, og aðra löggjöf, m.a. um friðun og veiðar viltra dýra sem einnig hafa verið sett nýlega og að hér sé verið að fylla í eyður sem hafa verið í okkar löggjöf að því er varar gæludýr. Með frv. er dreginn almennur lagarammi um gæludýrahald og sveitarstjórnum er ætlað að fylla út í rammann með samþykktum. Þar er kveðið á um hversu farið skuli með gæludýr sé settum reglum ekki fylgt. Það er ekki talið rétt að festa efni takmarkana á gæludýrahaldi í lög nema að litlu leyti heldur skal áhersla lögð á að sveitarfélögum verði í sjálfsvald sett að móta skilyrðin nánar. Þó er rétt að benda á það grundvallaratriði að slíkar takmarkanir við gæludýrahaldi verða að vera almennar og grundvallaðar á jafnræðissjónarmiðum. Gildissvið frv. varðar gæludýr eins og fram kemur í nafni þess, en það hugtak hefur ekki verið skilgreint í lögum og í raun er erfitt að takmarka það glögglega.
Enda þótt hér sé ekki lagt til að lögfest verði ítarleg skilgreining á hugtakinu þá er frv. fyrst og fremst ætlað að ná til dýra sem menn halda í híbýlum sínum en höfð eru þó að einhverju leyti utan dyra. Eðli málsins samkvæmt tekur frv. því í raun einkum til hunda og katta en takmarkast þó ekki við þær tegundir. Ákvæðin geta því t.d. tekið til kanína sem nokkuð er um að haldnar séu í þéttbýli hér á landi, jafnvel refa sem dæmi eru um að einstaklingar haldi sér til dægradvalar og hugsanlega annarra tegunda dýra sem fólk kýs að halda sem gæludýr og gætu fallið undir ákvæði frv. Frv. er hins vegar ekki ætlað að taka til gæludýra sem að staðaldri eru haldin í búrum innan húss nema sérstakar ástæður bjóði. Þar eru hafðar í huga heilsufarsástæður, smitsjúkdómar sem bregðast þarf við, ofnæmi og fleira af þeim toga.
Fyrir því er löng hefð að fólk í þéttbýli haldi dýr sér til afþreyingar og yndisauka. Hunda hafa sumir hjá sér, ekki síst í öryggisskyni. Í sveitum hér áður fyrr og enn í dag gegna hundar og sumpart kettir mikilvægu hlutverki og við búferlaflutninga á mölina fluttu menn þessi dýr oft með sér. Fyrir börn hafa ýmis gæludýr mikið aðdráttarafl og umgengni við þau getur haft jákvætt uppeldislegt gildi. Það er því engan veginn ástæða til þess að amast við haldi gæludýra í þéttbýli sé farið að settum reglum og ekki gengið á rétt nágranna.
Fram hjá því verður auðvitað ekki litið að ýmsir ókostir geta fylgt dýrahaldi í þéttbýli nema að fylgt sé settum reglum og þeim sé vel framfylgt. Það getur valdið óþægindum og jafnvel haft hættu í för með sér. Það er nefnt í greinargerð með frv. að á árinu 1994 voru skráð á Borgarspítalanum alls 375 slys af völdum dýra, þar á meðal bitsár.
Ekki liggja fyrir heildartölur um gæludýrahald hér á landi, enda er einungis hundahald háð opinberri skráningu. Þetta fer þó vaxandi að ég tel. Á árinu 1995 svo dæmi sé tekið, voru skráðir 1.135 hundar í Reykjavík og 200 á Akureyri.
Það er svo, virðulegur forseti, að í lögum hafa verið fátækleg ákvæði sem varða gæludýr og engan veginn samræmd ákvæði. Það helsta sem er að finna eru lög nr. 7/1953, um hundahald og varnir gegn sullaveiki. Þessu frv. er að nokkru leyti ætlað að koma í stað þeirra laga, þ.e. taka til ákvæða sem eru nú í 1.--3. gr. þeirra laga sem gert er ráð fyrir að falli niður, en áfram verði í gildi sá hluti þessarar löggjafar sem varðar varnir gegn sullaveiki sem er þá heilbrigðismál sem nauðsynlegt er að framfylgja á meðan ástæða er talin til. Þessum gamla vágesti hefur ekki verið útrýmt og verður kannski seint.
Ég vek á því athygli, virðulegur forseti, að í einstökum greinum frv. eru settar fram ákveðnar grundvallarreglur sem gert er ráð fyrir að gætt verði þegar sveitarstjórnir móta sínar samþykktir í þessum efnum. M.a. er þar að finna í 4. gr. ákvæði sem varða hlutlægan bótarétt. En fram að þessu hefur bótaréttur verið mjög takmarkaður að þessu leyti. Vísa ég í því sambandi til ritsins Skaðabótaréttur eftir Arnljót Björnsson frá 1986 þar sem talið er að að því er varðar dýr og tjón og bótaábyrgð vegna þeirra, verði að reisa á almennum skaðabótareglum. En hér er gert ráð fyrir að innleiða hlutlægan bótarétt að þessu leyti og er þar m.a. farið eftir danskri fyrirmynd réttarfarslega séð. Í dönskum lögum um hundahald er að finna slík ákvæði, í 6. gr. þeirra laga, og það geta þeir kynnt sér sem vilja kanna það efni nánar. Hér er um að ræða ákvæði sem þarf að að sjálfsögðu gaumgæfa en ég treysti þeirri þingnefnd sem ég legg til að fái málið til skoðunar til að skoða þau efni nánar eins og aðra þætti sem varða þetta mál.
Það kann að vera að mönnum finnist ekki rík ástæða til að setja löggjöf af þessu tagi en ég verð þó að telja, virðulegur forseti, að fyrir alla aðila sé æskilegt og skynsamlegt að um gæludýrahald gildi sem skýrust ákvæði, þ.e. hald þeirra gæludýra sem geta varðað nágrannaréttinn og þar sem helst mætti búast við árekstrum. Ég legg á það áherslu að það er ekki síður í þágu þeirra sem gæludýr halda að réttarstaðan sé sem ljósust og því ætti það að vera áhugaefni þeirra einnig að sett verði samræmd löggjöf um þetta efni.
Ég hef gefið því gaum á undanförnum mánuðum og raunar árum hver hefur verið þróunin í þessum efnum. Þess má geta að það hefur verið um lengra skeið að sveitarfélögin hafa gert samþykktir um hundahald sérstaklega. En um aðrar tegundir hafa samþykktir verið fáar fyrr en nú í seinni tíð að þeim sveitarfélögum fjölgar sem setja ákvæði í formi samþykkta um kattahald. Sumpart er þar um að ræða sömu samþykkt þar sem hvort tveggja er tekið saman. Ég held að það gildi um Reykjavíkurborg án þess að ég vilji fullyrða allt of mikið í þeim efnum. En það gildir að minnsta kosti svo dæmi sé tekið um Egilsstaðabæ sem ekki alls fyrir löngu hefur gert ítarlega samþykkt í þessum efnum. Reglugerðin er staðfest af ráðuneyti 23. sept. 1994. Það má segja að það sé nýmæli að ráðuneytið sé farið að staðfesta samþykktir að þessu leyti sem þó eiga sér ekki skýr fyrirmæli í lögum að bakhjarli. En úr þeim skorti yrði bætt með þeirri löggjöf sem hér er gert ráð fyrir að sett verði.
Rannsóknir á afleiðingum gæludýrahalds, m.a. sjúkdómum, hafa farið fram og til þess er vísað í greinargerð með frv. Þar er margs að gæta. Það hefur m.a. verið gert að því er varðar leikvelli í Reykjavík þar sem nokkur hætta er á því að gæludýr geti valdið óþrifum sem leiði til sjúkdóma. Nauðsynlegt er að reyna að koma þeim málum í sem best horf.
Ég verð einnig var við að í þéttbýlisstöðum utan Reykjavíkur ber talsvert á umkvörtunum undan lausgangandi gæludýrum, þar á meðal hundum sem enginn hirðir um að gæta eða að farið sé að settum reglum. Ég get vísað til umræðu frá Höfn í Hornafirði. Ég hef dæmi um það hér fyrir framan mig úr blaðinu Eystrahorni frá 28. mars 1996 þar sem þessi mál hafa verið til umræðu vegna kvartana frá íbúum sem varða lausgangandi hunda sérstaklega. Ég tek eftir því í dagblaðinu Degi frá 22. febr. 1996 að gerð hefur verið sérstök samþykkt um kattahald í Akureyrarbæ sem umhvrn. hefur staðfest og er það af þeirri ástæðu sett af bæjarstjórninni þar að talsvert hafði verið um kvartanir vegna flækingskatta og ónæðis og óþrifa af þeim. Með skýrum reglum og sanngjörnum reglum, það legg ég áherslu á, er verið að girða fyrir að til árekstra komi svo fremi menn haldi þær samþykktir sem settar eru. Þetta getur einnig varðað dýraverndarviðhorfið sem er ekki viðfang þessa frv. Það er sérstök löggjöf þar að lútandi. En reiðuleysi á gæludýrum getur stangast á við dýraverndarsjónarmið og einnig af þeim sökum tel ég að æskilegt sé að það frv. verði lögfest sem hér er gerð tillaga um.
Ég legg til, virðulegur forseti, að að umræðu þessari lokinni verði málinu vísað til hv. umhvn. til umfjöllunar og vænti þess að af þessu megi spretta, fyrr en seinna, löggjöf til að fyllt verði í þá eyðu sem greinilega er til staðar. Ég undirstrika það meginviðhorf á grundvelli þessara almennu ákvæða sem hér er gerð tillaga um, að það verði viðfangsefni sveitarstjórnanna að móta á hverjum stað þau ákvæði sem ástæða er talin til að setja að þessu leyti. Ég tel að það sé eðlilegt að sveitarstjórnirnar hafi þar svigrúm og ekki sé verið að lögbjóða héðan frá Alþingi í hólf og gólf hvernig þessum málum verði skipað þó ramminn sé dreginn með löggjöf.