Kristín Ástgeirsdóttir:
Hæstv. forseti. Ég verð að biðja hæstv. menntmrh. afsökunar á því að ég missti af framsöguræðu hans og það atriði sem mig langar að fá skýringar á hér kann að hafa komið fram í ræðu hans. Ég vona að hann fyrirgefi mér það. En áður en ég kem að þeirri spurningu get ég ekki stillt mig um að rifja upp að sl. vetur varð mikil og hörð rimma um grunnskólafrv. Sú rimma snerist ekki eingöngu um efnisatriði málsins þar sem okkur stjórnarandstæðingum þóttu mörg atriði óljós varðandi framkvæmd grunnskólalaganna. Í rauninni eru mörg þau atriði óljós enn svo sem sérskólarnir, fyrirkomulag þeirra og skólaskrifstofurnar ekki síst, eins og komið hefur fram á undanförnum vikum, örlög þess fólks sem þar vinnur. Þar átti þó ekki síður hlut að máli sú mikla deila sem varð um réttindi kennara en hana tókst að leysa með ákveðnu samkomulagi og beitti stjórnarandstaðan sér mjög í því máli. En það þarf engan að furða að það skuli koma hér fram frv. til breytinga á þessum lögum. Það hlaut auðvitað ýmislegt að koma upp í þeirri miklu vinnu sem fram hefur farið frá því að grunnskólalögin voru samþykkt og frá því að nefndirnar sem unnið hafa að undirbúningi yfirfærslunnar tóku til starfa. Ég ætla ekki að fara að rekja þá vinnu eða þær deilur sem þar komu upp á tímabili en auðvitað hlaut ýmislegt að koma í ljós sem þurfti að breyta.
Fyrir einum fimm árum urðu líka hér á hinu háa Alþingi miklar deilur vegna niðurskurðarins í grunnskólanum. Þá var sá hv. þm. sem nú situr hér í forsetastóli menntmrh. og beitti hann sér fyrir mjög umdeildum niðurskurði á kennslu grunnskólanna. Ég stóð í þeirri meiningu að það hefði átt að gefa þessar stundir til baka og að því væri stefnt. En með þessu frv. er verið að teygja heldur á þeim lopa og hopa með viðbót sem lofað hafði verið, m.a. fjölgun kennsludaga. Hér er einmitt verið að leita eftir heimild til að fresta því um tvö ár að ná þessum kennslustundafjölda og þar með einsetningu grunnskólans. Eins og fram hefur komið í umræðum kostar einsetning grunnskólans auðvitað gífurlegt fjármagn, ekki síst fyrir stærri sveitarfélögin þar sem þrengslin í grunnskólanum hafa verið hvað mest. Eins og hér kemur fram er þetta auðvitað að beiðni sveitarfélaganna sem hafa í tímans rás áttað sig á því hvílíkt gífurlegt verkefni þetta væri eins og reyndar var bent á í umræðunum í fyrra að þetta yrði gríðarlega mikil kostnaður fyrir stóru sveitarfélögin.
Það atriði sem ég ætlaði að spyrja hæstv. menntmrh. út í er að ég skil 1. gr. svo að verið sé að tryggja að einhver aðili hafi yfirsýn yfir skólamálin á meðan þessi breyting á sér stað og síðan er í 2. gr. verið að gefa heimild til að sveitarfélög, tvö, þrjú eða fleiri geti unnið saman að rekstri skóla. Þetta olli fyrst misskilningi hjá mér, ég hélt fyrst að það væri verið að veita Sambandi íslenskra sveitarfélaga slíka heimild en það skýrist í 2. gr. að svo er ekki. Mig langar af þessu tilefni að spyrja hæstv. menntmrh.: Er að koma einhver mynd á það hversu samvinnu sveitarfélaganna verður háttað? Er sýnilegt að grunnskólum muni fækka og að sú yfirfærsla og sá kostnaður sem verið er að flytja yfir á sveitarfélögin muni leiða til aukinnar samvinnu skóla? Er sú mynd eitthvað að skýrast? Mér finnst það afar forvitnilegt vegna þess að æskilegt væri að efnt verði til meiri samvinnu og að menn reyni að nýta betur það skólahúsnæði og þá kennslukrafta sem eru til staðar. Jafnframt óttuðust íbúar litlu sveitarfélaganna að þeir mundu missa sinn skóla. Ég spyr hæstv. menntmrh.: Veit hann til þess að skólar verði lagðir niður eða að um aukna samvinnu verði að ræða? Að mínum dómi getur þetta að flestu leyti verið jákvætt en það geta verið á því hliðar sem snúa að einhverjum sveitum t.d. þar sem þetta getur valdið erfiðleikum.
3. gr. fjallar um þetta stóra atriði að færa eignir ríkisins í skólahúsnæði yfir til sveitarfélaganna. Ef við gefum okkur að sveitarfélögin muni til lengri tíma litið reka grunnskólana, ef menn snúa ekki til baka frá þessari þróun, er þetta líklega eðlilegt. Hvers vegna eru skólastjóra- og kennarabústaðir undanskildir í þessari eignatilfærslu? Þeir hljóta að tilheyra skólastarfinu og rekstrinum og tengjast því oft að skólastjórnendur, sem hér eftir verða sveitastjórnirnar, geti boðið upp á húsnæði sem fylgi. Hvað liggur hér á bak við, hæstv. menntmrh.? Er eitthvað sérstakt í þessu? Er fyrirhugað að gera eitthvað annað við þetta húsnæði eða hver er skýringin? Ég átta mig einfaldlega ekki á því. Ég hefði haldið að það væri eðlilegt að þessar húseignir og íbúðir fylgdu með. Ég veit ekki hvað þarna er um margar íbúðir eða bústaði að ræða en mér finnst að þetta kalli á skýringu. Ég geri ekki athugasemdir við þetta frv. að öðru leyti en því að ég harma að einsetning grunnskólans skuli ekki geta gengið jafnhratt fyrir sig og menn ætluðu. En ég held að maður verði að viðurkenna að sveitarfélögin hafi þar töluvert mikið til síns máls.