Sjávarútvegsráðherra (Þorsteinn Pálsson):
Herra forseti. Ég vil byrja á því að þakka hv. málshefjanda fyrir að hefja umræðu um þetta mjög mikilsverða efni og þeim samtökum sem staðið hafa að því nú að undanförnu að vekja athygli á nauðsyn þess að við hefjum hvalveiðar á ný. Í mínum huga er ekki spurning um það hvort við hefjum hvalveiðar á ný heldur hvenær.
Það er nauðsynlegt fyrir okkur Íslendinga að nýta alla nytjastofna sjávar á sjálfbærum grundvelli og það liggur fyrir á grundvelli vísindalegra athugana að hófleg nýting margra hvalastofna hér við land er fullkomlega eðlileg. Það sem hefur tafið okkur er fyrst og fremst andstaða mjög margra erlendra ríkja.
Árið 1993 var sett á fót sérstök nefnd þingmanna til að gera tillögur um stefnu Íslendinga í hvalamálum og segja til um það hvort hvalveiðar skuli hafnar að nýju og þá með hvaða hætti. Þessi nefnd starfaði undir forustu Matthíasar Bjarnasonar og skilaði áliti í maímánuði 1994. Í niðurstöðu nefndarinnar segir m.a. þetta:
,,Eðlilegt er að Íslendingar hefji á ný hvalveiðar í atvinnuskyni, þó þannig að farið sé að öllu með gát, gætt sé heildarhagsmuna Íslands með tilliti til stöðu landsins á alþjóðavettvangi, markaða fyrir hvalafurðir og áhrifa hvalveiða á aðra útflutningsmarkaði landsmanna.``
Það hefur verið unnið að málinu á grundvelli þessarar stefnumörkunar sem fyrir liggur í nefnd Matthíasar Bjarnasonar. Það er ljóst að það mun kosta ekki bara heilmikla peninga heldur líka talsverð átök við aðrar þjóðir að hefja hvalveiðar á ný. Þess vegna höfum við tekið það alvarlega sem fram kom í skýrslunni að meta stöðu okkar á alþjóðavettvangi. Því er ekki að leyna að við höfum átt í mjög miklum og flóknum deilum á sjávarútvegssviðinu að undanförnu og það var mitt mat að það væri óráð að fjölga átakasviðunum að svo stöddu. Og það er ástæðan fyrir því að ekki hefur verið lögð fram þáltill. um þetta efni á þessu þingi. Nú væntum við þess að við förum að sjá fyrir endann á ýmsum af þeim stærri deilum sem við höfum staðið í og það gefur okkur svigrúm til þess að hefjast handa að nýju við undirbúning hvalveiðanna.
Við höfum líka kannað viðhorf þeirra sem á markaðnum starfa. Þau eru fremur neikvæð. Þó vitum við eins og hér hefur komið fram að hvalveiðar Norðmanna hafa ekki haft áhrif á markaðsstöðu þeirra.
Við höfum unnið mjög kappsamlega að reyna að styrkja NAMMCO sem stofnað var 1992 og í fyrstu var aðeins ætlað að fjalla um smáhvali. Fyrir okkar frumkvæði hefur starfsemi NAMMCO verið útvíkkuð og nær nú til rannsókna á öllum hvölum og þar hefur verið fjallað um og samþykktar eftirlitsreglur með hrefnu og nú eru taldir möguleikar á að samtökin stækki.
Við höfum einnig þreifað fyrir okkur, eins og lagt er til í skýrslu Matthíasar Bjarnasonar, um það hvort útflutningsmöguleikar væru á hvalaafurðum. Því miður er það staðreynd að eins og sakir standa er ekki kostur á því að flytja hvalaafurðir úr landi. Það gera Norðmenn ekki og það eru ekki möguleikar á því eins og er. Við núverandi aðstæður er því ekki hægt að hefja hvalveiðar til þess að auka útflutningstekjur þótt við væntum þess að á því geti orðið breyting í framtíðinni því að við finnum fyrir því að andrúmsloftið í þessu efni er að breytast.
Það sem nú er verið að vinna að er þetta: Í ráðuneytinu er verið að kanna með tilliti til þeirrar stefnumörkunar sem fram kemur í skýrslu Matthíasar hvort og hvenær unnt verði að hefja takmarkaðar hrefnuveiðar. Það var tillaga nefndarinnar að það yrði byrjað á því að hefja takmarkaðar hrefnuveiðar fyrir innanlandsmarkað. Enn fremur hef ég óskað eftir því við Hafrannsóknastofnun að hún geri kostnaðaráætlun um það að bæta hvalrannsóknum inn í fjölstofnaverkefni sem stofnunin hefur unnið að á undanförnum árum og ég vænti þess að það kostnaðarmat liggi fyrir innan skamms. Þetta eru þau verkefni sem nú er verið að vinna að í þessu efni og ég vænti þess, herra forseti, að áfram verði við það fullur stuðningur að vinna að því markmiði að hefja hvalveiðar svo fljótt sem aðstæður leyfa.