Dómsmálaráðherra (Þorsteinn Pálsson):
Herra forseti. Þegar þessi umræða fer fram er hugur okkar alþingismanna og samúð hjá aðstandendum þeirra sem misst hafa ástvini í þeim sjóslysum sem átt hafa sér stað að undanförnu og við erum fullir þakklætis til starfsmanna Landhelgisgæslunnar sem unnið hafa alveg einstök björgunarafrek.
Hv. 6. þm. Suðurl. varpaði fram þeirri spurningu til mín hvort skipstjóri Víkartinds hefði leitað eftir því við skipherra Landhelgisgæslunnar að gerður yrði samningur um hugsanlega björgun skipsins. Samkvæmt þeim upplýsingum sem ég hef frá forstjóra Landhelgisgæslunnar fóru ekki fram viðræður um þau efni á milli skipstjórans og skipherra varðskipsins. Hins vegar sneru fulltrúar Eimskipafélagsins og einn erlendur aðili sér til forstjóra Landhelgisgæslunnar og spurðust fyrir um þær reglur sem giltu hjá Landhelgisgæslunni um slíka samninga og voru gefnar upplýsingar um þær venjur sem giltu í þeim efnum. Á það var bent af hálfu Landhelgisgæslunnar að mjög örðugt væri um vik að gera fyrirframsamning því að óvíst væri um hvernig standa mætti að björguninni, fyrst og fremst vegna þess að mikil óvissa var á þeim tíma hvort unnt væri að draga skipið fyrir Reykjanesröstina eða hvort skipin yrðu í því tilviki að halda sjó um lengri eða skemmri tíma þangað til veður lægði. Af þeim ástæðum var því örðugt að gera fyrirframsamning. Jafnframt var á það bent að ákvæði siglingarlaga gera ráð fyrir því að heimilt sé að ógilda slíka samninga sem gerðir eru undir þeim erfiðu aðstæðum að skip er enn í sjávarháska. Um þetta eru engar fastar reglur heldur er reynt að fara eftir almennum reglum um björgunarlaun og meta aðstæður hverju sinni.
Hv. 5. þm. Suðurl. varpaði fram þeirri spurningu hvort af hálfu stjórnvalda væri vilji til að endurskoða reglur sem lúta að réttarstöðu skipstjóra og auka vald Landhelgisgæslunnar til að grípa inn í í tilvikum sem þessum. Ég hygg í ljósi þeirrar umræðu sem fram hefur farið að það geti verið rétt að ræða öll þau sjónarmið sem hér hafa komið fram og vega og meta þau álitaefni sem sett hafa verið upp. Á hinn bóginn verða menn að gera sér grein fyrir því að hér erum við að starfa að hluta til í alþjóðlegu umhverfi. Við verðum líka að gera okkur grein fyrir því að það er mjög örðugt um vik að flytja ábyrgð frá skipstjóra. Skip Landhelgisgæslunnar eru ekki alltaf í nálægð við slysstað eins og í þessu tilviki. Menn yrðu þá að afmarka nálægð varðskips og völd skipherra til að grípa inn í. Ég býst við að menn geri sér grein fyrir því að skipherra á varðskipi sem er víðsfjarri er ekki í aðstöðu til að taka slíkar ákvarðanir og því síður menn á skrifstofum í Reykjavík. Hvernig á sú aðstaða að vera sem réttlætir inngrip og hvernig ætti það að fara fram gegn vilja skipherra? Allt eru þetta atriði sem gera það mjög erfitt að færa ábyrgð frá einum skipstjóra til annars. Taki skipherra á landhelgisgæsluskipi ákvörðun um að aðhafast ekki undir slíkum kringumstæðum, hvar liggur þá ábyrgðin? Flyst hún yfir á ríkisvaldið og þar fram eftir götunum?
En þrátt fyrir þessar almennu athugasemdir þá tel ég eðlilegt að menn fari í gegnum þessa umræðu og vegi og meti rök sem færð hafa verið fram í þessu efni.