Össur Skarphéðinsson:
Herra forseti. Það voru orð í tíma töluð hjá hv. þm. Rannveigu Guðmundsdóttur þegar hún sagði við hæstv. heilbrrh. að það væri ekki hægt að vingsa á milli hluta. Það er nefnilega nákvæmlega það sem hæstv. heilbrrh. hefur gert. Ég minnist þess þegar hún var hérna vösk og ung baráttukona á síðasta kjörtímabili. Hún hélt 363 ræður og allar þeirra innifólu í sér harða gagnrýni á þáv. ríkisstjórn. Fyrir hvað? M.a. meðferðina á öldruðum, m.a. meðferðina á biðlistunum og nú er hæstv. ráðherra komin í stól þess sem hefur völdin og hvað gerist þá? Hún lyppast ekki bara niður heldur eru verk hennar miklu, miklu verri heldur en þau sem hún var að gagnrýna á síðasta kjörtímabili. Þetta kemur strax í ljós, herra forseti, þegar maður lítur yfir þessa skýrslu frá sjálfum ráðherranum um til að mynda bæklunarlækningar. Það kemur í ljós í þessari skýrslu, það er niðurstaða hennar og hennar sérfræðinga, að helst er pottur brotinn einmitt í bæklunarlækningum. Og hver er áfellisdómurinn sem skýrsla hæstv. ráðherra fellir yfir henni sjálfri? Hann er þessi, herra forseti.
Þegar hv. þm. Sighvatur Björgvinsson var í heilbrrn. árið 1992, þá voru á biðlistum bæklunarlækningadeildar um 900 manns. Síðan hefur ekkert gerst í þessu máli nema það að kominn er nýr heilbrrh. og hún er búin að vera í embætti í tæp tvö ár. Og hvernig er staðan núna? Samkvæmt skýrslunni sem hún hefur lagt fyrir okkur, þá hefur ástandið versnað frá því um mitt síðasta kjörtímabil í það að núna eru 1.367 manns á biðlistum þessarar sömu deildar? Hver er segir þetta? Það er hæstv. heilbrrh. sjálfur, sá sami heilbrrh. sem óbreyttur þingmaður stjórnarandstöðu kom hingað nokkrum sinnum og gagnrýndi hv. þm. Sighvat Björgvinsson sem þá var heilbrrh. fyrir að 900 manns væru á þessum biðlistum. Þeir eru núna, herra forseti, 50% fleiri, þeir eru 1.367, næstum því upp á einstakling 50% fleiri. Og þessi aukning hefur fyrst og fremst orðið eftir að hv. þm. gerðist heilbrrh. Þetta er mikill áfellisdómur yfir þróuninni sem hefur orðið í þessum málaflokki frá því að þessi þingmaður tók að sér embætti heilbrrh. Og það verður að ganga eftir því hvað Framsfl. ætli að gera til að snúa þessari þróun við. Hvað ætlar hann að gera til þess að uppfylla þær væntingar sem hann gaf þegar hann tók við stjórnartaumum? Hvað ætlar hann að gera til þess að uppfylla þau loforð sem þessi hæstv. heilbrrh. gaf kjósendum í landinu um að nú verði tekin upp allt önnur og betri vinnubrögð í heilbrigðismálum? Auðvitað hefur það gerst að það hafi verið tekin upp allt önnur vinnubrögð en, herra forseti, það liggur fyrir í skýrslu frá hæstv. heilbrrh. að þetta eru miklu verri vinnubrögð. Hún hefur aukið biðlistana um næstum því 50%. Þetta, herra forseti, er verulega slæmt að vita.
Ég segi það líka, herra forseti, að þegar ég les yfir þessa skýrslu, þá finnst mér eins og fullmikill kontóristabragur sé á því sem fram kemur og því miður las hæstv. ráðherra heimastílinn sinn kannski um of nákvæmlega vegna þess að það kom náttúrlega ekkert frá hennar eigin brjósti. Hún var að fara með stílinn sem kontóristarnir bjuggu til í ráðuneytinu í morgun og hún var að velta því fyrir sér að samt sem áður væri það þannig að miðað við önnur lönd, miðað við Norðurlöndin, væru gerðar hérna í flestum tilvikum a.m.k. jafnmargar aðgerðir á hverja 100 þúsund íbúa og í þessum löndum. En gæti það verið, herra forseti, að aðstæðurnar hér væru allt öðruvísi? Hvaða aðgerðir eru það sem eru obbinn af þessum bæklunarskurðlækningum? Eru það ekki margs konar aðgerðir sem tengjast einmitt sliti? Gæti verið að hið íslenska þjóðfélag sem byggist á miklu, miklu meira vinnuframlagi en tíðkast hjá félögum okkar og frændum á Norðurlöndum, væri einfaldlega að endurspegla þennan mismun milli landanna í biðlistunum, þ.e. að það þyrfti miðað við höfðatölu einfaldlega fleiri aðgerðir. Það er auðvitað það sem er að gerast hérna og hæstv. ráðherra á ekki að bjóða þingheimi það að koma hingað og tala um að miðað við einhver önnur lönd kunni þetta að vera í bærilegu lagi, sér í lagi þegar það liggur fyrir svart á hvítu undirskrifað af henni sjálfri að ástandið hefur stórversnað í hennar eigin tíð.
Herra forseti. Annað sem ég á óskaplega erfitt með að sætta mig við að sjá frá ráðherra sem ber ábyrgð á jafnvandasömum málaflokki, er hvernig menn afgreiða málefni geðsjúkra í þessari skýrslu, þegar menn eru að telja hérna upp hvernig staðan er í hinum ýmsu málaflokkum þá kemur allt í einu eins og skrattinn úr sauðarleggnum, með leyfi forseta: ,,Þá má enn auka úrræði fyrir geðsjúka.`` Þetta er framlag hæstv. heilbrrh. til umræðunnar um málefni geðsjúkra. En hvernig er hin raunverulega staða þar? Á biðlista geðdeildar Landspítalans eru 200 manns og á biðlista barnageðdeildarinnar eru 93 börn og unglingar og yfirlæknir geðdeildarinnar segir að öll þessi mál séu akút-mál, þau þoli ekki bið. Svo kemur hæstv. ráðherra og segir: ,,Þá má enn auka úrræði fyrir geðsjúka.`` Herra forseti. Svona er ekki hægt að leggja fyrir fullorðið fólk og alls ekki fyrir löggjafarsamkunduna og sjálfsvirðing hæstv. ráðherra á að meina henni að leggja fram svona. Svona geta kontóristar skrifað en svona getur ekki ráðherra lagt fyrir löggjafarsamkunduna.
Það er ýmislegt, herra forseti, sem ég vildi gjarnan fá svör við frá hæstv. ráðherra. Eitt af því sem kom fram í máli hennar var að það mætti nýta betur möguleika sjúkrahúsa úti á landi. Þetta kemur fram aftur og aftur frá hæstv. heilbrrh. og m.a. ýmsum liðsforingjum hennar í liði stjórnarinnar og það er sjálfsagt að kanna þessa möguleika. Fyrir liggur frv. þingmanna úr stjórnarflokkunum um að það eigi að kanna hvort ekki sé hægt að ganga á biðlistana með því að flytja þá út á land og það er nauðsynlegt fyrst hæstv. ráðherra tekur undir þennan málflutning að hún skýri hvað í þessu felst. Er það þá svo, fyrst ráðherrann segir að þetta sé ein leið, að hún sé að halda því fram að ástæðan fyrir biðlistunum sé sú að það skorti aðbúnað, aðstöðu, tæki og mannafla hér á hátæknisjúkrahúsunum? Ég get ekki annað en gagnályktað út frá þessari staðhæfingu hennar að þetta sé raunin.
Hvernig er staðan ef við lítum t.d. á Landspítalann og handlækningadeild Landspítalans? Þar er búið að bæta við skurðstofu. Þar eru á hverju ári gerðar 4.500 aðgerðir. Hvað eru margir á biðlistum? Það er í rauninni hið gleðilega þegar maður ber þessar tölur saman að á hverju ári eru gerðar þarna 4.500 aðgerðir en á biðlistunum eru ekki nema 1.367. Ég segi: Ekki nema, vegna þess að það er gleðiefni í sjálfu sér að þessar tölur gefa til kynna að það sé vel vinnanlegt á tiltölulega skjótum tíma að afgreiða biðlistana, uppræta biðlistana, á þessum deildum og það eru erfiðustu biðlistarnir. Þetta er ekki nema þriðjungurinn af ársframleiðslunni. Það þýðir raunverulega að með því að setja inn aukið fjármagn, ætti í fljótu bragði að vera hægt að vinna þá alla upp, eða hvað? Ætti það að vera hægt? Miðað við það að hæstv. ráðherra er að tala um að það eigi að flytja aðgerðir út á land, þá hljóta menn að draga þá ályktun að hún sé að velta því fyrir sér vegna þess að hér á hátæknisjúkrahúsunum séu ekki aðstæður fyrir hendi. En staðreyndin er sú að þó að það séu gerðar 4.500 aðgerðir þá er hægt að gera 6.000 aðgerðir. Það væri í rauninni aðstöðunnar vegna hægt að vinna upp alla biðlistana á einu ári ef það fengist fjármagn til þess. Verkefni hæstv. heilbrrh. er þess vegna að útvega þetta fjármagn, ekki að koma hingað og láta að því liggja að biðlistanir séu vegna þess að það skorti aðstöðu. Það er einfaldlega svo að þegar við erum að tala um alvarlegustu biðlistana, þ.e. þá biðlista sem hún sjálf í þessari skýrslu kallar hina alvarlegustu, þá er tæknilega hægt að vinna þá upp á skömmum tíma og hæstv. ráðherra á ekki að láta liggja að öðru í sínu máli eins og hún gerði áðan.
Það er spurt um samkvæmni. Stjórnmálamenn eiga að vera samkvæmir sjálfum sér og við verðum að gera allt það sem við getum til þess að vera það. Stundum auðvitað gerist það að menn einfaldlega sjást ekki fyrir og skilja ekki afleiðingar verka sinna og stundum geta menn einfaldlega ekki verið sjálfum sér samkvæmir. En það er nöturlegt að horfa upp á hæstv. heilbrrh. halda hverja ræðuna á fætur annarri, undirskrifa hvern samninginn og samstarfsáætlunina á fætur annarri um nauðsyn þess að brjóta á bak aftur fíkniefnavandann. Og hvað les maður svo í þessari skýrslu, herra forseti? Hvað les maður svo? Maður les að vegna þess að það er ekki skilningur á vandanum, vegna þess að það er ekki hægt að útvega nægilega mikið fjármagn til þess að vinna bug á þessum biðlistum, þá er fjöldi fólks að ánetjast morfíni og öðrum ávanabindandi lyfjum, þá eru mörg dæmi um það að fólk, vegna veru sinnar á biðlistunum, þarf að fara í meðferð til þess að reyna að slíta helsi þessara lyfja. Það er gert á sama tíma og við erum að skrifa undir samninga um að það sé nauðsynlegt að losna við fíkniefnin.
Herra forseti. Þetta er mál sem tengist okkur öllum hérna. Við þurfum, herra forseti, að skilja hvað það er sem við gerum og ég segi: Það er nauðsynlegt allra hluta vegna að fá fjármagn til þess að vinna bug á þessum biðlistum. Ég tel að þessar upplýsingar sem fram hafa komið um að fólk verði háð ávanabindandi lyfjum vegna veru sinnar á biðlistum geri það að verkum að óhjákvæmilegt sé að skoða þetta mál miklu betur og ríkisstjórnin verður í ljósi þessa að útvega meira fjármagn í málið.