Kristín Halldórsdóttir:
Herra forseti. Við hljótum auðvitað að áskilja okkur allan rétt til að nýta auðlindir okkar á þann hátt sem við teljum réttast og best og að sjálfsögðu með sjálfbæra nýtingu að leiðarljósi. En með hvali gegnir þó sérstöku máli, enda eru þeir ekki auðlind neins einstaks ríkis og nýting þeirra er háð samkomulagi milli þjóða eins og kveðið er á um í hafréttarsáttmála Sameinuðu þjóðanna sem Íslendingar eru aðilar að og áttu raunar ríkan þátt í að semja. Þar stendur m.a. í 65. gr., eins og minnt er á í greinargerð með þeirri tillögu sem hér er til umræðu, að ríki skuli starfa saman með verndun sjávarspendýra í huga og skuli hvað hvali snertir einkum starfa á vettvangi viðeigandi alþjóðastofnana að verndun og stjórnun þeirra og rannsóknum á þeim.
Slík alþjóðastofnun er Alþjóðahvalveiðiráðið sem Íslendingar voru aðilar að allt til ársins 1991. En þá voru íslenskir ráðamenn orðnir langþreyttir á ítrekuðum áminningum ráðsins vegna hinna svokölluðu vísindaveiða eftir að samþykkt var tímabundið bann við hvalveiðum og vegna þess að þeim fannst ekki tekið tillit til vísindalegra raka í málinu.
Það var óskynsamlegt á sínum tíma að segja sig úr Alþjóðahvalveiðiráðinu og reyna að finna leiðir fram hjá þeirri stefnu sem þar er mörkuð. Sennilega er tími til kominn að sækja um aðild að ráðinu að nýju eins og flutningsmenn leggja hér til þó að sú afstaða mín byggist ekki á nákvæmlega sömu rökum og fram koma í greinargerð hv. flutningsmanna. En þetta er sá vettvangur þar sem saman koma velflest ríki heims til viðræðna og ákvarðana um verndun hvalastofna, um rannsóknir á þeim, um veiðiaðferðir og hugsanlegar veiðar úr hvalastofnum.
Það er mikil andstaða við hvalveiðar víða um heim og það er ekki málstað Íslendinga til framdráttar að hunsa þá alþjóðastofnun sem um þessi mál fjallar. Hitt er svo annað mál hvort og hvenær hvalveiðar gætu hafist að nýju að einhverju marki. Saga hvalveiða í heiminum ber manninum ekki fagurt vitni. Það er saga ofveiði og útrýmingar og þar hafa Íslendingar ekki legið á liði sínu. Það er þessi ljóta saga og hrikaleiki veiðanna sem hafa skapað þessa miklu andúð á hvalveiðum og varð til þess að Alþjóðahvalveiðiráðið samþykkti árið 1982 tímabundið hvalveiðibann, þ.e. stöðvun hvalveiða í atvinnu- eða ábataskyni frá árinu 1986--1990. Ætlunin var að byggja framhaldið á niðurstöðum vísindalegra athugana. Samkvæmt niðurstöðum okkar vísindamanna, a.m.k. flestra að því er ég best veit og áreiðanlega margra erlendra einnig, er ástand margra hvalastofna þannig að þeir þyldu veiði, til að mynda hrefna sem flestir telja fullkomlega óhætt að veiða í nokkrum mæli. Spurningin er hins vegar hvort það borgar sig að veiða hrefnuna eða yfirleitt nokkra hvali vegna þeirrar andstöðu sem er svo ríkjandi víða um heim og hvort við værum ekki þar með að fórna meiri hagsmunum fyrir minni ef við hæfum hvalveiðar aftur. Þá er ég fyrst og fremst að hugsa um áhrif þess á erlenda markaði fyrir sjávarafurðir okkar og svo vitanlega á hina sívaxandi atvinnugrein, ferðaþjónustuna. En það fer ekkert á milli mála að þessi sífellda umræða um hvalveiðar er mikið áhyggjuefni þeirra sem annast landkynningar- og sölustörf á erlendri grundu. Þeirra álit er yfirleitt einróma á þá leið að sú umræða spilli fyrir og að hvalveiðar, ef þær yrðu hafnar að nýju, hefðu verulega skaðleg áhrif.
Það eru miklir möguleikar enn vannýttir í íslenskri ferðaþjónustu og ljóst að á næstu árum verður æ meiri áhersla lögð á það sem kallað hefur verið græn ferðamennska, sem er ferðamennska með sjálfbæra þróun að leiðarljósi. Þá veltur á miklu að við gætum sannfært umheiminn um að við kunnum að umgangast og vernda náttúruna og nýta gögn hennar og gæði á sjálfbæran hátt. Viðhorfin hafa verið og eru að breytast með sífellt meiri áherslu á náttúrulegt umhverfi. Hvalaskoðun er t.d. vaxandi þáttur í íslenskri ferðaþjónustu og virðist bjóða upp á mikla möguleika. Að áliti margra erlendra sérfræðinga, af því að við þurfum alltaf að kalla erlenda sérfræðinga til vitnis um það sem við kannski ættum að vita sjálf, þá eru aðstæður til hvalaskoðunar hér geysilega góðar og þeir eru margir sem eru tilbúnir til að borga vel fyrir að fá að sjá þessi mikilfenglegu dýr í sínu náttúrulega umhverfi. Ég er þeirrar skoðunar að þar sé meiri hagnaðarvon en í veiðum á nokkrum hvölum sem við gætum hvort eð er ekki selt kjötið af til annarra þjóða og varla torgað sjálf þótt ekki yrði um miklar veiðar að ræða. Ég vil taka það skýrt fram að mér dettur ekki eitt andartak í hug að ferðaþjónusta legðist af í landinu þótt hvalveiðar yrðu teknar upp aftur í einhverri mynd. Það hvarflar ekki að mér. En þær hefðu áreiðanlega áhrif og mundu vafalaust breyta eitthvað samsetningu ferðamannahópa í einhverjum mæli.
Þá er það þekkt staðreynd að þessi dýr eru fljót að læra og því harla ólíklegt að t.d. hrefnur mundu halda áfram að leika sér í kringum hvalaskoðunarbátana af hjartans lyst eins og þær gera núna öllum til mikillar ánægju ef þær vissu af bátum veiðimanna á svipuðum slóðum. Og sjálfri finnst mér ólíkt hugnanlegra að selja aðgang að því mikla sjónarspili sem á sér stað hér víða við strendur landsins en reyna að selja til átu kjöt af dýrum sem veidd eru með erfiðismunum og oft á kvalafullan hátt svo við gleymum nú ekki sjónarmiðum dýraverndar í þessu máli.
Þessi afstaða mín breytir því ekki að ég er sammála meginefni þessarar tillögu, þ.e. að Íslendingar taki á nýjan leik þátt í störfum og stefnumörkun Alþjóðahvalveiðiráðsins. Það er hagur okkar Íslendinga að taka virkan þátt í alþjóðlegu starfi í umhverfismálum og að virða alþjóðasamninga í þeim málum og það hefur sífellt meira vægi eins og heimurinn er orðinn.