[prenta uppsett í dálka] 115. fundur
Flm. (Árni R. Árnason):
Herra forseti. Ég mæli fyrir þáltill. um athugun á nýtingarmöguleikum gróðurhúsalofttegunda sem legið hefur frammi á þskj. 760. Flm. ásamt mér eru hv. þm. Guðjón Guðmundsson, Sigríður Anna Þórðardóttir og Pétur H. Blöndal.Tillagan er svohljóðandi, með leyfi forseta:
,,Alþingi ályktar að fela iðnaðarráðherra að láta athuga til hlítar möguleika á að nýta gróðurhúsalofttegundir til eldsneytisframleiðslu og í hvers konar iðnaði eða iðnaðarferlum.``
Herra forseti. Á undanförnum mánuðum hefur orðið mjög mikil og almenn umræða um útstreymi gróðurhúsalofttegunda hérlendis, um aukna mengun og hvers muni að vænta miðað við fyrirætlanir og ráðagerðir um aukna stóriðju og orkuframleiðslu. Vísað hefur verið til alþjóðlegra skuldbindinga Íslands og nauðsynjar á að vernda umhverfi og náttúru og að verjast mengun með árangursríkum hætti.
Í svari umhverfisráðherra, í þingskjali nr. 513 frá þessu þingi, birtust upplýsingar um útstreymi gróðurhúsalofttegunda á undanförnum árum og áætlun um það í nálægri framtíð. Þar kom m.a. fram að reiknað í koltvíoxíðígildum (CO2) var útstreymið á árinu 1990 samtals 2.860 þús. tonn, þar af koltvíoxíð (CO2) 2.147 þús. tonn eða 75,1%. Árið 1995 var aukning koltvíoxíðígildanna um það bil 10% en aukning koltvíoxíðsins sjálfs var enn meiri eða nálægt 15% og var hlutfall þess orðið um 83%. Áætlun um árið 2000 gerir ráð fyrir enn nokkurri aukningu. Það sem merkilegast er er að þá muni hlutfall koltvíoxíðsins hafa minnkað eilítið, eða að það verði þá um það bil 81%.
Í þessu sama þingskjali koma fram spár um aukningu þessa útstreymis ef verður af þeim hugmyndum um stóriðju sem hafa verið uppi og er nú að alvöru orðnar, þ.e. álver á Grundartanga og stækkun þar á verksmiðju Íslenska járnblendifélagsins. Einnig var í þessari spá gert ráð fyrir aukningu vegna álvers á Keilisnesi sem enn er fyrirhuguð eða í athugun, svo og vegna hugsanlegrar magnesíumverksmiðju á Reykjanesi. Sú spá sem þarna kom fram gerði ráð fyrir aukningu sem var meiri en tvöföldun, en að hlutfall koltvíoxíðsins mundi þá minnka og verða aðeins rúmlega 55%, en samt sem áður verulega meira að magni en fyrri áætlanir bentu til.
Það er rétt að geta þess að í því skjali gætti alvarlegar ónákvæmni varðandi upplýsingar um magnesíumverksmiðju á Reykjanesi og raunhæfar upplýsingar hefðu breytt talsverðu um niðurstöðu þessarar spár.
Varðandi skuldbindingar Íslands er rétt að geta þess að Ísland er aðili að rammasamningi Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar og er í hópi ríkja sem hafa sameiginlega skuldbundið sig til að heildarlosun gróðurhúsalofttegunda verði árið 2000 ekki meiri en hún var árið 1990. Nú er talið að til þess þurfi þau sameiginlega að draga úr útstreyminu um 50% frá því sem nú er.
Af hálfu stjórnvalda er unnið að ýmsum aðgerðum sem ætlað er að hvetja til orkusparnaðar og notkunar eldsneytis sem losi minna af þessum lofttegundum við brennslu. Til umfjöllunar á hv. Alþingi er áætlun um stóraukna landgræðslu og skógrækt, bæði í þeim tilgangi að styrkja og auka gróðurþekju landsins, sem ekki mun vanþörf á, og þeim að auka koltvíoxíðbindingu í gróðri um 100 þús. tonn fram til ársins 2000. Ekki er ljóst um heildarárangur af þessum aðgerðum, en þess er vart að vænta að hann muni vega upp á móti framangreindri mikilli aukningu útstreymis vegna stóriðju og orkuvinnslu. Af þeim sökum er fullkomin ástæða til að kanna til hlítar alla möguleika sem kunna að vera til að nýta þessar lofttegundir. Ég vil gjarnan leyfa mér að nefna nokkur dæmi um möguleika sem athuga þarf þó að einhverjir þeirra kunni að vera fjarlægir að þessu sinni. En einmitt er líklegt að þeir verði hendi nær eftir því sem þeir eru betur athugaðir.
Fram hefur komið að koltvíoxíð má nýta ásamt vetni t.d. til framleiðslu metanóls sem hefur reynst hentugt eldsneyti fyrir bíla og skip í stað bensíns og olíu. Metanól er enn sem komið er hentugra en vetnið sjálft og brennur með minni losun gróðurhúsalofttegunda en bensín og olíur. Ef verður af magnesíumverksmiðju á Reykjanesi --- en þeir sem að þessu standa hafa látið hafa eftir sér í fjölmiðlum og á obinberum vettvangi að eftir því sem athugunum vindur fram verði smám saman líklegra að af því geti orðið. --- mun vetnisframleiðsla hérlendis, sem nú er lítil og því ekki hagkvæm, verða nægileg til að ná hagkvæmni. Frá stóriðju og jarðvarmavirkjunum má væntanlega fá mikið af koltvíoxíði sem losnar við slíka orkuvinnslu. Því er ástæða til að rannsökuð verði framleiðsla á metanóli, hvaða nýjungar hafi komið fram í framleiðsluaðferðum, hvort slík hagkvæmni náist að metanól gæti orðið samkeppnisfært við bensín og brennsluolíur, og þá með tilliti til þess að koltvíoxíðútstreymi kann í framtíðinni að verða skattlagt vegna mengunar. Slík gjaldtaka er orðin meira en hugsanleg, ekki síst í samhengi við þær hugmyndir sem borið hefur á allt frá Ríó-ráðstefnunni árið 1992 að eðlilegt sé að starfsemi sem mengar beri kostnað við að berjast gegn henni eða draga úr henni og jafnvel að vinna bug á aukningu hennar.
Ég vil nefna, herra forseti, að fáein fyrirtæki hérlendis hafa beitt sér fyrir athugunum á þessu sviði. Fyrirtækið Ískem, sem m.a. Iðntæknistofnun og Hitaveita Suðurnesja eiga aðild að, hefur kannað ýmsa möguleika á nýtingu ýmissa af þessum lofttegundum til að mynda þeim sem losna við jarðvarmavirkjun. Þar eru möguleikar til athugunar sem sumir hverjir virðast vel færir og vel hagkvæmir og geta komið til greina að verði starfræktir hér á landi og munu þá draga úr útstreymi þessara lofttegunda.
Margt fleira má nefna, herra forseti, en tillaga okkar flm. er einfaldlega sú að allir þessir möguleikar verði athugaðir til hlítar og gerð grein fyrir því hvaða leiðir eru færar til að draga úr þessu útstreymi og nýta það þannig að það valdi sem minnstri mengun.
Ég legg til, herra forseti, að tillögunni verði vísað til hv. iðnn. og síðari umræðu.
