Kristín Halldórsdóttir:
Herra forseti. Góðir áheyrendur. Á því þingi sem nú er senn á enda hafa mörg stórmál verið til umfjöllunar og eflaust skiptar skoðanir um það hvert þeirra marki svipmót þessa þings fremur en önnur. Þingmenn hafa m.a. tekist fast á um breytingar á lögum um atvinnuleysistryggingar. Sett hafa verið ný lög um lífeyrisréttindi starfsmanna ríkisins, löngu tímabær lög um skipulags- og byggingarmál eru í burðarliðnum, sömuleiðis breytingar á Lánasjóði ísl. námsmanna sem loks litu dagsins ljós eftir harðar hríðir innan stjórnarflokkanna.
Ríkisbankarnir hafa fengið ,,háeff`` fyrir aftan nafnið sitt um leið og stjórnarflokkarnir lögðu grunn að nýjum ríkisbanka með stólum handa flokksgæðingunum. Þjóðkirkjan hefur fengið um sig nýja lagakápu og þingmenn tókust hart á um grundvallaratriði hvort dansa mætti eftir miðnætti á föstudaginn langa. Þannig verður hið smáa stundum stórt í dagsins önn.
Frv. um fjárreiður ríkisins verður væntanlega að lögum fyrir þinglok, löggjöf sem að margra dómi markar tímamót í sögu þingsins. Hún breytir reyndar ekki þeirri stjórnarstefnu sem hvað skýrast má lesa út úr fjárlögum hvers árs. Hún breytir ekki þeirri staðreynd fjárlaga að vegið er að öldruðum og öryrkjum, að gjörvöll heilbrigðisþjónustan er í uppnámi, að sú orkulind sem býr í menntun og þekkingu er vanrækt.
Um stefnu ríkisstjórnarinnar verða ekki sett nein lög, en löggjöfin um fjárreiður ríkisins mun væntanlega reynast mikilvæg tæknileg stoð við gerð fjárlaga og eftirlit með þeim. Svona mætti áfram telja, en ekkert þessara stórmála er mér þó efst í huga þegar rennt er yfir liðinn þingvetur. Fyrir mér eru það þau vatnaskil sem orðið hafa í umræðunni um umhverfis- og atvinnumál hér á landi. Það eru þau mál sem marka svipmót þessa þings í mínum huga.
Stefna ríkisstjórnarinnar í þeim efnum hefur að vísu ekkert breyst. Ríkisstjórnin hefur þvert á móti gengið margefld áfram á braut stóriðjustefnunnar. Sú stefna hefur allan forgang umfram verndun umhverfis og náttúru sem er algert tyllidagamál í augum ráðherranna. Á ríkisstjórnarheimilinu er það talinn mikill ávinningur að hafa náð að semja um stækkun járnblendiverksmiðju og byggingu nýs álvers, enda hefur uppbygging orkufrekrar stóriðju verið trúaratriði í atvinnustefnu stjórnvalda um áratuga skeið, hverjir svo sem haldið hafa um stjórnartaumana. Gagnrýni á þá stefnu hefur jafnan verið mætt með miklu yfirlæti. Ég held að ríkisstjórninni hafi komið mjög á óvart sú andstaða sem mætti henni úr grasrót samfélagsins á liðnum vetri vegna áformanna um eflingu stóriðju og ég held að þessi andstaða marki nokkur tímamót og sé til marks um vaxandi skilning á gæðum náttúrunnar og þeim miklu möguleikum sem felast í hreinleika umhverfisins. Ég fagna þessum tímamótum.
Stóriðjustefnan er atvinnustefna gærdagsins og það er trú margra að mál muni þróast með allt öðrum hætti í heiminum á næstu árum. Menn munu snúa frá blindri þjónkun við neysluhyggjuna og leggja æ meiri áherslu á aðrar lausnir í atvinnumálum til samræmis við breytta hegðun, breytta neyslu og annars konar gildi. Slíkar breytingar eru nauðsynlegar ef mannkynið ætlar ekki að kippa fótunum gersamlega undan sjálfu sér vegna gengdarlausrar neyslu og sóunar. Þetta verða ráðamenn að skilja og brjótast upp úr hjólförum vanans.
Við höfum marga aðra og álitlegri möguleika en sköpun starfa í stóriðjuverum. Stóriðjan skapar raunar tiltölulega fá störf miðað við allan tilkostnaðinn og umhverfisraskið sem því fylgir. Um 23 þúsund manns störfuðu í iðnaði hér á landi á síðasta ári, þar af aðeins um 830 manns í stóriðjuverum. Um 11% þeirra voru konur.
Hlutur vinnuafls í stóriðju af heildarvinnuafli er nú innan við 1% en samsvarandi tala fyrir ferðaþjónustu var nær 5% á síðasta ári. Það er blátt áfram ósvífið að stilla hlutunum upp eins og talsmenn stóriðju gera að annars vegar sé um að ræða nokkur hundruð störf í stóriðju og hins vegar atvinnuleysi. Annars vegar milljarðatekjur til þjóðarbúsins og hins vegar núll eða jafnvel mínus. Annars vegar framfarir og hins vegar stöðnun. Þannig er þetta auðvitað ekki heldur er annars vegar um að ræða dauðvona atvinnustefnu og hins vegar atvinnustefnu til framtíðar í sátt við umhverfið. Ný framtíðarsýn í umhverfis- og atvinnumálum er ekki bara æskileg, hún er nauðsynleg. Þess vegna vona ég að sú umræða um þau mál sem hefur orðið innan þings og utan á liðnum vetri marki þau þáttaskil sem við þurfum á að halda.
Helmingaskiptastjórn Sjálfstfl. og Framsfl. hefur nú varað í tvö ár og staða hennar virðist sterk, enda mikill meiri hluti á bak við hana á þingi. Talsmenn flokkanna láta sem sambúðin sé ljúf og kannski er hún það, enda virðist trúnaður við hugsjónir grundvallaratriði og kosningaloforð ekki þvælast fyrir mönnum. Slíkt er gott til síns brúks í kosningabaráttu og kjósendur eru furðu fljótir að gleyma.
Ef marka má skoðanakannanir eru kjósendur t.d. ágætlega sáttir við að heyra reglubundnar yfirlýsingar um nauðsyn þess að lækka jaðarskatta og efla hag heimilanna. Efndir eru hins vegar litlar sem engar og jaðarskattanefndinni virðist ætlað eilíft líf. Unga konan af Akranesi sem sló í gegn á flokksþingi Framsfl. á sl. hausti getur væntanlega endurflutt sína ágætu ræðu á næsta flokksþingi. Og sjálfstæðar konur láta ekki mikið á sér bera um þessar mundir. Ekki getur þó þögn þeirra stafað af því að ríkisstjórnin hafi stuðlað að einhverju sem til framfara má horfa í réttindabaráttu kvenna. Slíkar trakteringar eru enn í skúffum ráðuneytanna eins og fram kom í máli fulltrúa Sjálfstfl. áðan. Sjálfstæðar konur munu vafalítið geta endurnýtt margsinnis fræga auglýsingu sína um möguleika lítilla stúlkubarna. Það er engu líkara en að stuðningsmenn þessara flokka haldi að umhverfismál snúist um endurnýtingu af þessu tagi. Slík linkind við stjórnmálamenn kann ekki góðri lukku að stýra.
Góðir áheyrendur. Kvennalistinn mun áfram halda vöku sinni og minna stöðugt á þau mál sem þyngst vega í baráttunni fyrir kvenfrelsi, mannréttindum og samábyrgð. Sú rödd má ekki þagna. --- Ég þakka þeim sem hlýddu.