Svanfríður Jónasdóttir:
Herra forseti. Lögum samkvæmt á grunnskólinn að búa börn undir líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi með kennsluháttum og námsefni sem tekur tillit til hvers og eins, atgervis hans og aðstæðna. Grunnskólanum lýkur samt með samræmdum prófum þar sem allir þreyta sama prófið. Hvernig til tekst getur verið afdrifaríkt. Því er það alvarlegt þegar mistök verða eins og þegar allt of viðamikið stærðfræðipróf var lagt fyrir nemendur nú í vor. Samviskusamir nemendur voru búnir að undirbúa sig e.t.v. í mörg ár og urðu fyrir miklu áfalli því prófið var ekki eins og þau höfðu búið sig undir. Þeir fengu ekki að sýna hvað þeir gátu.
Sömu aðilar sömdu prófin nú og í fyrra og hvað átti að sanna? Talað er um svokallað Singapúr-syndrome og helst á prófsemjendum að skilja að með svo þungu prófi hafi ætlunin verið að endurmennta kennara, væntanlega á kostnað nemenda. Fundur tæplega 50 stærðfræðikennara á höfuðborgarsvæðinu telur hins vegar nægileg rök til að dæma prófið ógilt.
Flest vor, herra forseti, hefur eitthvað þótt athugunarvert við prófin eða framkvæmdina. Íslenskukennarar segjast merkja það að þau próf verði sífellt smásmugulegri. Í fyrra var kvartað undan því að nemendur næðu ekki að fylgjast með upplestri á bandi í dönskuprófi og var þá sent út símbréf í miðju prófi þar sem framkvæmdinni var breytt. Einnig hefur verið kvartað undan tillitsleysi gagnvart fötluðum nemendum eða öðrum sem þurfa sérstaka aðstoð eða aðferð við próftöku.
Samræmd próf skulu vera markmiðsbundin eftir því sem aðalnámskrá gerir kleift. Jafnframt skulu þau vera áreiðanleg og réttmæt, segir í reglugerð um fyrirkomulag og framkvæmd samræmdra prófa í grunnskólum. Mistökin nú og uppsöfnuð reynsla undanfarinna ára hefur samt leitt til þess að enn er hafin umræða um áreiðanleika prófanna og réttmæti þess að allir taki sama prófið. Sú hugmynd er jafnvel reifuð hvort fara ætti þá leið að foreldrar og nemendur veldu hvort nemandinn ætti yfir höfuð að gangast undir samræmt próf í 10. bekk. Yrði þá sú ákvörðun ákvarðandi um skólagöngu nemandans í framtíðinni. Hljómar þetta ekki svolítið eins og gamla landsprófið. En með því að ákvarða birtingu niðurstaðna prófanna strax fyrsta árið og sveitarfélögin fara með málefni grunnskólans og á sama tíma og framhaldsskólinn getur sett inntökuskilyrði er ráðuneytið í raun að setja á sveitarfélögin kröfur um gæði og aðbúnað sem það sjálft gat aldrei staðið undir. Ráðuneytið hefur reyndar oftar úrskurðað skyldur á sveitarfélögin strax eftir að þau hafa tekið við verkefni frá ríkinu, bæði um skólagögn og kennslumagn, skyldur sem það aldrei reis undir sjálft.
Eftir að ákveðið var að birta niðurstöður samræmdra prófa eftir skólum og efna þannig til samkeppni milli skóla og sveitarfélaga og að breyta á sama tíma inntökukröfum framhaldsskólanna stendur jafnframt sú krafa á menntmrn., og sú krafa mun harðna, að prófin séu þá þannig úr garði gerð að niðurstöður þeirra þyki traustur mælikvarði, bæði á getu nemandans og skólasamfélagið allt. Foreldrar, nemendur, kennarar og sveitarstjórnarmenn munu hér eftir gera allt aðrar og meiri kröfur til ráðuneytisins varðandi prófin og framkvæmd þeirra.
Að fela Rannsóknastofnun uppeldis- og menntamála, sem sér um gerð og framkvæmd prófanna, að fjalla um eigin sök hvað varðar stærðfræðiprófið núna er ekki fullnægjandi enda hafa skýringar stofnunarinnar ekki reynst þess megnugar að friða foreldra og nemendur eða fullvissa skólafólk almennt um að tekið verði á málum. Það er skorað á ráðherra að axla ábyrgð, skerast með beinum hætti í það mál til að forða frekara slysi. Því er nauðsynlegt að ráðherra svari og einnig til hvaða ráðstafana hann hyggst grípa til að tryggja að samræmd próf í grunnskóla nái í framtíðinni að uppfylla þau markmið sem sett eru í fyrrnefndri reglugerð. Er ráðherrann meðvitaður um þær eðlisbreytingar sem orðið hafa á samræmdum prófum við aukinn samanburð og samkeppni vegna birtingar niðurstaðnanna um einstaka skóla og vegna þess að kröfur framhaldsskólanna hafa í raun breyst? Er ráðherrann meðvitaður um það að þessar breytingar og þessar nýju aðstæður kalla á faglegri vinnubrögð og vandaðra námsmat en við höfum átt að venjast hingað til?