Samgönguráðherra (Halldór Blöndal):
Herra forseti. Við samningu þessa frv. leitaði samgrn. aðstoðar hjá fulltrúum ferðaskrifstofa, tryggingafélaga og endurskoðenda. Þá óskaði ráðuneytið umsagnar Neytendasamtakanna og Félags íslenskra ferðaskrifstofa. Einnig var horft til nágrannalandanna.
Tilgangur þessa frumvarps er fyrst og fremst að setja skýrari reglur um rekstur ferðaskrifstofa hér á landi, svo sem um ferðaskrifstofuleyfi og fjárhæð tryggingar.
Um ferðaskrifstofur gilda lög um skipulag ferðamála. Í þeim lögum er tilgreint að ferðaskrifstofa skuli leggja fram tryggingu fyrir heimflutningi farþega og því sem greitt hefur verið komi til rekstrarstöðvunar eða gjaldþrots ferðaskrifstofunnar. Nánar er fjallað um upphæð tryggingar í reglugerð um ferðaskrifstofur. Þar kemur fram að trygging fyrir svokallað A-leyfi, en það á við um ferðaskrifstofu sem skipuleggur ferðir erlendis og selur farseðla, nemur nú 10 millj. kr. Umrætt ákvæði í lögum nr. 117/1994, um skipulag ferðamála, kemur til vegna aðildar Íslands að samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði. Ein gerð þess samnings fjallar einmitt um ferðapakka, sumarleyfis- og skoðunarpakka, og var efni þessarar tilskipunar lögfest í lögum um alferðir, nr. 80/1994. Í alferðalögunum er fjallað nánar um hvað felst í alferð en hvergi er vikið að tryggingarskyldu vegna hennar.
Í umræddri tilskipun segir svo:
,,Skipuleggjandinn og/eða smásalinn sem er aðili að samningnum skulu leggja fram fullnægjandi sönnunargögn um tryggingu fyrir endurgreiðslu fjár sem greitt hefur verið og fyrir heimflutning neytandans ef til gjaldþrots kynni að koma.``
Þetta ákvæði tilskipunar Evrópusambandsins hefur verið túlkað á þann veg að aðildarríkjum beri að greiða allar innborganir vegna alferðar eða gera umræddum viðskiptavinum kleift að ljúka för sinni auk þess sem það er skylt að flytja farþega til síns heima óski hann ekki eftir að halda áfram för. Enn fremur er ljóst að hér er um tryggingu vegna alferða að ræða og ekki er skylt að endurgreiða neytendum vegna annarra hluta en þeirra sem í alferð felast. Hér er fyrst og fremst um neytendavernd að ræða á ákveðnu sviði ferðaþjónustu. Eins og kunnugt er er BSP-trygging ætíð í gildi hjá þeim aðilum sem selja reglubundnar áætlunarferðir með flugvélum, og farþegum, sem kaupa sæti með áætlunarflugi, er því ávallt tryggð heimkoma.
Eins og áður sagði var sú leið farin við setningu alferðalaganna að tryggingarákvæði umræddrar tilskipunar Evrópusambandsins var sett inn í lög um skipulag ferðamála þegar þeim var breytt með lögum nr. 81/1994 en ekki haft með í alferðalögunum sjálfum. Undanfarin missiri hafa nokkrar ferðaskrifstofur hér á landi hætt rekstri. Af þeim voru tvær með nokkurn fjölda farþega erlendis þegar reksturinn stöðvaðist. Sú hefð hefur skapast vegna uppgjörs á tryggingarfé hér á landi að greiða heimflutning og innborganir, bæði vegna alferða og leiguflugs ef tryggingarfé hrekkur ekki til sem ekki er í öllum tilvikum. Samkvæmt reglum Evrópusambandsins er ekki skylda að greiða innborganir vegna leiguflugs svo sem gert hefur verið hér á landi hingað til. Því er lagt til í frumvarpi þessu að einungis verði greiddur heimflutningur þegar eingöngu er um leiguflug að tefla en bæði innborganir og heimflutningur vegna alferða auk þess sem viðskiptavinum ferðaskrifstofu skal gert kleift að ljúka alferð sinni óski þeir eftir því.
Þá er lagt til að tryggingarfé vegna ferðaskrifstofureksturs verði hækkað verulega. Það er ljóst að 10 millj. kr. trygging hrekkur skammt ef stór ferðaskrifstofa stöðvast á háannatíma. Því er lagt til í frumvarpinu að ákveðið hlutfall af tryggingarskyldri veltu ferðaskrifstofu skuli lagt fram sem trygging. Með því er tryggt að ætíð verði nægjanlegt tryggingarfé þegar og ef til rekstrarstöðvunar ferðaskrifstofu kemur.
Þá er að finna mun nákvæmari reglur um umsókn til ferðaskrifstofureksturs, svo og um mat á upphæð tryggingarfjár.
Í frumvarpinu er enn fremur lögfest skipting milli rekstrarforma ferðaskrifstofa og ferðaskipuleggjenda. Hér er í raun um A- og B-leyfi að tefla samkvæmt núgildandi reglugerð en nauðsynlegt þótti að binda þessa skiptingu í lög.
Loks er í frumvarpinu heimild fyrir samgönguráðherra að tilnefna tilsjónarmann til að sjá um uppgjör tryggingarfjár. Þessi heimild er nauðsynleg þar sem uppgjör af þessu tagi er flókið og tímafrekt. Ekki er talið heppilegt að hafa slíka umsýslu á hendi ráðuneytisins og því farsælla að skipa tilsjónarmann fyrir hvert einstakt tilfelli.
Eins og fram kemur í umsögn fjmrn. er ekki gert ráð fyrir kostnaðarauka fyrir ríkissjóð með frv. þessu. Ferðaskrifstofurnar munu sjálfar standa undir þeim kostnaði sem af frv. leiðir. Eins og ég hef gert grein fyrir lýtur frv. helst að því að auka neytendavernd og kveða skýrt á um þær skuldbindingar sem við höfum axlað samkvæmt samningnum um hið Evrópska efnahagssvæði.
Ég legg til, herra forseti, að frv. verði vísað til 2. umr. og samgn. og vonast til að það verði að lögum á þessu þingi, enda hygg ég að reynt hafi verið að vanda til frv. eins og kostur var.