Össur Skarphéðinsson:
Herra forseti. Hér hefur staðið umræða lengi dags um fjárlagafrv. og sitt sýnist eðlilega hverjum. Hv. þm. Hjálmar Jónsson gat þess í upphafi máls síns að honum þætti sem of mikið bæri á því sem stjórnarandstaðan talaði um óráðsíu og um of slælega stjórn ríkisfjármála. Ég held nú satt að segja, miðað við það sem ég hef hlustað á hér í dag, að þetta sé ekki það sem hefur verið áberandi í máli stjórnarandstöðunnar.
Stjórnarandstaðan gerir sér hins vegar grein fyrir því að við búum núna við eitt mesta góðæri sem hefur rekið á fjörur Íslands. Það vill svo gæfulega til að við höfum úr meira fjármagni að spila en oft áður og þess vegna er eðlilegt, þegar meira er til skiptanna, að menn deili um það hvernig eigi að verja fjármagninu.
Ég held, herra forseti, að ríkisfjármálin séu bærilega stödd og ég held að ekkert þurfi að kvarta undan því. Ég held að þróun þeirra sé jákvæð og á góðri leið. Ef það er eitthvað sem mætti e.t.v. óttast til framtíðar, þá er það að þau þenslumerki sem við sjáum í efnahagslífinu muni leiða til þess að ríkisfjármálin fari úr böndum. Það er nú einfaldlega svo. Ég sem stjórnarandstæðingur hika ekkert við að segja að það hefði verið æskilegt á þessum tímamótum ef við hefðum getað skapað meira svigrúm til að greiða niður erlendar skuldir. Það er einfaldlega hárrétt sem hv. þm. Hjálmar Jónsson og fleiri hafa sagt hér í dag að eftir því sem við skuldum minna í útlöndum, þá borgum við minni vexti og þá er meira til skiptanna hér heima. Það er eftir miklu að slægjast ef okkur tekst að ná því takmarki.
Ég gat þess, herra forseti, að það væru merki um þenslu. Það er sem betur fer þannig að kaupmáttaraukning hefur orðið og það er líklegt að hér verði betra atvinnuástand þegar fram í sækir. Þetta er allt af hinu góða. Þetta stafar af því að lagður hefur verið grunnur að styrkri stjórn ríkisfjármála. Það er einfaldlega þannig að þegar illa árar og þjóðfélög ganga í gegnum kreppu eins og gerðist á síðasta kjörtímabili, þá fara þau líka oft í gegnum mjög nauðsynlega hreinsun. Eitt af því sem Alþfl. tók þátt í þegar hann var í ríkisstjórn á síðasta kjörtímabili var að leiðrétta vissar kompásskekkjur. Það var auðvitað mjög erfitt og oft og tíðum var afskaplega erfitt að vera stuðningsmaður þeirrar ríkisstjórnar. En menn tóku á sig þann kross. Ég er þeirrar skoðunar að partur af velgengni þjóðfélagsins í dag eigi rætur að rekja til þessara verka. Af því er svo sem hægt að miklast í dag þó að það hafi verið erfitt meðan á þeim stóð.
Í annan stað er það alveg ljóst að það árar óvanalega vel. Það góðæri sem við sjáum erlendis er að flytjast líka til Íslands, ekki síst vegna þess frelsis sem er í viðskiptum á öllum sviðum, frelsis sem Alþfl. tók þátt í að koma á hér á síðasta kjörtímabili. Það er einmitt þetta frelsi sem gerir það að verkum að þegar góðæri sprettur fram hérlendis, þá sitrar það miklu fyrr hingað í formi aukinna viðskipta og hækkandi verðs á vörum okkar gagnvart útlöndum.
Árferði til sjávarins hefur líka verið með allra besta móti. Ég minnist þess ekki, herra forseti, að það hafi verið jafngóður gangur áður. Það má að hluta til rekja til kvótakerfis sem Alþfl. tók líka þátt í að setja á þó umdeilt sé. En að stærstum hluta eru það árstíðarsveiflur sem valda þessu. Ég segi þetta ekki, herra forseti, til þess að rýra þau verk sem núv. ríkisstjórn hefur unnið. Henni hefur tekist alveg þokkalega upp við mjög góðar aðstæður en auðvitað hlýt ég að segja að það væri í hæsta máta óeðlilegt ef menn skiluðu ekki hallalausum fjárlögum við þessar aðstæður. Satt að segja viðurkenni ég það að ég öfunda pínulítið líka hv. stjórnarliða af því að geta hér og hvar skvett svolitlum peningum til ýmissa málefna sem öll eru af hinu góða. (GHelg: ... að styðja það.) Ég mun líka styðja það sem vel er gert, hv. þm., eins og sást m.a. á atkvæðagreiðslu minni við fjáraukalög á dögunum.
Þegar við stöndum frammi fyrir því að við höfum aukið fjármagn, þá verða menn að velta því fyrir sér hvernig á að verja þessu fjármagni og það sem ég ætla að gera að umræðuefni mínu, herra forseti, eru heilbrigðismálin.
Við stöndum frammi fyrir vanda í heilbrigðismálunum. Við höfum gert það um nokkurra ára skeið og það sem vantar á er að koma fram bærilegri stefnu í heilbrigðismálunum. Það er ekki bara ég eða stjórnarandstaðan heldur líka stöku menn úr liði hv. stjórnarþingmanna sem halda þessu fram og gjörvallar heilbrigðisstéttirnar. Það sem þær kvarta undan þegar þær mætast á fundum sínum er stefnuleysið í heilbrigðismálum. Og þetta stefnuleysi er þeim mun alvarlegra sem það blasir við að vandinn í heilbrigðismálum mun ekki minnka. Það er einfaldlega þannig að alls staðar í löndum sem eru á svipuðu þróunarstigi og við, eykst þessi vandi frekar en hitt. Það stafar að stórum hluta af því að hlutfall roskinna er alltaf að aukast. Ný tækni gerir líka kleift að lækna og lina þjáningar betur en áður. En hún kostar líka meiri peninga. Annað sem tengist þessu er að starfsfólk verður stöðugt sérhæfðara og þar af leiðandi hækkar launakostnaður þess. Ísland á líka við sérstök vandamál að glíma sem má kalla séríslensk. Við erum lítil þjóð í strjálbýlu landi og fámennið gerir það að verkum að erfiðara er og kostnaðarsamara fyrir okkur að reka okkar heilbrigðisþjónustu vegna þess að allir flokkar eru sammála um að byggja hana á jafnræði þegnanna eftir því sem kostur er, óháð búsetu og það kostar einfaldlega talsvert af fjármagni.
Það eru líka ýmsar skekkjur innan okkar kerfis. Það eykur kostnaðinn hér á landi, samkvæmt því sem maður les í skýrslum erlendra sérfræðinga frá OECD, að um það bil helmingi fleiri einstaklingar 65 ára og eldri hér á landi eru vistaðir á stofnunum en í þeim löndum sem við berum okkur oft saman við. Það eykur kostnaðinn umfram aðrar þjóðir og auðvitað er þarna um að ræða kompásskekkju sem hægt væri að sporna við eða leiðrétta með því að eyða meira fjármagni í heimaþjónustu. En við höfum aldrei borið gæfu til þess að eyða peningum í verkefni á borð við þetta. Við getum aldrei sparað til langs tíma vegna þess að við erum alltaf að bjarga okkur frá degi til dags og það er kannski enn ríkara einkenni þessarar ríkisstjórnar en annarra sem setið hafa. Það er miklu meira áberandi í fari hæstv. heilbrrh. að hún er stöðugt að bjarga málum frá degi til dags í staðinn fyrir að búa til stefnu sem sparar og hagræðir til framtíðar. Það er alveg ljóst að á Íslandi munu heilbrigðisútgjöldin vaxa á næstu árum sakir þessara hluta sem ég nefndi áðan.
Launakostnaður heilbrigðisstéttanna á Íslandi hefur í samanburði við aðrar stéttir verið lægri og gerir að verkum að kostnaður við heilbrigðisþjónustuna á Íslandi hefur löngum verið ívið minni en meðal annarra sambærilegra þjóða vegna þess að við erum að greiða heilbrigðisstéttunum tiltölulega lægri laun. Við sáum það t.d. á milli 1980 og 1990 að þá var launahlutfall þeirra 97% af landsmeðaltali í upphafi áratugarins en þegar leið að lokum hans var það komið niður í 89%. Þessu er alveg öfugt farið hjá öðrum þjóðum. Þetta þýðir að núna á þessum síðustu tímum þegar vinnumarkaður heilbrigðisstéttanna er orðinn alþjóðlegur, þá er óhjákvæmilegt, ef við ætlum okkur að halda í þetta fólk, fjárfestinguna sem við höfum sett í það formi menntunar, reynslu, starfsþekkingar, þá verðum við að greiða því hærri laun. Nákvæmlega það hefur verið að gerast allra síðustu missiri. Launakostnaður heilbrigðisstéttanna er að aukast og hann mun aukast á næstu árum ef við ætlum að standast þessa samkeppni.
Það er líka alveg ljóst að Íslendingar eru að eldast. Meðalaldur er að hækka og þeim fjölgar sem munu ná 67 ára aldri og hærri og það eitt í sjálfu sér eykur heilbrigðisútgjöldin. Það er líka ljóst að við munum halda áfram að þurfa að greiða aukinn kostnað vegna nýrra lyfja og nýrrar tækni. Og þetta gerir það að verkum að kostnaðurinn mun aukast. Við stöndum því frammi fyrir talsvert miklum vanda. Ég get ekki hér í dag, herra forseti, sagt hvernig ég mundi leysa hann algjörlega. En ég held að það sé nauðsynlegt að menn reyni einhvern veginn að ná tökum á honum, menn freisti þess að móta stefnu til langs tíma. En það er það sem vantar algjörlega af hálfu ríkisstjórnarinnar. Menn voru þó að burðast við það í síðustu ríkisstjórn við litlar vinsældir að setja fram stefnu sem átti að duga til langs tíma.
Hæstv. heilbrrh. hefur kastað flestu því fyrir róða sem menn voru byrjaðir á þá og það er eins og hv. þm. Sturla Böðvarsson orðaði í umræðum fyrr í vikunni: ,,Menn eru að hætta því í dag sem þeir byrjuðu á í gær.`` Ég leyfi mér, herra forseti, að vitna til þess að þegar aðalfundur Læknafélagsins kom saman fyrir nokkrum vikum, þá samþykkti hann ályktun þar sem hann átaldi upplausn í heilbrigðiskerfinu vegna þess að það vantaði stefnu og hann átaldi harðlega stefnuleysið. Það sama gerðu heilsugæslulæknar þegar þeir komu saman. Þá sögu þeir í ályktun sinni, með leyfi forseta:
,,Enn ríkir ringulreið í heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa á höfuðborgarsvæðinu. Til ófremdarástands horfir nú víða í dreifbýlinu þar sem aðgerðarleysi ráðuneytisins og neikvæð afstaða starfsmanna þess gagnvart heimilislækningum hefur átt þátt í að riðla því styrka ástandi sem þar hefur ríkt. Ef ekkert af því sem ráðuneytið vildi sumarið 1996 fer að líta dagsins ljóst, þá ber að óttast um framtíð íslenskrar heilsugæslu.``
Þetta er dómur þeirra sem vinna undir núverandi heilbrrh. Þeir fordæma í hrönnum stefnuleysið.
Við höfum líka, herra forseti, í tengslum við fjárlagagerð þessa árs og fyrra árs orðið vör við þennan hringlandahátt af hálfu ríkisstjórnarinnar. Mig langar, herra forseti, áður en ég held lengra, að rifja það upp að við stóðum hér allan síðasta vetur í stórfelldu stríði, stjórn og stjórnarandstaða, stundum innbyrðis en stundum nánast sameinuð gegn hæstv. heilbrrh. og sú styrjöld varðaði niðurskurð á landsbyggðarsjúkrahúsunum. Muna menn eftir því starfi? Muna menn eftir því? Kannski að hv. þm. Jón Kristjánsson muni eftir því vegna þess að hann góðu heilli átti drjúgan þátt í því að svæfa það mál. En ég held að það sé nauðsynlegt að menn rifji það aðeins upp til þess að undirstrika vinnubrögðin af hálfu heilbrrn. Það mál byrjaði með því að hæstv. heilbrrh. fékk þá flugu í höfuðið að mögulegt væri að spara 320 millj. kr. á sjúkrahúsum landsbyggðarinnar. Það hefur enginn maður getað svarað því hvaðan hæstv. ráðherra kom sú fluga í koll. Ríkisstjórnin hafði hins vegar vit fyrir ráðherra og kom þeirri tölu niður í 160 millj. kr. Í fjárlagafrv. fyrir árið 1997 sagði svo hæstv. heilbrrh. að hún ráðgerði, eins og segir í frv., með leyfi forseta: ,,að hagræða í rekstri sjúkrahúsa á landsbyggðinni á næstu árum.`` 160 millj. voru sem sagt aðeins byrjunin á mikilli hagræðingu sem hæstv. ráðherra taldi að væri mögulegt að ná fram. Hún sagði jafnframt í textanum sem hún lét hæstv. fjmrh. í té inn í fjárlagafrv. að hún hefði látið framkvæma sérstaka könnun á högum landsbyggðarsjúkrahúsanna. Stjórnarandstaðan innti eftir þessari könnun í fyrra. Sú könnun kom aldrei fram en niðurstaða hæstv. ráðherra var þessi, með leyfi forseta:
,,Athugunin leiddi í ljós að ná má fram verulegum sparnaði með breyttu fyrirkomulagi og er fyrirhugað að hrinda breytingunum í framkvæmd í áföngum á næstu 2--3 árum. Áformað er að fyrstu aðgerðir feli í sér 160 millj. kr. sparnað á árinu 1997.``
Herra forseti. Samkvæmt þessari áætlun hæstv. ráðherra í fyrra ættum við núna að vera stödd í miðju sparnaðarferli sem beindist að því að finna 160 millj. kr. á landsbyggðarsjúkrahúsunum. Þá sem þekktu til málanna rak í rogastans. Menn könnuðust einfaldlega ekki við þann möguleika að þetta væri hægt. Það urðu mikil viðbrögð í þinginu og ég minnist þess að þau urðu líka veruleg innan stjórnarliðsins. Ég minnist bæði kjarnyrta yfirlýsinga hv. þm. Hjámars Jónssonar hér á þinginu, á fundum og í fjölmiðlum. Ég minnist þess ekki að nokkur einasti maður hafi mælt þessu bót fyrir utan hv. þm. og varaformann heilbrn., Siv Friðleifsdóttur.
Þegar málið kom til fjárln. þar sem sitja skynsamir menn sem kunna um að véla, þá sáu menn eðlilega að þetta var einfaldlega ekki gerlegt. Það var ekki hægt að vinna þetta og menn fengu því þá framgengt að 160 millj. kr. sparnaði var dreift á þrjú ár. Þá var sett sérstök nefnd í þetta. Í henni sátu hv. þm. Jón Kristjánsson, hv. þm. Einar Oddur Kristjánsson og fleiri. Þessi nefnd átti í fyrstu að gera tillögu um sparnað á 60 millj. kr. á einu ári. Í meðförum hennar breyttust 60 millj. kr. snarlega í 31,8 millj kr. sem átti að spara á þessu ári. Þegar fyrir þá gengu hver á fætur öðrum forsvarsmenn sjúkrahúsanna á landsbyggðinni, þá fóru að renna tvær grímur á sparnaðarnefndina. Þá kom einfaldlega í ljós að flestar þessara stofnana voru reknar með halla. Þá kölluðu menn í fjárln. eftir skýrslu um stöðu þessara sjúkrahúsa og það kom í ljós að samanlagður halli þeirra stofnana sem óskað var eftir að yrði skoðaður og í þeim hópi voru flest þeirra sjúkrahúsa sem átti að skera niður, var 386 millj. kr. Þetta sýndi nú hversu vandlega hæstv. ráðherra undirbjó þennan sparnað. Það voru einfaldlega engin tök á því að ná þessum sparnaði.
Við vitum framhaldið, herra forseti. Þess sparnaður sem fór úr 320 millj. niður í 160 millj. og svo niður í 31,8 millj., er gufaður upp. Það er einfaldlega dómur fjárln. að þetta sé ógerlegt. Og ekki bara það. Á grundvelli þessarar stöðuskýrslu sem nefndarmenn fengu gerðist það að fjárln. blöskraði svo ástandið að hún lagði til að við afgreiðslu fjáraukalaga yrðu settar 200 millj kr. til þess að bæta rekstrarstöðu þessara sjúkrahúsa. Það er að sönnu jákvætt, herra forseti. En ég nefni þetta hérna til að sýna að það virðist sem í þessu tiltekna máli hafi ekki bara ríkt hringlandaháttur hjá heilbrrn. heldur helber vitleysa. Það er einfaldlega eins og menn hafi ekki gert sér nokkra einustu grein fyrir því út í hvað þeir voru að ana. Sparnaður sem átti að vera 160 millj. endaði með því að hv. fjárln. sá sig tilneydda til þess að leggja til samþykkt á sérstakri 200 millj. kr. fjárveitingu. Ég spyr, herra forseti: Ef þetta er forsmekkurinn að vinnubrögðunum, þá skil ég það sem á eftir hefur gengið. Þá skil ég stöðu og skilning hæstv. ráðherra á fjárskorti sjúkrahúsanna stóru í Reykjavík. Þetta dæmi nefni ég þó lítið sé og varði einungis á annað hundrað millj., herra forseti, til þess að skjóta stoðum undir þá fullyrðingu mína að vinnubrögð heilbrrn. mótist ekki af neinni langtímastefnu. Þau mótast varla af stefnu til næsta árs og þegar fram koma gagngerar tillögur frá ráðuneytinu, þá standast þær svo illa að fjárln. sér sig tilneydda til þess að snúa þeim algerlega við. Þetta eru ámælisverð vinnubrögð, herra forseti, en þau koma ekki lengur á óvart.
Það er spurning hvernig menn eiga að verja fjármagni skattborgaranna. Við Íslendingar höfum litið svo á að við búum við velferðarkerfi og gildasti þátturinn í því þéttriðna öryggisneti sem stjórnmálaflokkar á Íslandi hafa sameiginlega riðið í kringum þjóðfélagið er heilbrigðiskerfið. Íslenska heilbrigðiskerfið er giska gott. Framleiðni innan þess er verulega há. Það hefur komið fram í samanburði erlendra sérfræðinga að miðað við það fjármagn sem fer til kerfisins, þá skilar það ótrúlega drjúgum árangri. Við höfum hins vegar gengið mjög hart að þessu kerfi á allra síðustu árum.
Það má segja að stóru sjúkrahúsin í Reykjavík séu gleggsta dæmið um það. Ég er þeirrar skoðunar að búið sé að skera svo hastarlega niður þar að ekki sé hægt að ganga lengra. Ég er líka þeirrar skoðunar að það fjárlagafrv. sem hérna liggur fyrir og þær tillögur sem hv. fjárln. hefur lagt fram dugi einfaldlega ekki. Þá stend ég frammi fyrir eftirfarandi spurningu: Vil ég ganga frekar á velferðarkerfið eða vil ég eyða meira fjármagni í það? Það er eðlilegt að ég svari þinginu þeirri spurningu.
Ég er þeirrar skoðunar að ef það er eitthvað sem er réttlætanlegt að eyða fé skattborgaranna í, þá er það heilbrigðisþjónustan. Hún er eitt af því sem gerir það að verkum að það er gott að vera Íslendingur. Íslendingar almennt upplifa öryggi af því að búa við þetta séríslenska velferðarkerfi sem á ekki sinn líka. En þessi niðurskurður hefur leitt til þess að saumarnir, herra forseti, eru farnir að rakna upp.
Ég vek athygli á því að það embætti sem á að fylgjast með framvindu heilbrigðiskerfisins og sem á að gefa þinginu upplýsingar um stöðu þess, landlæknisembættið, hefur sent okkur heldur nöturlega skýrslu sem um þetta vélum í fagnefnd þingsins. Í skýrslu frá landlækni kemur fram að niðurskurðurinn hefur leitt til þess að vinnuálag starfsfólks á stóru sjúkrahúsunum hefur aukist gríðarlega. Þetta hefur sérstaklega komið niður á bráðadeildunum og leitt til þess að fjarvistir starfsmanna hafa aukist þar eftir deildum um 50--100%. Þegar gerð var skoðanakönnun á því hvað ylli þessum fjarvistum, þá segir landlæknir að í 70% tilvika reki starfsmenn þessar fjarvistir til streitu og til þreytu, með öðrum orðum til kringumstæðna sem við höfum búið til. Herra forseti. Nógu erfitt er ástandið en ég held að það sé ekki hægt og það megi ekki gera það verra. En það er það sem ég held að verði niðurstaðan af þessu fjárlagafrv.
Landlæknir sagði jafnframt í skýrslu sinni að athuganir hans hefðu leitt í ljós að í lok vakta vistist sem svarar heil legudeild á göngum, í skotum og jafnvel á baðherbergjum. Samkvæmt ítarlegri rannsókn, svo að ég noti orðalag landlæknis, þá vistast fjórði hver sjúklingur við slíkar aðstæður. Hér er oft um að ræða verulega veikt fólk, fólk sem liggur með vökva og blóðgjafir, þarfnast veigamikilla rannsókna og hjúkrunar. Og landlæknir segir í skýrslu sinni, með leyfi herra forseta:
,,Á göngum er mikil umferð svo mikið veikir sjúklingar fá ekki ró né svefnfrið. Fer ekki milli mála að slíkt umhverfi er ekki bjóðandi veiku fólki. Miklar kvartanir berast frá heilbrigðisstarfsfólki vegna þess að margir sjúklingar eru útskrifaðir of fljótt.``
Þetta er ekki fögur lýsing en hún versnar þegar líður á skýrsluna, herra forseti. Þar segir líka, með leyfi forseta:
,,Iðulega eru t.d. eldri sjúklingar útskrifaðir án þess að tryggt sé að þeir fái viðunandi heimahlynningu.``
Nú er það þannig, herra forseti, að við samþykktum í fyrra lög um réttindi sjúklinga sem banna að útskrifa sjúklinga við þessar kringumstæður og hinn rökvísi landlæknir dregur eðlilega rökrétta ályktun af þessu ástandi vegna þess að hann segir í niðurlagi þessa kafla, með leyfi forseta:
,,Nýleg lög frá Alþingi eru því þverbrotin daglega.``
Ég les upp þessa skýrslu ekki til þess að berja á ríkisstjórninni eða öðrum heldur til þess að draga það fram hvernig staðan er. Andspænis þessu hljóta menn að reyna að skilgreina afleiðingar þessa fjárlagafrv. sem við erum núna að véla um.
Hvað þýðir það þegar niðurskurðurinn er orðinn svona mikill, þegar biðlistarnir frekar lengjast heldur en hitt? Það þýðir t.d. að þeim sem eru bráðveikir fjölgar meðal þeirra sem koma á sjúkrahúsin. Út af þessu ástandi, út af biðlistunum, út af því hve þeir eru langir, þá leiðir biðin einfaldlega til þess að mönnum elnar mein sitt, þeir verða bráðsjúkir og þá fyrst komast þeir á spítala. Herra forseti. Þessi staða leiðir með öðrum orðum til þess að hlutfall bráðveikra eykst. Staðan er einfaldlega þannig ef maður tekur t.d. lyflækningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur og fer tíu ár aftur í tímann, að þá sjáum við að fjöldi endurinnlagna á þessari deild var tólf sjúklingar á hverjar 1.000. Í dag hefur þetta margfaldast. 1995 voru þetta orðnir 75 sjúklingar á hverja þúsund. Niðurskurðurinn hefur leitt til þess að verið er að útskrifa fólk á meðan það er veikt, áður en það hefur hlotið bót meina sinna og fyrir vikið kemur það aftur og aftur á spítalann vegna þess að það nær einfaldlega ekki fullum bata sökum þess að það er sent heim til sín áður en það er orðið nægilega heilt heilsu.
Andspænis þessu mikla álagi, þessum vistunum sjúklinga á göngum, lögbrotum ríkisstjórnarinnar, þá hljótum við að meta hvernig staðan er í dag, hvernig er líklegt að hún verði. Hv. stjórnarliðar hafa komið hérna og bent á það eðlilega að talsvert mikið af fjármagni hefur verið sett inn í kerfið. Þeir benda á fjármagn sem kom á fjáraukalögum og þeir benda á það sem hv. þm. Hjálmar Jónsson kallaði pottagaldur. Hann lauk sérstöku lofsorði á þá nýju aðferð sem hæstv. heilbrrh. hefur fundið upp með góðri aðstoð fjárln. og felst í því að búa til potta. Einn 300 millj. kr. pottur á að duga til að elda góðgerðarsúpu handa öllum spítölunum á landinu. En staðan er einfaldlega sú að þegar allir pottagaldrar hæstv. ríkisstjórnar eru upp taldir og öll súpan etin, þá stöndum við samt sem áður frammi fyrir því að á þessum þremur stóru sjúkrahúsum er vandinn fast að milljarði. Auðvitað geta hv. stjórnarliðar hrósað sér af því að þeir hafi slengt talsverðum fjármunum inn í þetta og ég lasta það alls ekki. Ég vanþakka það síður en svo. En það dugir ekki einu sinni nema rétt ríflega til að vinna upp halla síðustu ára. Þegar búið er t.d. að útdeila því sem kom á fjáraukalögum til stóru sjúkrahúsanna, þá eru enn þá eftir frá síðustu árum um það bil 140 millj. á öðrum spítalanum og líklega í kringum 155 millj. á hinum spítalanum. Þetta er einfaldlega vandi sem við glímum öll við. En þetta er eigi að síður staðreynd.
Á Ríkisspítölunum slæ ég á að líklega vanti 300--400 millj. Ég tel það. Sjúkrahús Reykjavíkur er þó miklu verr statt og ég verð að segja, herra forseti, að mér finnst varla sæmandi sú meðferð sem Sjúkrahús Reykjavíkur hefur hlotið hjá fjárveitingavaldinu. Það er alveg ljóst þegar við horfum aftur í tímann að það hefur farið miklu verr út en Ríkisspítalarnir. Ef við lítum á heildartekjur sjúkrahúsanna í Reykjavík og skoðum hvernig þær hafa þróast frá 1988, þá kemur í ljós að heildartekjur Ríkisspítalanna hafa minnkað sem svarar frá 1988--1997 um 1,71%. En rýrnunin er 11,71% hjá Sjúkrahúsi Reykjavíkur sem bendir nú sterklega til þess að Sjúkrahús Reykjavíkur beri verulega skarðan hlut frá borði. Ef við lítum á framlag hins opinbera til þessara sjúkrahúsa, þá hefur það frá 1988--1997 aukist hjá Ríkisspítölunum um 3,5% en rýrnað hjá Sjúkrahúsi Reykjavíkur um 8,64%.
Ég minnist þess líka, herra forseti, að það urðu miklar deilur hér á síðasta kjörtímabili vegna þess að þáv. ríkisstjórn fór í að sameina spítala og mönnum sýndist sitt hverjum. Sumir sögðu að það ætti að sameina aðra spítala. Aðrir sögðu að þessi sameining mundi ekki ganga upp. Nú höfum við reynsluna og reynslan er sú að jafnvel þeir sem voru mest á móti henni á sínum tíma telja að hún hafi lukkast vel.
En hvernig höfum við staðið við þau loforð sem framkvæmdarvaldið gaf þessum sjúkrahúsum við sameininguna? Eitt af því sem var lofað var að byggð yrði sérstök þjónustubygging í Fossvogi sem var talin algjörlega nauðsynleg vegna þessarar sameiningar. Þetta var loforð. Þetta er það sem hv. þm. Sturla Böðvarsson notaði sem tilefni til þess að segja: ,,Við hættum við þá ákvörðun í dag sem við tókum í gær``, í umræðu hér fyrr í vikunni. Herra forseti. Ég tel sem sagt að Sjúkrahús Reykjavíkur hafi borið miklu skarðari hlut frá borði en Ríkisspítalarnir og ég á mjög erfitt með að skilja þessa framkomu gagnvart sjúkrahúsinu. Ég held að staða þess núna sé líka miklu verri.
Það væri hægt að hlaupa á nokkrum tölum. Ég tel að það vanti inn í reksturinn, bara til þess að hann geti verið á því sama stigi og hann var á síðasta ári, sennilega 400 millj. kr. Það er líka ljóst að gríðarlegar upphæðir vantar í viðhald. Einungis viðhald utan húss á Sjúkrahúsi Reykjavíkur kostar sennilega 400 millj. Það vantar sennilega 400 millj. í tækjakaup líka bara til þess að það mætti segja að sjúkrahúsið yrði bærilega búið að endurnýjuðum tækjum. Og það vantar um það bil 360 millj. í stofnkostnað. Ég er hér að fara með tölur sem má lesa úr fjárlagabeiðni sjúkrahússins.
Nú geri ég mér grein fyrir því að þar er um að ræða ákveðinn óskalista og auðvitað þarf fjárlagavaldið jafnan að stemma talsvert af þær óskir sem koma fram. En ég held að það hljóti samt, herra forseti, að vera algert lágmark að við stöndum við þau fyrirheit sem við höfum gefið þjóðinni. Við höfum, stjórn og stjórnarandstaða, gefið þjóðinni þau fyrirheit að hún búi við jafntrygga þjónustu í heilbrigðismálum á komandi ári og á hinu liðna. Hv. þm. Jón Kristjánsson ítrekaði þetta loforð fyrir hönd stjórnarinnar í framsögu sinni fyrr í dag. En það blasir við að þessi mikilvæga burðarstoð í heilbrigðiskerfinu á Íslandi, Sjúkrahús Reykjavíkur, riðar. Þarna vantar inn hundruð milljóna og ég fullyrði það, herra forseti, að ef ekki verður tekið einhvern veginn á þessu, þá þýðir það bara eitt. Þá þýðir það einfaldlega að ríkisstjórnin knýr þá sem fara með stjórn spítalans til þess að segja upp svona 200 manns og loka a.m.k. tveimur deildum.
Í fjárlagafrv. kemur fram, herra forseti, að sá samningur sem gerður var milli fjmrn., heilbrrn. og Reykjavíkurborgar er túlkaður þannig af hálfu fjmrn. að öll sú eyðsla sem umfram fjárlögin er verður á ábyrgð Reykjavíkurborgar. Þetta var að vísu setning sem fjmrn. á sínum tíma vildi fá inn í samninginn en Reykjavíkurborg féllst ekki á. Í staðinn var hún þá sett inn í fjárlagafrv. í formi greinargerðar þannig að það er alveg ljóst að að samþykktu þessu fjárlagafrv. er þingið í rauninni búið að setja þennan kross á Reykjavíkurborg. Það þýðir einfaldlega að hæstv. heilbrrh. sem neyðist til þess að standa frammi fyrir því, e.t.v. á allra næstu dögum, að þessu frv. samþykktu, að taka ábyrgðina á því að segja upp um það bil 200 manns á Sjúkrahúsi Reykjavíkur og loka tveimur mikilvægum deildum. Og um leið og það gerist er búið að brjóta loforðið sem hv. þm. Jón Kristjánsson gaf fyrir hönd stjórnarinnar hér í morgun, að heilbrigðisþjónusta íbúanna yrði jafntrygg á næsta ári og hún var á því síðasta.