Ferill 165. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.

---

122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 448 – 165. mál.

Nefndarálit

um frv. til l. um háskóla.

Frá meiri hluta menntamálanefndar.

    Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund Þórunni J. Hafstein og Gunnar Jó hann Birgisson frá menntamálaráðuneyti, Pál Skúlason, Davíð Þór Björgvinsson og Þórð Kristinsson frá Háskóla Íslands, Gísla Alfreðsson frá Leiklistarskóla Íslands, Guðbrand Steinþórsson frá Tækniskóla Íslands, Þorvarð Elíasson frá Tölvuháskóla Verzlunarskóla Ís lands, Gunnstein Gíslason frá Myndlista- og handíðaskóla Íslands, Örn Guðmundsson frá Listdansskóla Íslands, Halldór Haraldsson frá Tónlistarskóla Reykjavíkur, Ólaf Proppé og Börk Hansen frá Kennaraháskóla Íslands, Harald Guðna Eiðsson og Döllu Ólafsdóttur frá stúdentaráði Háskóla Íslands, Benedikt Magnússon frá Bandalagi íslenskra sérskólanema, Runólf Ágústsson og Þorlák Björnsson frá Samvinnuháskólanum á Bifröst og Þorstein Gunn arsson frá Háskólanum á Akureyri.
    Mál þetta var fyrst flutt á 121. löggjafarþingi og þá bárust umsagnir frá Kennaraháskóla Íslands, félagi Tækniskólakennara, nemendaráði Fósturskóla Íslands, Fósturskóla Íslands, Bændaskólanum á Hvanneyri, Kennarafélagi Kennaraháskóla Íslands, Samvinnuháskólan um, deildarstjóra véladeildar Tækniskóla Íslands, nemendafélagi búvísindadeildar Bænda skólans á Hvanneyri, Háskóla Íslands, stúdentaráði Háskóla Íslands, Háskólanum á Akur eyri, Myndlista- og handíðaskóla Íslands, Leiklistarskóla Íslands, Tónlistarskóla Reykjavík ur, Tölvuháskóla Verzlunarskóla Íslands, Hollvinasamtökum Háskóla Íslands, Tækniskóla Íslands, Þroskaþjálfaskóla Íslands og Félagi háskólakennara. Málið er nú endurflutt á 122. löggjafarþingi og bárust til viðbótar umsagnir frá stúdentaráði Háskóla Íslands, Kennarahá skóla Íslands, Háskóla Íslands og Listdansskóla Íslands.
    Frumvarpinu er ætlað að tryggja lágmarkssamræmi í löggjöf um háskóla. Í því er lagt til að sjálfstæði háskóla verði eflt og ábyrgð þeirra aukin jafnframt því sem háskólunum er veitt víðtækara umboð til fjármálaumsýslu. Gert er ráð fyrir að fjárveitingar til skólanna byggist m.a. á fjölda nemenda og að ríkisvaldið semji sérstaklega við hvern skóla til nokkurra ára í senn. Þá er lagt til að ríkisreknir háskólar verði sjálfstæðar ríkisstofnanir og yfirstjórnir þeirra taki ákvörðun um fyrirkomulag kennslu, námskeiða, námsmats og rannsókna, hafi skólinn rannsóknarhlutverk. Tilgreind eru sérstaklega þau svið þar sem ráðherra skal setja sérstakar reglur og er það aðallega á þeim sviðum þar sem nauðsynlegt er að tryggja sam ræmi í skólastarfinu. Samkvæmt frumvarpinu eiga háskólarnir að bera meginábyrgð á starf semi sinni en hlutverk ráðuneytisins verður fyrst og fremst að fylgjast með því að skólarnir framfylgi þeim áætlunum sem þeir hafa sett sér og að þeir uppfylli þær kröfur sem þeir gera til kennslunnar. Þá er gert ráð fyrir að staða rektorsembætta verði efld og að þeim verði falið ráðningarvald yfir öllum undirmönnum sínum þar sem annað er ekki tekið fram berum orðum í lögum. Gert er ráð fyrir að staða rektors sé auglýst bæði innan og utan háskólasamfélagsins en hver háskóli tilnefnir hins vegar þann sem samstaða er um. Mismunandi er hvernig til nefningin fer fram og er gert ráð fyrir nánari fyrirmælum um hana í sérlögum hvers skóla. Þá eru lagðar til breytingar á skipulagi skólastjórnar þannig að menntamálaráðherra skipi fulltrúa til setu í háskólaráði og að háskólafulltrúum verði fækkað. Jafnframt er lagt til að ráðherra setji almennar reglur um kærumál nemenda.
    Nokkrar umræður urðu í nefndinni um 3. mgr. 19. gr. frumvarpsins þar sem fjallað er um gjaldtöku af nemendum. Meiri hlutinn ítrekar að hér er um rammalöggjöf að ræða og er það skilningur hans að með gjaldtöku af nemendum í ríkisháskólum sé átt við gjaldtöku vegna þeirrar þjónustu sem nemendum er veitt, sbr. skrásetningargjald í 4. gr. frumvarps til laga um Kennara- og uppeldisháskóla Íslands.
    Meiri hluti menntamálanefndar mælir með samþykkt frumvarpsins með breytingum sem gerð er grein fyrir í sérstöku þingskjali. Þær eru eftirfarandi:
     1.      Lögð er til breyting á 5. málsl. 1. mgr. 13. gr. varðandi kjörgengi fulltrúa í háskólaráð. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að fulltrúar í háskólaráði séu hvorki kjörgengir í stöðu deildarforseta né í deildarráð og þeir geti ekki gegnt stjórnunarstöðum í deildum. Meiri hlutinn leggur til að ákvæðinu verði breytt á þann veg að fulltrúarnir séu að jafnaði hvorki kjörgengir í stöðu deildarforseta né í deildarráð. Með því er komið til móts við þau sjónarmið að nauðsynlegt sé að hafa svigrúm í lögunum til að bregðast við sérstök um aðstæðum í einstökum háskólum, enda séu færð rök fyrir þeim eftir almennar um ræður á vettvangi viðkomandi háskóla og fallist á þau við gerð sérlaga.
     2.      Lögð er til breyting á síðari málslið 2. mgr. 14. gr. varðandi skipunartíma rektors. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að skipunartími rektors sé fimm ár og að framlenging sé óheimil. Var sú regla sett fram í ljósi þess sjónarmiðs að óæskilegt væri að vísindamenn sem taka að sér að gegna stöðu rektors verji til þess of löngum tíma frá vísindastörfum þar sem þekking þeirra og þjálfun nýtist best. Leggur meiri hlutinn til að framlenging verði heimil en eðlilegra þykir að rektor eigi kost á að sækjast eftir framlengingu skip unar. Ef rektor sækist eftir framlengingu er skylt að auglýsa rektorsstöðuna.
             Lagt er til að við 14. gr. bætist ný málsgrein þar sem mælt er fyrir um að rektor verði ekki leystur frá störfum án þess að slíkt sé borið undir háskólaráð og hljóti samþykki meiri hluta þess. Er ákvæðinu ætlað að taka af allan vafa um að ekki er unnt að leysa rektor frá störfum án samþykkis meiri hluta háskólaráðs.
     3.      Lögð er til breyting á fyrri málslið 17. gr. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að háskólaráð geti skipt deild upp í skorir að fengnum tillögum deildarráðs. Meiri hlutinn leggur til að þess í stað geri deild þessar tillögur þar sem deildarfundur er æðsta yfirstjórn deildar og ekki er sjálfgefið að deildarráð sé til staðar í öllum deildum.
     4.      Breytingartillaga við 1. mgr. 19. gr. miðar að því að skýra frekar innihald þeirra samninga sem menntamálaráðherra er heimilt að gera við hvern skóla í þeim tilgangi að skól arnir taki á sig aukna rekstrarábyrgð. Ákvæðið er í samræmi við 30. gr. laga um fjár reiður ríkisins, nr. 88/1997, sem samþykkt voru á 121. löggjafarþingi, en þar er einstök um ráðherrum veitt heimild til ákveðinna samningsgerða við ríkisstofnanir, sveitarfélög eða einkaaðila.
     5.      Í 20. gr. er lögð til orðalagsbreyting til samræmis við orðnotkun frumvarpsins.

Alþingi, 9. des. 1997.

Sigríður A. Þórðardóttir,
form., frsm.
Hjálmar Árnason.

Tómas Ingi Olrich.


Arnbjörg Sveinsdóttir.

Árni Johnsen.

Vigdís Hauksdóttir.