Ferill 279. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
123. löggjafarþing 1998–99.
Þskj. 558 — 279. mál.
Nefndarálit
um frv. til l. um breyt. á l. nr. 39/1988, um bifreiðagjald, l. nr. 3/1987, um fjáröflun til vegagerðar, og l. nr. 29/1993, um vörugjald af ökutækjum, eldsneyti o.fl., með síðari breytingum.
Frá minni hluta efnahags- og viðskiptanefndar.
Stjórnarfrumvarpið fjallar um breytingu á lögum um bifreiðagjald, fjáröflun til vegagerðar og vörugjald af ökutækjum. Frumvarpið fjallar fyrst og fremst um lagfæringar á þungaskattskerfinu. Það kerfi hefur verið í gjörgæslu Alþingis í mörg ár, mikil óánægja er með kerfið meðal starfandi manna og sífellt er verið að gera breytingar á lögunum.
Minni hlutinn telur að hér þurfi kerfisbreytingu og styður að í stað þessa kerfis verði tekið upp olíugjald. Frumvarp um slíkt var lagt fram á síðasta þingi en ríkisstjórnin heyktist á lögfestingu þess og hélt áfram að plástra þungaskattskerfið með lagabreytingu. Sú löggjöf tókst ekki betur en svo að fyrirliggjandi frumvarp fjallar enn um breytingar á þessum lögum. Minni hlutinn hafnar þessum vinnubrögðum og vill að olíugjald komi í stað eldra kerfis. Mikil vinna var lögð í málið á síðasta ári og stjórnarandstaðan studdi útfærslu starfandi manna í atvinnugreininni.
Rökin fyrir olíugjaldi eru í fyrsta lagi að fyrra kerfið þótti óskilvirkt.
Í öðru lagi ræðst gjaldið í þungaskattskerfinu fyrst og fremst af því hversu mikið er ekið. Í olíugjaldskerfi ræðst gjaldið af því hversu mikilli olíu er eytt. Það hefur vitaskuld í för með sér að menn leitast við að nota sparneytin ökutæki og haga akstri sínum á hagkvæman hátt. Olíugjald er þannig mikilvægur liður í umhverfisgjaldtöku og upptaka þess hér á landi væri fyrsta skrefið í þá átt.
Í þriðja lagi hefur olíugjald þann kost að dísilbifreiðar verða algengari en nú er. Íslendingar eru nokkuð á eftir nágrannalöndunum hvað þann þátt varðar. Kosturinn við dísilknúnar bifreiðar er að þær eru sparneytnari og valda minni kolsýringsmengun en aðrar bifreiðar. Það fellur mjög vel að nútímalegri umhverfisstefnu.
Í fjórða lagi felur olíugjald í sér að gjaldtakan er samhliða akstri, þ.e. menn greiða gjaldið um leið og keypt er olía í stað þess að greiða þungaskatt á nokkurra mánaða fresti með háum einstökum greiðslum eins og nú.
Í fimmta lagi er talið að eftirlit með olíugjaldi verði einfaldara og ódýrara en í núverandi kerfi.
Minni hlutinn leggur mikla áherslu á umhverfisþáttinn varðandi upptöku olíugjaldskerfis.
Út frá því sjónarmiði er skynsamlegt að taka upp olíugjald á afmörkuðu sviði í stað þungaskatts.
Olíugjald er liður í mengunarsköttum framtíðarinnar sem mun hafa þau áhrif að dregið verður úr óhagkvæmri notkun eldsneytis og kolsýringsmengun verður minni. Einnig þarf að hafa í huga að bílar knúnir nýjum orkugjöfum munu sjá dagsins ljós á næstu árum, t.d. rafmagns- og gasbílar. Aukin áhersla á mengunarvænni orkugjafa mun móta stefnu stjórnvalda næstu ár, m.a. á sviði ríkisfjármála, með umhverfis- og mengunarsköttum.
Minni hlutinn telur besta kostinn að taka upp einfalt olíugjaldskerfi og leggja alveg af mælagjald þungaskatts. Slík skattlagning á eldsneytisnotkun, eins og olíugjaldið er, væri tvímælalaust jákvæð með tilliti til umhverfismála. Slíkt ætti að verka hvetjandi til orkusparnaðar og þar með auðvelda Íslendingum að standa við alþjóðlegar skuldbindingar á því sviði.
Það kom fram í umsögnum í fyrra að langflestir vildu olíugjald í stað eldra kerfis. Í umfjöllun um stjórnarfrumvarpið núna kom m.a. fram hjá samtökum bílstjóra að betra væri að fara í olíugjaldskerfið.
Mikilvægt er að tryggja samkeppnisstöðu sjálfstætt starfandi einstaklinga í vöruflutningum. Þróunin undanfarin ár hefur verið í þá átt að stóru flutningsaðilarnir, svo sem skipafélögin, hafa haslað sér æ stærri völl í landflutningum. Þetta er varhugaverð þróun og stuðlar að enn meiri fákeppni og þrengir að smærri atvinnurekendum á þessu sviði.
Minni hlutinn vísar allri ábyrgð á ríkisstjórnina og meiri hluta hennar og situr hjá við afgreiðslu málsins. Minni hlutinn vill að aftur verði tekin upp vinna við undirbúning að upptöku olíugjalds. Kristín Halldórsdóttir sat fundi nefndarinnar sem áheyrnarfulltrúi og er samþykk þessu áliti.
Alþingi, 17. des. 1998.
Ágúst Einarsson,
frsm.
Svavar Gestsson.
Steingrímur J. Sigfússon.
