[prenta uppsett í dálka] 0. fundur, 124. lþ.
Guðmundur Árni Stefánsson:
Góðir Íslendingar. Trúverðugleiki stjórnmálamanna bygg\-ist á því að orð og efndir fari saman. Þeir stjórnmálamenn sem segja ósatt eru litlir karlar. Þeir stjórnmálamenn sem segja vitleysu af því að þeir vita ekki betur eru einfaldlega ekki starfi sínu vaxnir. Ráðherrar og aðrir frambjóðendur ríkisstjórnarflokkanna sögðu fyrir kosningar að allt væri í himnalagi í efnahagsmálunum og ekkert gæti ógnað stöðugleikanum. Þeir sögðu líka að áframhaldandi góðæri fyrir alla væri gulltryggt nánast ótímabundið.
En dagurinn eftir kosningar var tæpast að kveldi kominn þegar óveðursskýin hrönnuðust upp, hækkanir dundu yfir og verðbólgudraugurinn, landsins forni fjandi, birtist við sjóndeildarhringinn, tilbúinn í allt.
Hvaða frambjóðandi Sjálfstfl. eða Framsfl. hafði það á orði í kosningabaráttunni að búast mætti við stórfelldum verðhækkunum í bifreiðatryggingum, í rafmagni og hita, í bensíninu, á áfengi? Allt hækkanir sem hafa margfeldisáhrif og leiða til hærri verðbólgu og hækkaðra vaxta. Ekki einn einasti þeirra. Þeir sögðu nefnilega allt annað. Annaðhvort sögðu þeir ósatt eða þeir vissu ekki betur. Það gengur ekki. Svoleiðis gera menn ekki.
Hún var því merkileg, yfirlýsing dómsmrh. hér áðan, nýbakaðs ráðherra, þegar hún lýsti því sem viðhorfi sínu að það væru gjörðir meiri hluta Alþingis sem leiddu til hins stórhækkaða verðlags á bifreiðatryggingum annars vegar og bensíni hins vegar. Þá vitum við það. Ábyrgðin er meira hluta þingsins.
En það er í fullkominni andstöðu við allan stöðugleika þegar Íslendingar fá yfir sig 40% hækkun á tryggingu bifreiða og aukaútgjöld hverrar fjölskyldu um tugþúsundir á ári hverju. Það er enginn stöðugleiki þegar bensínið hækkar um 3,50 kr. hver lítri, áfengið um 2%, rafmagn og hiti um hærri prósentu og vextir fara hratt upp á við þannig að skuldug heimili í landinu sjá tölurnar í gluggabréfunum hækka. Á sama tíma heldur viðskiptahallinn áfram.
Allt þetta á svipuðum tíma leiðir aðeins til einnar niðurstöðu sem þegar er orðin. Verðbólgan hækkar, úr því að vera 2% eins og lengi var í tæp 4%. Það er hækkun sem um munar. Svo kemur hæstv. forsrh. og talar um að stjórnarandstaðan sé að hræða fólk með því að segja því satt. Sannleikanum verður hver sárreiðastur.
Það var þessi sami forsætisráðherra sem sagði að sönnu fátt í kosningabaráttunni en þó það að Íslendingar gætu treyst því að stöðugleikinn héldi áfram, að skuldsettar fjölskyldur mættu treysta því að lánin þeirra hækkuðu ekki vegna verðbólgu eða vaxtahækkana. Hvort tveggja hefur gerst og það strax fyrstu dagana eftir kosningar. Samfylkingin vill stöðva þessa hækkunarhrinu í fæðingu og hafnar því að láta reka á reiðanum.
Hin endurvakta ríkisstjórn Sjálfstfl. og Framsfl. byrjar nýtt kjörtímabil afskaplega þreytt og pirruð. Heill mánuður í þref um ráðherrastóla, vandi sem stjórnarflokkarnir gátu ekki leyst öðruvísi en með fjölgun þeira um tvo, úr tíu í tólf, og með áformum um að setja á stofn nýjar ríkisstofnanir og nýja forstjórastóla, allt með tilheyrandi kostnaðarauka. Var því lofað alveg sérstaklega í kosningabaráttunni að þenja út ríkiskerfið, fjölga ráðherrum og auka kostnað? Nei, auðvitað ekki. Orð og efndir fara ekki saman.
Svo mæta þeir til leiks, hinir nýbökuðu ráðherrar, blautir á bak við bæði eyrun, og maður skyldi ætla, a.m.k. í fyrstu, að þeir væru uppfullir af nýjum hugmyndum og draumum, tilbúnir í slaginn. Hæstv. landbrh. fór mikinn og sagði okkur frá því að heimurinn væri í smíðum. Bætti síðan við, eins og það liggur nú beint við, að þrátt fyrir tap Framsfl. við þessi smíðastörf sæi sá flokkur engan kost vænni en að halda áfram enn þá lengra inn í björg íhaldsins. Fari hann vel en ég er hræddur um að lítt stoði fyrir þann ágæta mann og aðra nýbakaða ráðherra að ausa úr skálum reiði sinnar yfir Samfylkingunni og styrk hennar sem mun fara vaxandi. Ég er hræddur um að það verði þyngri byrðar sem þeir hæstv. ráðherrar þurfi að bera í störfum sínum við ríkisstjórnarborð og í ráðuneytum.
Það var eftirtektarvert að nýbakaður umhvrh. varði mestum tíma sínum í að ræða vanda fjölskyldunnar í landinu. Ég hafði skilning á því því að vandi sá er mikill. Hún hafði hins vegar færri orð um það hvað gera skyldi í umhverfismálum þar sem markmið ríkisstjórnarinnar ganga í kross, þar sem markmiðin um hraða uppbyggingu í orku og iðnaði fara engan veginn saman við almenn orð og væntingar landsmanna um náttúruvernd og umhverfismál.
Þá var ekki síður merkilegt að heyra óttablandinn tón dómsmrh. í garð Samfylkingarinnar. Þeir átta sig nefnilega á því, þessir gömlu flokkar, að Samfylkingin er mætt til leiks 50% stærri en gamli Framsfl. og slagar hátt í Sjálfstfl. Það er því full ástæða til þess að þeir hafi ótta og beyg því að Samfylkingin er mætt til leiks á nýjum grundvelli en með klassískar hugmyndir að baki. Við munum leggja ríkisstjórninni lið þar sem það á við og í þeim málum sem horfa til bóta. En þar sem ríkisstjórnin mun lenda á villigötum mun Samfylkingin enga miskunn sýna.
Við viljum komast út úr gömlum og úreltum klisjum helmingaskiptanna þar sem málum er ráðið í lokuðum herbergjum af fámennum valdaklíkum. Við viljum ræða pólitísk viðfangsefni samtímans á opinn og lýðræðislegan hátt. Vald getur spillt. Langvarandi seta í valdastólum gerir það gjarnan. Það er einmitt slíkur blær sem fylgir endurvakinni eða skulum við heldur segja nýuppgerðri ríkisstjórn Davíðs Oddssonar, þessari ríkisstjórn helmingaskiptanna.
Samfylkingin vill jafnræði í reynd og raunverulegt frelsi til athafna þar sem afkomuöryggi er til staðar. Nýja sýn og bjarta á framtíðina.
Þessari ríkisstjórn fylgja að sönnu bestu óskir um gott gengi frá öllum Íslendingum og á því er full þörf. En því miður duga frómar óskir stundum býsna skammt. Því segi ég við ykkur, ágætu Íslendingar: Við skulum vera viðbúnir öllu en vona hið besta. Við sjáum hvað setur.
