Flm. (Einar K. Guðfinnsson):
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir frv. til laga um breytingu á lögum um Náttúrufræðistofnun Íslands og náttúrustofur nr. 60/1992, á þskj. 610. Flutningsmenn ásamt mér eru hv. þm. Össur Skarphéðinsson, Árni Steinar Jóhannsson, Guðjón A. Kristjánsson og Ísólfur Gylfi Pálmason.
Megintilgangur þessa frv. er, eins og fram kemur í grg., að veita heimild til þess að unnt sé að styðja fjárhagslega við uppbyggingu náttúrugripasafna á landsbyggðinni. Starfræksla slíkra safna getur haft margháttaðan tilgang og horfir til framfara og heilla, ekki síst fyrir starfsemi á landsbyggðinni.
Við vitum að á undanförnum árum og áratugum hefur víða verið unnið mjög myndarlega að því að byggja upp söfn af þessu tagi. Ef farið er yfir sviðið sést að víðast hvar hefur þetta verið gert án þess að ríkið hafi komið beint að því, nema þá kannski með undantekningum. Hér er verið að leggja til að stuðningur ríkisins við söfnin verði bæði skipulegur og samræmdur og ekki verði háð duttlungum eða tilviljunum hvenær menn fá safnstyrk frá hinu opinbera.
Með því að fella þetta inn í skipulegan farveg má einnig reikna með því að þessi uppbygging verði skilvirkari og beinskeyttari. Menn geta í þessu sambandi hugsað sér að uppbygging safnanna taki mjög mið af staðháttum á hverjum stað. Lítum t.d. á Vestfirði þar sem menn hafa unnið að uppbyggingu slíkra safna. Ég veit að þar hefur staðið mikill hugur til að byggja upp söfnin með þeim hætti að þau endurspegluðu náttúrufar svæðisins, t.d. hið fjölbreytilega og athyglisverða náttúrufar og kannski eftir atvikum sögu Hornstranda, þeirrar byggðar og mannlífs sem þar blómstraði. Þá sjáum við gildi þessa máls fyrir þjóðmenningu okkar. Þarna væri ekki bara um að ræða hefðbundið náttúrugripasafn með dýrum og þess háttar sem menn hafa þó vissulega gaman af að skoða heldur getur þetta líka gefið lifandi mynd af því lífi sem lifað er í sambúð manns og náttúru út um allt land um leið og það opnar glugga fyrir það fólk sem ekki hefur átt þess kost að kynna sér náttúrufarið, að sjá það jafnskýrt og hægt er á söfnum af þessu tagi.
Við vitum líka að safnauppbygging er í mikilli framför og möguleikar manna til að bregða ljósi á náttúruna, söguna og annað þess háttar á söfnum eru miklu meiri en áður var. Möguleikarnir til að nota nútímalega tækni, margmiðlunartækni og þess háttar sem hluta af söfnunum gera það að verkum að fólk getur fengið gleggri innsýn í það fjölbreytilega náttúrufar sem í landinu er.
Í þessu sambandi vil ég líka vekja athygli á því að samkvæmt gildandi þjóðminjalögum, lögum nr. 88/1989, getur ríkið greitt bæði vegna húsnæðismála, allt að einum þriðja stofnkostnaðar eftir sem fé kann að vera veitt til á fjárlögum, eins og segir í þessum lögum. Einnig er gert ráð fyrir því í þjóðminjalögum að laun forstöðumanna Byggðasafns, miðuð við starfsskyldu hans og starfstíma og samþykkt af þjóðminjaráði, skuli greidd að hálfu úr ríkissjóði. Við vitum að þetta hefur verið lykillinn að starfrækslu slíkra safna úti um landið. Í sjálfu sér þarf ekki að nefna sérstök dæmi þar um. Þetta hefur gagnast okkur ákaflega vel og haft það í för með sér að við höfum verið að byggja myndarlega upp þjóðminjasöfn víða á landsbyggðinni. Og það eru vissulega full rök til að við gerum nákvæmlega hið sama varðandi náttúrugripasöfnin.
Á sínum tíma var uppbygging á starfsemi náttúrustofa á landsbyggðinni lögfest. Ég tel að sú uppbygging hafi tekist ákaflega vel. Við höfum víðast hvar séð að vel hefur verið að þessu staðið af hálfu heimamanna og mikill áhugi er á að standa vel að málum. Ég minnist þess að þegar hæstv. þáv. umhvrh. ákvað staðsetningu náttúrustofu Vestfjarða í Bolungarvík ríkti mikill fögnuður með þá ákvörðun hæstv. ráðherra. Ég vil nota þetta tækifæri til að þakka honum fyrir. Ég held að sú sambúð náttúrustofu og náttúrugripasafns, einmitt þar og reyndar víðar, undirstriki gildi þess fyrir vísindastarfið sem fram fer á náttúrustofunum, að hafa möguleika á að veita mönnum á vissan hátt aðgang að slíku vísindastarfi í gegnum náttúrugripasöfnin. Þetta er eins konar gluggi að því vísindastarfi sem annars á sér stað á bak við luktar dyr og fjarri því að menn geti fylgst með því á annan hátt.
Uppbygging náttúrugripasafnanna fellur líka mjög vel að starfsemi náttúrustofanna. Þess vegna hafa frumvarpshöfundar byggt fyrirmynd sína að frv. á þeirri lagasetningu sem náttúrustofurnar hvíla á og þess vegna fer að mínu mati vel á því að hugsa sér að þetta starf geti sem oftast verið í nánum tengslum við náttúrustofurnar.
Virðulegi forseti. Í sjálfu sér þarf ekki að orðlengja þetta frekar. Þetta mál, eins og sjá má af flutningsmönnum, hefur víðtæka skírskotun og er flutt af þingmönnum úr öllum stjórnmálaflokkum. Ég held að þetta sé mál sem nokkuð víðtæk samstaða ætti að takast um. Menn spyrja auðvitað hvort þetta horfi ekki til kostnaðar fyrir ríkissjóð. Það er alveg rétt að þetta mun kom horfa til kostnaðar fyrir ríkissjóð í einhverjum mæli. Þetta er aðferð við að færa fjármuni og þar með þjónustu út á landsbyggðina og er líka grein af þeim meiði þeirrar hugsunar að eðlilegt sé að starfsemi af þessu tagi sé sem víðast í landinu. Það er sú hugsun sem óðast er að skjóta rótum í sambandi við önnur söfn í landinu. Menn telja t.d. ekkert eðlilegt að hafa eitt sjóminjasafn á Íslandi heldur sé eðlilegra að hafa sjóminjasöfn þannig að þau endurspegli veruleikann í hverjum landshluta. Hið sama á auðvitað við um náttúrugripasafn. Þó að það sé gott og blessað að hafa eitt meginsafn sem mundi væntanlega verða staðsett á höfuðborgarsvæðinu, þá er mjög nauðsynlegt að slík safnastarfsemi endurspegli þá fjölbreytilegu flóru og fánu íslenska lífríkisins sem við viljum sýna og við viljum að almenningur, bæði Íslendingar og útlendingar, eigi kost á að sjá.
Virðulegi forseti. Að lokinni þessari umræðu legg ég til að málinu verði vísað til 2. umr. og hv. umhvn.