Rannveig Guðmundsdóttir:
Herra forseti. Ég get tekið undir með fyrsta flutningsmanni, sem hefur fylgt tillögu okkar þingflokksformanna úr hlaði, um ágæt vinnubrögð við undirbúning þessa máls. Þingflokkur Samfylkingarinnar var reiðubúinn til samstarfs við aðra þingflokka um tillögu til ályktunar Alþingis á Þingvöllum. Það er mjög ánægjulegt að þingflokkarnir náðu vel saman um þá tillögu sem hér er flutt og það er mat okkar að þetta sé ásættanleg niðurstaða. Með samþykkt tillögunnar ákveður Alþingi að veita fjármagn til ólíkra en þó skyldra verkefna: að kosta fornleifarannsóknir á sögustöðum þjóðarinnar, að efla fræðslu og rannsóknir á menningar- og trúararfi hennar og stuðla að umræðum um lífsgildi, siðferði og framtíðarsýn þjóðarinnar.
Þetta eru þýðingarmikil verkefni og mikilvægt að vel takist til um framkvæmd þeirra. Það er líka afdráttarlaus afstaða okkar flutningsmanna að þau framlög sem veitt verða á næstu fimm árum úr hinum nýstofnaða Kristnihátíðarsjóði megi á engan hátt verða til að skerða árleg eða önnur áformuð framlög til þeirra verkefna sem honum er ætlað að styðja. Til þess að tilætlaður árangur náist verður fé úr sjóðnum að koma til viðbótar hefðbundinni fjármögnun.
Stjórnarnefndin sem kjósa skal mun ráða því hvernig fjármagni verður skipt milli þeirra meginviðfansefna sem skilgreind eru annars vegar í a-lið og hins vegar í b-lið tillögunnar. Rík áhersla er lögð á samvinnu og breidd í þátttöku um viðfangsefni sjóðsins. Þannig er stjórnarnefndinni ætlað að eiga samvinnu við viðkomandi ráðuneyti, þjóðkirkjuna og önnur trúfélög, Þjóðminjasafnið, háskólana og frjáls félagasamtök. Lögð er áhersla á að verkefni sjóðsins verði fjölþætt. Gert er ráð fyrir að þar komi að skólar og söfnuðir, stofnanir og félagasamtök sem og einstaklingar. Verkefni og vinnubrögð samkvæmt þessari tillögu beinast að byggðinni í landinu öllu og við gerum ráð fyrir að önnur verkefnastjórnin hafi aðsetur á landsbyggðinni.
Ég sagði að verkefnin samkvæmt tillögunni væru ólík en þó skyld. Við ætlum að fara í rannsóknir með fornleifauppgreftri og jafnframt ætlum við í rannsóknir og umræðu um menningar- og trúararf þjóðarinnar. Með því hyggjum við að rótum okkar og uppruna á sama tíma og stuðlað er að umræðum með þjóðinni um gildismat og framtíðarsýn í upphafi nýrrar aldar.
Í greinargerð með tillögunni er farið yfir það hvers konar verkefni geta fallið undir fræðsluþátt tillögunnar, hvaða leiðir má fara til að hvetja til umræðu um lífsgildi og framtíðarsýn, hvernig efla megi rannsóknir á gildismati og lífssýn auk ýmissa siðfræðilegra rannsókna. Við bendum á að í dag búa Íslendingar að líkindum yfir meiri fjölbreytileika í menningar-, trúar- og siðferðilegum efnum en nokkru sinni fyrr þar sem æ fleira fólk af erlendu bergi brotið hefur sest hér að á undanförnum árum. Þetta kallar á margbreytilega trúar- og menningarfræðslu þar sem ólíkur bakgrunnur fólks er viðurkenndur og útskýrður fyrir nemendum. Þannig er stuðlað að auknu umburðarlyndi gagnvart því sem framandi kann að vera. Söguþekking og skýr vitund þjóðarinnar um fortíð sína er háð því að á hverjum tíma séu gerðar öflugar rannsóknir á sem flestum sviðum. Það á ekki síst við um fornleifarannsóknir en hérlendis hafa þær verið færri og minni að umfangi en í nágrannalöndum okkar.
Eðli málsins samkvæmt verður þessi þáttur tillögunnar fyrst og fremst í höndum sérfræðinga og fagfólks. Samkvæmt tillögunni er höfuðáhersla lögð á Þingvelli, Skálholt og Hóla og e.t.v. eitt klaustur. Hins vegar er eðlilegt að stjórnarnefndin fari yfir aðra staði sem fýsilegir þykja til fornleifarannsókna þar sem eru minjar frá upphafi byggðar í landinu hvort sem þar er um að ræða kirkjustaði, miðaldabæi, verstöðvar eða heiðnar grafir svo fátt eitt sé nefnt en um rannsóknarstaði er sérstaklega fjallað í greinargerðinni með tillögunni. Þar er einnig fjallað um samstarf vísindamanna, eflingu fornleifarannsókna og kennslu. Átak á sviði fornleifarannsókna gæti orðið til þess að ýta við því að háskólanám í fornleifafræði komist á hérlendis. Slíkt væri til þess fallið að efla menningartengda ferðamennsku, áhugi Íslendinga og ekki síst erlendra ferðamanna er ótvíræður á sögulegum minjum og brýnt að gera átak í kynningu slíkra minjastaða, aðkomu ferðamanna að þeim og sögu þeirra auk viðhalds og rannsókna á þessum stöðum.
Herra forseti. Ég hef drepið á fáein atriði sem fjallað er um í greinargerð með tillögu um Kristnihátíðarsjóð. Ljóst er að verkefnin sem styrkja á eru bæði mörg og fjölþætt. Þess vegna getur þessi sjóður orðið áhrifamikill þau fimm ár sem honum er ætlað að starfa. Samþykkt þessarar tillögu er vel við hæfi af þessu merka tilefni þegar Íslendingar minnast með hátíðahöldum þúsund ára kristni í landinu.