Fjármálaráðherra (Geir H. Haarde):
Herra forseti. Ég mæli fyrir frv. til laga á þskj. 5 um breyting á lögum um tekjuskatt og eignarskatt, með síðari breytingum, að því er varðar hinn svokallaða millifæranlega persónuafslátt milli maka eða sambýlisfólks.
Hér er um að ræða frv. sem tekur á efnisatriði í skattalögum sem flestum þingmönnum er vel kunnugt en einnig atriði sem margir aðilar utan þings hafa látið sig varða. Þetta ákvæði á rætur að rekja til þeirra breytinga sem gerðar voru á skattalögum með upptöku staðgreiðslu skatta en lög um það efni voru samþykkt á hinu háa Alþingi 1987 og tóku gildi 1. janúar 1988. Þegar þær breytingar voru í undirbúningi var ákveðið að fella saman alla hina eldri frádráttarliði, reyna að fækka undanþágum og frádráttum eins og verða mátti en taka í þess stað upp ákveðinn persónuafslátt sem væri föst krónutala en millifæranlegur á milli maka og sambýlisfólks upp að 80% marki.
Sú aðgerð hefur síðan staðið óbreytt, þ.e. ákvæðum um þennan millifæranlega persónuafslátt hefur ekki verið breytt á hinu háa Alþingi frá 1987 þó svo að margt annað er tengist staðgreiðslukerfinu, að maður tali ekki um tekjuskattslögunum almennt, hafi sætt ýmsum breytingum á þessu tímabili.
Eigi að síður hefur þetta tiltekna ákvæði um millifæranlegan persónuafslátt, 80%, sætt mikilli gagnrýni, m.a. innan stjórnmálaflokkanna og á sl. vori gerði Framsfl. þetta atriði að töluverðu máli í kosningabaráttu sinni og lagði áherslu á að breyta þessu og hækka millifæranlegan persónuafslátt upp í 100%. Það er tillagan í frv. en jafnframt er lagt til að það verði gert í viðráðanlegum áföngum, 5% á ári í fjögur ár, eins og frv. ber með sér. En aðrir stjórnmálaflokkar og önnur stjórnmálaöfl hafa jafnframt haft þetta áhugamál uppi á undanförnum árum og nefni ég þar sérstaklega til minn eigin flokk.
Ég minnist þess mjög vel þegar verið var að undirbúa breytingarnar sem ég vísaði til á tekjuskattslögunum í tengslum við upptöku staðgreiðslu að þetta tiltekna atriði skapaði mönnum ákveðinn vanda. Ég vann á þeim tíma sem aðstoðarmaður fjmrh. við að undirbúa þær breytingar á skattkerfinu og niðurstaðan varð sú að enda með þetta í 80%, þó svo margir hefðu viljað stíga skrefið til fulls og fara í 100% þá þegar. En ástæðan fyrir því að það var ekki gert var ekki sú að talan 80 væri einhver töfratala í þessu sambandi eða á bak við hana lægju einhverjar vísindalegar niðurstöður, heldur var það einfaldlega þannig að menn töldu sig ekki hafa efni á því að ganga lengra á þeim tíma miðað við ástandið í ríkisfjármálunum og miðað við hvað aðrar breytingar á skattkerfinu á þeim tíma kostuðu. Það voru sem sagt engin bein rök fyrir því að staðnæmast við töluna 80% í staðinn fyrir t.d. töluna 50 sem hefði þó hugsanlega mátt flytja einhver rök fyrir.
Ég held hins vegar að í þessu máli verði menn að gera það upp við sig hvort þeir vilja aðhyllast afmarkaða samsköttun hjóna, eins og hérna er gert ráð fyrir, eða hvort menn vilja algera sérsköttun. Rökin fyrir því eru líka þekkt en við höfum valið þá leið að í stað þess að fara með þetta í núll, þá förum við með þetta í 100%. Það er m.a. vegna þess að við teljum að það greiði fyrir því að fólk skrái sig frekar í sambúð, telji fram saman og er að því leytinu til angi af fjölskyldustefnu. En það má vitanlega færa rök fyrir því að sérhver einstaklingur eigi að vera fullkomlega sérskattaður en það er allt önnur stefna en hér er lagt upp með.
Ég held að í rauninni séu bara tveir kostir í málinu, annaðhvort 0% eða 100%. Ljóst er af frv. hvaða stefnu ríkisstjórnin hefur tekið og vænti ég þess að meiri hluti þingsins styðji þá stefnu.
Menn hafa síðan dálítið velt því fyrir sér gegnum árin hvaða hópar það væru sem hefðu hag af slíkri millifærslu, með öðrum orðum hvaða hópar það væru sem ættu ónýttan persónuafslátt sem mætti flytja til maka upp að 80% fram til þessa en samkvæmt frv. upp að 100% þegar það kemur allt til framkvæmda. Ýmsir hafa haft uppi getgátur um að það væru ef til vill frekast þeir sem hefðu efni á því að vera heima, einstaklingar sem ættu maka sem væru það góðar fyrirvinnur að viðkomandi þyrfti ekki sjálfur að afla sér tekna o.s.frv. En ég held að reynslutölurnar frá undanförnum árum sýni hins vegar að stærsti hlutinn af því fólki sem hagnýtir sér þetta er frekar ungt fólk. Það er fólk sem hefur kosið að vera heima hjá börnum sínum til að gæta þeirra og ala önn fyrir þeim. Einnig kemur í ljós að það er ekki endilega tekjuhærra fólkið sem nýtir sér þennan möguleika heldur ekkert síður og í jafnvel enn meira mæli þeir einstaklingar sem lægri hafa tekjurnar. Ég held því að ekki sé með nokkru móti hægt að halda því fram að með þessu frv. sé verið að hygla þeim sérstaklega sem hafa rýmri fjárráð eða hinum sem eldri eru. Þetta vildi ég segja strax vegna þess að það er auðvitað eðlileg spurning að velta fyrir sér hverjir muni njóta góðs af breytingu sem þessari.
Í aðalatriðum er kjarni málsins sá að hér er um að ræða leifar frá því breytingar voru gerðar í grundvallaratriðum á skattkerfinu 1987, leifar sem menn hafa ekki treyst sér til að lagfæra fyrr en núna en eru hins vegar að mínum dómi löngu tímabærar breytingar.
Ég legg því til, herra forseti, að að lokinni umræðu verði frv. vísað til 2. umr. og hv. efh.- og viðskn. og hvet nefndina til að afgreiða málið hratt og örugglega þannig að fyrsti áfangi þessara breytinga megi koma til framkvæmda þegar á næsta ári.